Anna Podhajska
Z Wikipedii
Anna Jadwiga Podhajska (z domu Wiśniewska, ur. 17 kwietnia 1938 w Gdyni, zm. 5 lutego 2006 w Gdańsku) - lekarz, profesor biotechnologii, specjalistka w dziedzinie mikrobiologii, biologii molekularnej i inżynierii genetycznej. Nauczyciel akademicki, ekspert w dziedzinie biotechnologii i animatorka życia naukowego Pomorza. Współzałożycielka Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Akademii Medycznej w Gdańsku (MWB UG-AMG) oraz założycielka Centrum Transferu Technologii w ramach Pomorskiego Parku Technologicznego w Gdyni.
Spis treści |
[edytuj] Droga życiowa i kariera naukowa
W 1955 ukończyła I Liceum Ogólnokształcące im. Mikołaja Kopernika w Gdańsku, w 1964 studia lekarskie na Akademii Medycznej w Gdańsku, po czym (w 1968) doktoryzowała się na tamże w Zakładzie Mikrobiologii Lekarskiej , kierowanym przez prof. Stefana Kryńskiego. W 1970 podjęła pracę na Wydziale Biologii Uniwersytetu Gdańskiego u prof. Karola Taylora, który powrócił właśnie z długiego stażu u prof. Wacława Szybalskiego w USA .
Wyjechała na stypendium do Instytutu Biologii Molekularnej w Genewie (1974-1975), a jesienią 1981 do amerykańskiego Laboratorium Badań nad Rakiem (McArdle Laboratory for Cancer Research) w Madison w stanie Wisconsin, do zakładu profesora Wacława Szybalskiego. Pierwszy pobyt trwał trzy lata, kolejne - coroczne przez kolejnych 10 lat - łączyły zajęcia w UG (jeden semestr) z pracą naukową w laboratorium prof. Szybalskiego (drugi semestr). Zajmowała się tam kilkoma zupełnie nowymi koncepcjami:
- wykorzystanie dominujących negatywnych mutacji do hamowania zakażeń wirusowych. Wynikiem tych badań był patent (wspólnie z prof. Szybalskim) dotyczący zwalczania infekcji wirusowych, np. u roślin;
- konstrukcja uniwersalnych enzymów restrykcyjnych;
- konstrukcja wektorów sterowanych odwracalnym promoterem (an invertible promoter)
Efektem współpracy z prof. Szybalskim były liczne publikacje oraz staże naukowe polskich doktorantów w Madison, które zaowocowały kolejnymi doktoratami polskich naukowców, patentami i pracami naukowymi.
Jej laboratorium w Gdańsku zajęło się zagadnieniem systemów restrykcyjno-modyfikacyjnych i było początkowo finansowane przez amerykańską firmę New England Biolabs.
W 1992 wraz z prof. Karolem Taylorem przygotowała koncepcję, a w następnym roku zorganizowała Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii Uniwersytetu Gdańskiego i Akademii Medycznej w Gdańsku. W latach 1993-1996 była prodziekanem tego wydziału. Organizowała co roku Letnie Szkoły Biotechnologii (Było to nowym pomysłem w Polsce. Szkoły te były przez szereg lat finansowane przez amerykańską firmę Promega, Madison), doprowadziła do rozbudowy i wyposażenia wydziału w nowoczesny sprzęt laboratoryjny.
W 1996 uzyskała tytuł naukowy profesora, w 1999 objęła stanowisko profesora zwyczajnego UG. Przez szereg lat pełniła funkcję kierownika Katedry Mikrobiologii Wydziału Biologii, Geografii i Oceanologii Uniwersytetu Gdańskiego.
Była promotorem 81 prac magisterskich, 20 doktorskich i 2 habilitacyjnych (ukończonych).
[edytuj] Praca naukowa
- Właściwości i zastosowanie enzymów restrykcyjnych i modyfikacyjnych klasy IIS
- Badania nad systemami restrykcyjno-modyfikacyjnymi bakterii, sinic w aspekcie taksonomicznym i ewolucyjnym
- Diagnostyka molekularną chorób wirusowych, bakteryjnych i nowotworowych
- Genetyczne i molekularne podstawy udziału protoonkogenów w powstawaniu nowotworów
- Fotodynamiczna diagnostyka i terapia nowotworów
- Badania nad hemolizynami z rodzaju Klebsiella
- Technologia produkcji substancji biologicznie aktywnych dla przemysłu farmaceutycznego i kosmetycznego
[edytuj] Działalność organizacyjna
- Finansowała swoje laboratorium z własnej produkcji enzymatycznej i biotechnologicznej.
- Była inicjatorką powołania Centrum Transferu Technologii (patrz link zewnętrzny [1]), którego zadaniem jest pośrednictwo w przedsięwzięciach komercyjnych, zapewniających pieniądze m.in. na zakup aparatury badawczej.
- Była inicjatorką założenia Pomorskiego Parku Naukowo Technologicznego w Gdyni (patrz link zewnętrzny: [2]), który umożliwia rozwój nowoczesnych technologii, w szczególności biotechnologii, ochrony środowiska, informatyki i wzornictwa przemysłowego.
- Była Wiceprezydentem międzynarodowego stowarzyszenia dla badań, nauki i innowacji w regionie Bałtyku - ScanBalt Network (patrz link zewnętrzny [3] (2002-2005)
[edytuj] Udział w gremiach naukowych
[edytuj] Rady naukowe
- Członek Rady Naukowej Instytutu Medycyny Morskiej i Tropikalnej w Gdyni (1992-2002)
- Członek Rady Naukowej Instytutu Surowic i Szczepionek (1996-2002)
- Członek Rady Naukowej Centrum Mikrobiologii i Wirusologii PAN w Łodzi (1999-2002)
- Członek Komitetu Biotechnologii przy Prezydium PAN (1996-1998i 2002-2006)
- Wiceprzewodnicząca Rady Naukowej Biblioteki Gdańskiej PAN (2003–2006)
[edytuj] Towarzystwa naukowe
- Polskie Towarzystwo Mikrobiologiczne
- Polskie Towarzystwo Genetyczne
- European Association of Pharma Biotechnology
- American Association for the Advancement of Science
[edytuj] Grupy ekspertów i jury
- Przewodnicząca grupy ekspertów z dziedziny biotechnologii działającej przy Uniwersyteckiej Komisji Akredytacyjnej w Poznaniu (od 2001)
- Przewodnicząca Jury Konkursu L’Oreal dla Kobiet i Nauki; od pierwszej edycji w 2001.
[edytuj] Komitety redakcyjne czasopism fachowych
- Międzynarodowe czasopismo GENE
- Polskie Czasopismo Biotechnologiczne
- Acta Microbiologica Polonica
- Polish Journal of Cosmetology
[edytuj] Nagrody i odznaczenia
- Kilkanaście nagród rektora UG za pracę badawczą i naukowo-wychowawczą w latach 1970-2000
- Udział w zespołowej nagrodzie I stopnia Naczelnej Organizacji Technicznej i tytuł Mistrza Techniki (1973)
- Nagrody ministra za pracę organizacyjną i badawczą w latach 1976, 1980, 1987
- Złoty Krzyż Zasługi (1987)
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (1995),
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,
- Nagroda I Kongresu Biotechnologii za osiągnięcia w dziedzinie komercjalizacji biotechnologii (1999),
- II lokata we francusko-europejskim konkursie-plebiscycie Fundacji Heleny Rubinstein Award (Firma l'Oréal w Paryżu) o tytuł Najlepsza Kobieta Naukowiec (2000)
- Medal Marii Skłodowskiej-Curie (2001)
- Tytuł Kobieta przedsiębiorcza - nadany przez Przegląd Techniczny (2002),
- Złota Żyrafa - nagroda za styl kreowania myśli technicznej (2002) Styl Życia,
- Złoty Medal na Międzynarodowej Wystawie Wynalazków INNOWACJE 2003 w kategorii Medycyna i Biotechnologia,
- Nagroda Ministra Nauki za międzynarodowe osiągnięcia wynalazcze 2004,
- Lady Soroptimist – nadany przez I Klub Soroptimist International w Gdańsku 2005.
