Wikipedysta:Arek1988/brudnopis

Z Wikipedii


Narzym
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	działdowski
Gmina	Iłowo-Osada
Sołtys	Konrad Ugodowski
Położenie	53° 11' 04.7'' N 20° 15' 30'' E
Liczba mieszkańców (2008) • liczba ludności	1.660
Strefa numeracyjna (do 2005)	23
Kod pocztowy	13-240
Tablice rejestracyjne	NDZ
Położenie na mapie Polski Narzym

Kościół (XV w.) św. Jana Chrzciciela - widok od strony południowej

Kościół - widok od strony północnej

Dworzec kolejowy w Narzymiu

Mazurska chata przy ul. Dworcowej

Budynek dawnej siedziby urzędu stanu cywilnego w czasach wojny siedziba Gestapo,po wojnie Przedszkole do roku 1995, obecnie budynek w pełni mieszkalny

Stawy w Narzymiu

Zespół Szkół nr2 przy ul. Kościelnej

Hala Sportowa przy ul. Kościelnej

Narzym – (dawniej niem. Wildenau) duża wieś w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Iłowo-Osada. Miejscowość leży przy magistrali kolejowej Warszawa – Gdańsk.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa ciechanowskiego.

[edytuj] Rys historyczny

Krótka historia wsi

Teren wsi zamieszkany był pierwotnie przez pruskie plemię Sasinów. Od 1260 r. ziemia ta należała do zakonu krzyżackiego. Przywilej lokacyjny pochodzi z 1384 r., kiedy to wielki mistrz nadał rycerzowi Mieczysławowi i jego braciom 100 włók ziemi.

Właściciele wsi wznieśli nad strumieniem przepływającym przez Narzym najpierw wieżę obronną (stołp), zastąpioną potem niewielkim czworobocznym zameczkiem w końcu XV wieku. Obok znajdował się dworek właścicieli majątku.

Najcenniejszym jednak zabytkiem wsi jest kościół parafialny z początku XV wieku, w którym nadal sprawowane są nabożeństwa. Niewielka ceglana świątynia z wieżą od zachodu posadowiona jest na masywnym kamiennym fundamencie. Od wschodu przylega do niej zakrystia z początku XX wieku. Na wieży kościelnej do dziś można znaleźć ślady wizyty Armii Czerwonej. Zabytkowe wyposażenie wnętrza świątyni zostało niemal w całości zniszczone przez katolików (kościół od XVI wieku do 1945 roku należał do protestantów). Zachowała się jedynie gotycka skarbonka oraz kamienna chrzcielnica, mająca według kroniki kościelnej pochodzić z lat 1225-1230. Kościół parafialny obecnie jest pod wezwaniem Św. Jana Chrzciciela.
Na ścianach zewnętrznych można zobaczyć koliste otwory w cegłach. Powstały one przez mozolne "wiercenie" palcami przez wiernych. Był to specyficzny rodzaj odprawiania pokuty, mający swe korzenie jeszcze w średniowieczu.

Wokół kościoła rozciągał się kiedyś cmentarz (dziś wszystkie nagrobki spoczywają razem z dawnym wyposażeniem kościoła w pobliskim bagnie). Pod powierzchnią cmentarza niemieccy archeolodzy odkryli przed I-szą wojną światową średniowieczny piec do wypalania cegły, służący najprawdopodobniej podczas budowy kościoła.

W planach wsi jest utworzenie w Narzymiu skansenu archeologicznego, gdyż przeciętny turysta obecnie niewiele może zobaczyć.

Oprócz wspomnianych budowli, w Narzymiu można jeszcze zobaczyć: zabudowania dawnego majątku (własność prywatna), zabytkowy budynek dawnej szkoły, chatę mazurską przy ul. Dworcowej oraz neogotycki budynek dworca kolejowego.

Osoby związane z Narzymiem

Andrzej Concius - urodził się w 1626 roku w Narzymiu w rodzinie tutejszego pastora Jakoba Conciusa. Naukę rozpoczął w szkole kościelnej w Narzymiu, którą prowadził jego ojciec. Następnie ukończył szkołę miejską w Działdowie i studiował na Uniwersytetach w Królewcu (dzisiejszy Kaliningrad), Wittenberdze i Holandii. Opublikował kilka prac z zakresu matematyki, astronomii, przyrody oraz filozofii. Wykładał matematykę na Uniwersytecie Królewieckim, a od roku 1664 był rektorem i profesorem tej uczelni. Był ewangelickim duchownym i zwierzchnikiem szkół kościelnych. Zmarł w 1682 roku.

[edytuj] Czasy współczesne

Od początku lat 90-tych w miejscowości zaczęto modernizować i budować infrastrukturę. Narzym jest w pełni objęty siecią gazową, wodociągową, kanalizacyjną, telekomunikacyjną w pełnym zakresie, dostępny jest internet oferowany siecią kablową i radiową. Stan dróg dojazdowych jak i w samej miejscowości uważany jest jako dobry.

Funkcje miejscowości

Miejscowość jest siedzibą Leśnictwa Narzym (podległego Nadleśnictwu Dwukoły).
Miejscowość jest siedzibą Sołectwa Narzym.
Miejscowość jest siedzibą Parafii Narzym

Ochrona zdrowia

Zakład Opieki Zdrowotnej w Narzymiu
Apteka

Edukacja

Szkoła Podstawowa im. Karola Małłka
Gimnazjum im. Jana Pawła II
Przedszkole Gminne
Biblioteka Publiczna

Kultura, sport i rekreacja

Pełno wymiarowa Hala Sportowa, gdzie organizowane są imprezy z możliwością zakwaterowania i pełnego wyżywienia.
Boisko Sportowe do piłki nożnej
Klub Sportowy Iskra Narzym, grający w lidze okręgowej województwa warmińsko-mazurskiego
Ochotnicza Straż Pożarna w Narzymiu
Dyskoteka wraz z barem
Drużyna Harcerska Kameleon

Zakłady pracy

Zakład produkujący trumny "Drewan"
Zakład przetwórstwa drobiowego "Polish Frozen Food"
Firma przewozowo-usługowa (sprzedaż węgla)
Duża 1000 hektarowa farma rolna

Inne

Agencja Pocztowa
Przystanek PKP

[edytuj] Spis ulic

ul. Cicha
ul. Dworcowa
ul. Kościelna
ul. Kraszewska
ul. Kwiatowa
ul. Leśna
ul. Młyńska
ul. Ogrodowa
ul. Robotnicza
ul. Spokojna
ul. Sportowa
ul. Wąska
ul. Wierzbowska
ul. Wincentego Witosa

[edytuj] Komunikacja

Narzym posiada bezpośrednie połączenie kolejowe (PKP):
- Narzym - Iłowo-Osada
- Narzym - Działdowo
- Narzym - Olsztyn
- Narzym - Iława
- Narzym - Rybno
Narzym posiada bezpośrednie połączenia autobusowe (PKS):
- Narzym - Iłowo-Osada
- Narzym - Działdowo
- Narzym - Olsztyn
- Narzym - Mława
- Narzym - Nidzica

[edytuj] Ciekawostki

W Narzymiu urodził się Andrzej Concius
W narzymskim lesie prawdopodobnie polował niegdyś sam Józef Piłsudski
Prawdopodobnie na podstawie wydarzeń jakie miały miejsce w 1409 roku na pograniczu, a dokładniej w Narzymiu i na Mławce, Henryk Sienkiewicz w 1892 roku rozpoczął pisać książkę pod tytułem "Krzyżacy"