Biegonice

Z Wikipedii

Biegonice - wieś lokowana w roku 1257, od 1974 osiedle miasta Nowy Sącz.

Wieś ulokowano na mocy Aktu w Korczynie, kiedy to książę Bolesław Wstydliwy oddał swojej małżonce św. Kindze ziemię sądecką w zamian za wniesiony do małżeństwa posag. W 1269 Kinga uzyskała zezwolenie biskupa Pawła z Przemiankowa na wybudowanie kościoła w Biegonicach. Na budowę i wyposażenie go przeznaczyła 1 łan staropolski, a szaty liturgiczne wykonała własnoręcznie. W 1288 w Biegonicach stanął pierwszy, modrzewiowy kościół pod wezwaniem św. Wawrzyńca - diakona i męczennika.

Spis treści 1 Historia 1.1 Kalendarium 1.2 Kult relikwii 1.3 Czas II wojny światowej 1.4 Odkrycia archeologiczne 2 Zabytki biegonickie 3 Winna Góra 4 Podoleniec 5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

[edytuj] Kalendarium

• 1257 - akt w Korczynie
• 1269 - św. Kinga otrzymuje zgodę biskupa krakowskiego Pawła z Przemankowa na przekazanie jednego łana staropolskiego (126 morgów) na wybudowanie i i wyposażenie kościoła w Biegonicach
• 1288 - w Biegonicach staje pierwszy kościół modrzewiowy, który Kinga wyposażyła w szaty liturgiczne własnej roboty; kościół otrzymuje wezwanie św. Wawrzyńca
• 1622 - zaraza pochłonęła prawie połowę ludności Biegonic. Ks. Stanisław Wcianeczek jako wotum dziękczynne za ocalenie stawia na Podoleńcu kościółek pw. Bożej opatrzności i św. Sebastiana.
• 1628 - od świec pozostawinych u Bożego Grobu w Wielką Sobotę płonie kościół św. Wawrzyńca. Opaleniu ulega obraz MB Biegonickiej, lecz uratowano i jego i część sprzętu liturgicznego oraz szaty. Nabożeństwa zostały przeniesione do kościółka na Podoleńcu.
• 1647 - pod opieką ksieni starosądeckiej Anny Lipskiej na miejscu spalonego kościoła powstaje nowy - kamienny (kamień z Winnej Góry). Do końca XIX w. wokół kościoła istniał cmentarz.
• 1782 - kasata klasztoru OO. Franciszkanów i PP Klarysek w Starym Sączu. Kolonizacja józefińska w Biegonicach - powstaje tzw. niemiecka wieś; koloniści byli wyznania ewangelickiego i mimo prawie 100 lat pobytu w Biegonicach nie spolonizowali się
• 1795 - niemiecki ksiądz Jan Bayer zburzył kościółek na Podoleńcu.
• 1873 - zaraza cholery pochłonęła 72 osoby, które zostały pochowane na Podoleńcu w miejscu dawnego kościółka. Dziś jest tam niewielka kapliczka choleryczna.
• 1907 - rozebranie kościoła i postawienie nowego w stylu nadwiślańskim z cegły licowej. Od strony ulicy Biegonickiej powstał kamienny mur oporowy. Budowę rozpoczął ks. Andrzej Niemiec a zakończył ks. Leon Miętus
• 12 VII 1921 - poświęcenie kościoła
• 1930 - kościół otrzymuje polichromię ufundowaną przez mieszkającego i zmarłego w USA księdza Stefana Wierzyńskiego pochodzącego z Biegonic
• 1932 - za pieniądze ks. Wierzyńskiego zakupiono dzwon, który Niemcy w czasie wojny skonfiskowali
• 1939 - na miejscu karczmy przy bramie kościoła powstaje kiosk; plany budowy Domu Opieki przerywa II wojna światowa
• 1963 - ks. kanonik Stanisław Jasiak uzupełnia strop kościoła i odnawia polichromię
• 1980 - uzyskano pozwolenie na budowę nowej plebanii; budowa rozpoczęta rok później
• 1980 - ks. bp Władysław Bobowski poświęca nową plebanię
• 1990 - wzmocnienie stropu kościoła, wymiana więźby dachowej i pokrycie dachu blachą miedzianą, wymiana walącego się muru od str. ul. Biegonickiej, nowe drzwi do zakrystii i wejściowe
• 1991 - doprowadzenie wody na cmentarz; 10 nowych kinkietów na ściany boczne (wykonał Pan Boruta z Krakowa)
• 1992 - 2 nowe żyrandole do kaplic bocznych (Matki Bożej Różańcowej i Najświętszego Serca Pana Jezusa)
• 1993w - wymiana posadzki, adaptacja prezbiterium zgodnie z wymogami liturgicznymi (marmurowy ołtarz i ambona; przesunięcie ołtarza głównego pod ścianę); odnowienie polichromii oraz zabezpieczenie i odnowienie ołtarzy
• 1994 - odzłocenie Wielkiego Ołtarza, nowy kinkiet do kościoła; zakup pola na poszerzenie cmentarza

przy ulicy Węgierskiej

• 1995 - 3 nowe dzwony (św. Rodzina, św. Antoni, św. Józef)
• 1996 - nowe pancerne tabernakulum
• 1997 - wykup pola od rodziny Kosalów; przesunięcie potoku na zakupioną działkę; sygnalizacja alarmowa w koście
• 1998 - pierwszy diecezjalny przegląd parafialnych orkiestr dętych pod patronatem ks. bp-a Wiktora Skworca
• 2000 - II diecezjalny przegląd parafialnych orkiestr dętych; peregrynacja kopii obrazu MB Częstochowskiej (5 maja)
• 2006 - rozpoczęcie budowy kaplicy przedpogrzebowej na gruntach przycmentarnych
• 2007 - prace wykończeniowe w kaplicy (otynkowano i pomalowano ściany, ułożono płytki, zamontowano chór i drzwi wejściowe, ocieplono budynek); odnowieniu poddano obraz Matki Bożej Biegonickiej z ołtarza bocznego oraz sam ołtarz; 1 września sprowadzono relikwie kości św. Siostry Faustyny a 8 września bandaż z ran Ojca Pio

[edytuj] Kult relikwii

W kościele p.w. św. Wawrzyńca cześć odbierają relikwie bł. Karoliny Kózki, które są wmurowane w mensę Stołu Pańskiego. Ponadto znajdują się tu niewielkich rozmiarów relikwie drzewa Krzyża Świętego przechowywane w relikwiarzu w kształcie krzyża. Niedawno zostały także sprowadzone relikwie kości św. Faustyny Kowalskiej a także bandaż z kropelką krwi św. Ojca Pio które zostały uroczyście wprowadzone do kościoła dnia 19 grudnia na mszy kończącej rekolekcje parafialne. Ponadto w domu Sióstr Szarytek przechowywane są relikwie św. Wincentego a Paulo.

[edytuj] Czas II wojny światowej

W czasie II wojny światowej na terenie Biegonic roztrzelano 74 patriotów, w większości zakładników (w tym malarza Bolesława Barbackiego). Rostrzelania miały miejsce 19 grudnia 1939, 21 sierpnia 1941 i 27 września 1941.

Dziś w tym miejscu (na końcu ul. Zakładników obok cegielni) znajduje się ogrodzony plac z trzema symbolicznymi pomnikami i metalowym krzyżem na podwyższeniu naprzeciw wejścia. Nad bramą znajdują się słowa "ZGINĘLI ABYŚMY MOGLI ŻYĆ". Jedynym z żyjących świadków tej nazistowskiej zbrodni była Alicja Kądziołka, która jako kilkuletnia dziewczynka obserwowała całe zdarzenie z ukrycia pod zadaszeniem cegielni. Z jej opowiadań wynika, iż ofiary były związane drutem kolczastym po dwóch mężczyzn za ręce tyłem do siebie. Pamięta, że w jednej parze był związany mężczyzna w stroju góralskim z księdzem w sutannie. Obaj zginęli ze wszystkimi. Ciała wpadły do wykopanego dołu i zasypano wapnem i ziemią jednak nie wszyscy zmarli zaraz po strzałach i ziemia z wapnem ruszała się, ponieważ niektórzy byli tylko ranni i umierali w konwulsjach. Dziewczynki Niemcy nie odnaleźli. Każdej nocy na tym miejscu okoliczni mieszkańcy składali kwiaty, mimo, iż Niemcy patrolowali teren. Zbrodnia ta wstrząsnęła miejscową ludnością i sprowokowała początek ruchu partyzanckiego w Biegonicach i Dąbrówce.

[edytuj] Odkrycia archeologiczne

W czasie budowy zakładów CARBON odkryto zniszczone groby popielicowe z czasów prowincjonalno- rzymskich (1700- 400 p.n.e). Jak wykazały badania przeprowadzone przez UJ, na Winnej Górze (ok. 375 m n.p.m) znajdowała się kiedyś osada, po której zachowały się resztki wałów wysokich na ok. 13 m nad poziom ul. Węgierskiej. Gród posiadał podwójne obwałowania i wewnętrzną fosę, a panował nad szlakiem Poradzkim już w czasach rzymskich. W czasie badań odnaleziono w Popradzie fragmenty mieczów rzymskich.

Dziś Winna Góra stanowi przede wszystkim punkt widokowy i miejsce uprawy roli dla okolicznych rolników.

[edytuj] Zabytki biegonickie

Głównym zabytkiem jest kościół św. Wawrzyńca, a w nim:

• obraz MB Biegonickiej (XV - XVI w.),
• dzwon z 1553,
• krzyż procesyjny (XVI w.),
• chrzcielnica z 1668,
• obraz Przemienienia Pańskiego z ołtarza MB Biegonickiej
• kropielnica stojąca w przedsionku
• figura św. Floriana (obecnie znajdująca się przy remizie strażackiej)
• obraz św. Rodziny (1910r.)

oraz wiele innych sprzętów liturgicznych, rzeźb, figur itp.

[edytuj] Winna Góra

Winna góra jest wysokim na 375 m n.p.m wzniesieniem, usytuowanym nieopodal brzegu rzeki Poprad. Od strony rzeki znajduje się nieczynny kamieniołom, z którego kamień posłużył przy budowie biegonickiego kościoła. W wyniku badań przeprowadzonych przez ekipę UJ odkryto na Winnej Górze resztki wału ziemnego, broniącego grodu, który znajdował się tu już w czasach rzymskich a który kontrolował biegnący nieopodal szlak handlowy. Dziś z grodu nie zostało nic, a to co było zostało rozorane przez rolników. Winna góra jest wspaniałym punktem obserwacyjnym, z którego jak na dłoni widać pasmo Beskidu Sądeckiego, Pasmo Radziejowej i cały Nowy i Stary Sącz. W 1934 r., jako pamiątkę 1900- lecia śmierci Jezusa ustawiono na Winnej Górze drewniany krzyż, który wymieniono na nowy w roku 1989. Słowo "winna" nawiązuje do czasów najdawniejszych i porastającej południowy stok góry winorośli. W czasie II wojny światowej przez Winną Górę przebiegały okopy, z których Niemcy ostrzeliwali Nowy Sącz. Działo sie to w 1945 r., gdy miasto było już zajęte przez Armię Czerwoną na ulicy Elektrodowej stało duże działo oparte o dach jednego z domów i wymierzone w centrum Nowego Sącza. Mieszkańcy wspominający przejście frontu mówią o baterii katiuszy ustawionych na brzegu Popradu, a także o ogromnym smrodzie jaki ciągnął się za frontem. Żołnierze radzieccy zabierali mieszkańcom wszystkie zapasy żywnościowe demolując chałupy.

[edytuj] Podoleniec

Jest to popularna nazwa części Biegonic, położonej poniżej poziomu samej dzielnicy. Na Podoleńcu, u zbiegu ulicy Towarowej i Elektrodowej znajduje się niewielkie wzniesienie, na którym kiedyś znajdował się kościółek św. Sebastiana a potem cmentarz choleryczny. Dziś znajduje się tam niewielka kapliczka z figurą Matki Bożej Niepokalanej, upamiętniająca dawne przeznaczenie tego terenu. W uroczystość Bożego Ciała procesja kieruje się właśnie w kierunku kapliczki, przy której lokowany jest ołtarz. Nieopodal kapliczki znajduje się stadion piłkarski "Biegoniczanka" i stacja kolejowa, za którymi znajdują się już pola uprawne i rzeki Poprad i Dunajec. W czasach przedwojennych cmentarz na Podoleńcu stanowił jedną działkę z gospodarstwem Gargasów, w okresie zarazy chowano tam ludzi ponieważ wówczas nie było już żadnych zabudowań aż do samego Dunajca. Ostatnim budynkiem był dwór Grzesickich zwrócony do cmentarza tylną ścianą. Obecnie jest tam prywatny dworek zbudowany współcześnie.

[edytuj] Linki zewnętrzne

Opis na stronie "dawno temu w Nowym Sączu"