Bombowiec nurkujący

Z Wikipedii

Bombowiec nurkujący to rodzaj wojskowego samolotu bombowego, przystosowany konstrukcyjnie do niszczenia obiektów naziemnych lub jednostek pływających za pomocą bomb (bombardowania) z lotu nurkowego.

[edytuj] Geneza

Przyczyną powstania bombowców nurkujących była chęć zwiększenia skuteczności precyzyjnego bombardowania celów punktowych. Zwykłe bombowce zrzucały bomby z lotu poziomego, używając specjalnych celowników bombowych do obliczenia wyprzedzenia, z jakim samolot powinien zrzucić bomby, aby upadły w celu, w zależności od prędkości samolotu, wysokości lotu i innych czynników. Technika ta cechowała się jednak sporym błędem trafienia i skuteczna była przede wszystkim do atakowania celów powierzchniowych.

Wyniki ćwiczeń w bombardowaniu przeprowanych w Stanach Zjednoczonych 21 lipca 1921 na zakotwiczonym poniemieckim okręcie liniowym Ostfriesland jako celu pokazały, że ówczesne prymitywne samoloty są w stanie zatopić nawet wielki opancerzony okręt. Jednakże niedostateczna celność, w szczególności w przypadku poruszających się i manewrujących okrętów nie dawała szans na wykorzystanie tej potencjalnej możliwości w praktyce. Wyniki tych ćwiczeń były silnym impulsem do poszukiwania technik pozwalających na celne bombardowanie celów punktowych (w tym okrętów), gdyż mogło to zmienić oblicze wojny morskiej. Jedną z technik poprawiających znacznie celność było bombardowane w locie nurkowym.

Bombowiec nurkujący podczas ataku nurkował pod stromym kątem w kierunku celu, po czym na niewielkiej wysokości zrzucał bomby i nad ziemią wychodził z lotu nurkowego. Zwolnione bomby leciały dalej w kierunku celu, na który wcześniej nurkował samolot i w ten sposób znacznie łatwiej było precyzyjnie określić ich tor lotu (mając na uwadze przyciąganie ziemskie, opór w locie i inne czynniki). Doświadczenia z bombardowaniem z lotu nurkowego prowadzono już pod koniec I wojny światowej, lecz skuteczne wykorzystanie tej techniki utrudniał ówczesny poziom konstrukcji samolotów. Pierwsze bombowce nurkujące powstały pod koniec lat 20. XX wieku. Jednym z pierwszych samolotów zaprojektowanych do bombardowania w locie nurkowym był Curtiss Export Hawk II.

[edytuj] Konstrukcja

Każdy samolot jest zdolny do nurkowania, jednakże bombowiec nurkujący wykonywał lot nurkowy znacznie dłużej, pod znacznie większym kątem oraz z większą prędkością więc samolot musiał lub powinien spełniać pewne szczególne wymogi konstrukcyjne:

• Ze względu na większą prędkość lotu musiał mieć wystarczająco mocną konstrukcję aby opór powietrza oraz przeciążenia podczas wychodzenia z lotu nurkowego nie uszkodziły samolotu
• Ze względu na długotrwałość i ostry kąt nurkowania samolot musiał mieć hamulce aerodynamiczne aby nie rozpędzić się powyżej prędkości bezpiecznej dla samolotu
• Inna powinna być konstrukcja celownika bombowego, gdyż w tym przypadku cel był widoczny z przodu a nie z dołu samolotu, jednocześnienie, z tego samego powodu, celowaniem mógł się zajmować pilot
• Inny mechanizm wyrzutu bomb, gdyż w tym przypadku bomba przelatywała wzdłuż kadłuba, więc niemożliwe było stosowanie komór bombowych, stosowano wyłącznie bomby powieszone pod kadłubem lub pod skrzydłami. W przypadku samolotu jednosilnikowego i bomb podwieszonych pod kadłubem niezbędny był specjalny mechanizm odchylający bombę poza krag śmigła.
• Wiele samolotów miało urządzenia (automaty) do wyprowadzania z lotu nurkowego - z uwagi na możliwość chwilowej utraty widzenia przez pilota w wyniku działania przeciążenia.

Konstrukcyjnie bombowce nurkujące były z reguły budowane jako niewielkie jednosilnikowe bombowce lekkie, jedno lub dwumiejscowe. Oprócz samolotów odpowiadających konstrukcyjnie bombowcom, budowano też rzadko bombowce nurkujące jako wersje jednomiejscowych myśliwców (A-36 Apache, IAR-81). Istniały też dwusilnikowe bombowce nurkujące (Pe-2, Ju-88).

[edytuj] Użycie

Przed II w.ś. i na jej początku wydawało się, że bombowce nurkujące są jedynym sposobem na precyzyjne bombardowanie. Szczególnie gorącym zwolennikiem tej techniki był Ernst Udet, który domagał się aby wszystkie samoloty miały możliwość bombardowania z lotu nurkowego. W ten sposób przyczynił się do znacznego opóźnienia budowy He 177, jedynego bombowca nadającego się do bombardowań strategicznych.

Najbardziej znany i masowo produkowany samolot tej klasy, w służbie od 1937, to niemiecki jednosilnikowy Junkers Ju 87 Stuka, stanowiący ważny element uderzeniowy wojsk niemieckich w strategii Blitzkriegu (wojny błyskawicznej) i intensywnie używany podczas II wojny światowej, zwłaszcza jej pierwszej połowy.

W działaniach lądowych, bombowce nurkujące zdobyły dużą popularność, wykazując się znaczną skutecznościa a wraz z upływem wojny i zmiejszeniem się znaczenia bombardowania nurkowego działając częściej jako samoloty szturmowe.

Kresem popularności bombowców nurkujących stało się opracowanie celownika Nordena, który dawał bardzo duży wzrost celności bombardowania z lotu poziomego, jednak wycofywanie bombowców nurkujących odbywało się dość powoli, gdyż początkowo celownik Nordena montowano tylko w wielkich bombowcach.

Znacznie większe znaczenie bombowce nurkujące zyskały w działaniach nad morzem, jako bombowce pokładowe operujące z lotniskowców, stanowiąc skuteczny środek do zwalczania okrętów. Były one rozwijane przez wszystkie większe państwa budujące floty lotniskowców, zwłaszcza przez USA (Douglas SBD Dauntless, Curtiss SB2C Helldiver) i Japonię (Aichi D3A), w mniejszym stopniu przez Wielką Brytanię (Blackburn Skua), a także przez Francję (LN.410). Działania powietrznomorskie drugiej wojny światowej, zwłaszcza zmagania na Pacyfiku, potwierdziły wielkie zagrożenie stwarzane przez nie dla okrętów, czego najlepszym przykładem stała się bitwa o Midway.

Po II wojnie światowej wyspecjalizowane bombowce nurkujące zanikły, czego przyczynami stało się, m.in. opracowanie nowych technik celnego zrzutu bomb z płytkiego nurkowania przez samoloty myśliwskie i myśliwsko-bombowe, cechujące się coraz bardziej rosnącym udźwigiem uzbrojenia i rozwój samolotów szturmowych do działań nad lądem. Nie bez znaczenia było też wprowadzenie niekierownych pocisków rakietowych, które z przeciętnego samolotu myśliwskiego czyniły maszynę szturmową o skuteczności porównywalnej z bombowcem nurkującym.

Ponadto rosnące osiągi samolotów (szczególnie prędkość) sprawiały, iż atak z lotu nurkowego wymagał albo wcześniejszego zrzutu bomby (z uwagi na dużą prędkość nurkowania), albo bardzo rozbudowanych hamulców aerodynamicznych ograniczających prędkość nurkowania, co bardzo komplikowało konstrukcję.