Samolot bombowy
Z Wikipedii
Samolot bombowy (bombowiec) to rodzaj samolotu wojskowego, którego podstawowym przeznaczeniem jest niszczenie obiektów naziemnych lub jednostek pływających nieprzyjaciela za pomocą bomb, ewentualnie pocisków rakietowych.
W zależności od wielkości i rodzaju, bombowce to samoloty jednosilnikowe lub wielosilnikowe, o załodze od 2 do 4-5 osób (sporadycznie od 1 do 10 osób). Ich podstawową cechą wspólną jest konstrukcyjne przystosowanie do przenoszenia ładunku bojowego w postaci bomb lub pocisków rakietowych. Konstrukcja bombowców podlegała ewolucji wraz z rozwojem techniki lotniczej i samolotów: od samolotów dwupłatowych o konstrukcji drewnianej krytej płótnem, przez metalowe jednopłatowce do samolotów odrzutowych.
Spis treści |
[edytuj] Uzbrojenie
Uzbrojenie bombowców dzieli się na ofensywne i obronne. Główne uzbrojenie ofensywne bombowców stanowią bomby lotnicze, zabierane w zamykanych komorach bombowych lub podwieszane pod skrzydłami lub kadłubem. Bombowce okresu I wojny światowej zabierały od kilkudziesięciu kilogramów do 2-3 ton bomb (największy: Handley Page V/1500), bombowce okresu II wojny światowej od kilkuset kilogramów do 6 ton bomb (największe: superforteca B-29 i Avro Lancaster do 10 ton). Od końca II wojny światowej na uzbrojenie bombowców weszły bomby jądrowe. Od lat 60. bomby były wypierane przez pociski rakietowe powietrze-ziemia, zwłaszcza w bombowcach strategicznych. Współczesne bombowce strategiczne zabierają do ok. 30 ton uzbrojenia.
Zamiast bomb, niektóre typy bombowców okresu międzywojennego i II wojny światowej, a także niektóre współczesne, mogły przenosić torpedy lotnicze do zwalczania okrętów (samoloty bombowo-torpedowe). Wiele typów mogło zabierać lotnicze miny morskie do minowania wód. Stosowano też bomby głębinowe jako uzbrojenie do zwalczania okrętów podwodnych.
Uzbrojenie obronne bombowców składało się początkowo z kilku lub kilkunastu karabinów maszynowych, następnie działek lotniczych, montowanych zwykle w kilku stanowiskach lub wieżyczkach strzeleckich, zapewniających szerokie pole ostrzału w różnych kierunkach (najsilniej uzbrojonym w broń maszynową bombowcem była "Latająca Forteca" B-17, posiadająca 13 wkm-ów). W latach po II wojnie światowej uzbrojenie strzeleckie bombowców pełniło znacznie mniejszą rolę i zostało znacznie ograniczone, lub na większości konstrukcji zanikło, zwłaszcza na bombowcach strategicznych. Współczesne bombowce taktyczne mogą posiadać do samoobrony pociski rakietowe powietrze-powietrze.
Ważnym elementem jest system walki elektronicznej, poprzez zakłócanie urządzeń naprowadzających sterowane pociski rakietowe. Do tego dochodzą flary mające chronić bombowiec przed atakiem pocisków kierowanych na podczerwień (zob. kierowany pocisk rakietowy ziemia-powietrze).
Głównym sposobem działania bombowców jest bombardowanie celu z lotu poziomego, z małej lub dużej wysokości. W tym celu stosowane były specjalne celowniki bombowe, pozwalające na obliczenie wyprzedzenia, z jakim należy zrzucić bomby, aby uderzyły w cel. Technika ta skuteczna jest przede wszystkim do atakowania celów powierzchniowych. W celu precyzyjnego atakowania celów punktowych, opracowano bombowce nurkujące, zrzucające bomby z lotu nurkowego, szczególnie przydatne do zwalczania okrętów. Pod koniec II wojny światowej pojawiły się bomby kierowane, po wojnie trwał też rozwój doskonalszych celowników bombowych. Wraz z wprowadzeniem na uzbrojenie pocisków kierowanych powietrze-ziemia, bombowce strategiczne nie musiały już nadlatywać nad cel, co stało się zbyt niebezpieczne w erze rakiet przeciwlotniczych, a stały się latającymi platformami do odpalania pocisków (w latach 90., podczas nowych konfliktów lokalnych z udziałem USA, nastąpił jednak powrót do wykorzystania bombowców strategicznych do tańszego bombardowania klasycznymi bombami z lotu poziomego). Jest to jednak praktykowane po wywalczeniu zdecydowanej przewagi w powietrzu i zniszczeniu stanowisk obrony przeciwlotniczej.
[edytuj] Podział
Podstawowy podział bombowców był dokonywany pod względem ich wielkości i udźwigu bomb. Od I wojny światowej do lat 50. bombowce dzieliły się przede wszystkim na lekkie, średnie i ciężkie.
W okresie I wojny światowej, bombowce lekkie były 1-silnikowe i zabierały do 400 kg bomb, średnie były zwykle 2-silnikowe o udźwigu do 1 t bomb, a ciężkie były wielosilnikowe (2-5) o udźwigu od 400 kg do 3 t bomb.
W okresie II wojny światowej ich orientacyjne średnie charakterystyki były następujące:
- lekkie – 1-silnikowe, rzadziej 2-silnikowe, udźwig do ok. 1 t, załoga 2-3 osoby
- średnie – 2-silnikowe, rzadziej 3-silnikowe, udźwig do ok. 3 t, załoga 3-6 osób
- ciężkie – 4-silnikowe, rzadziej 2- lub 6-silnikowe, udźwig powyżej 3 t, załoga 5-10 osób
W zależności od zasięgu, bombowce dzieliły się na bliskiego, średniego i dalekiego zasięgu. Podział ten zwykle pokrywał się z podziałem na bombowce odpowiednio lekkie, średnie i ciężkie; najczęstszym odstępstwem były konstrukcje średnich bombowców dalekiego zasięgu.
Ze względu na technikę bombardowania, bombowce dzieliły się na
- bombowce (horyzontalne) - dokonujące zrzutu bomb w locie poziomym, znakomita większość ciężkich bombowców zaliczała się do tej kategorii
- bombowce nurkujące - atakujące w locie nurkowym
Od lat powojennych, zasady podziału bombowców zmieniły się i dzielą się one na:
- taktyczne – przeznaczone do atakowania celów na polu walki i jego zapleczu
- strategiczne – przeznaczone do dokonywania strategicznych ataków jądrowych.
Odrębną podkategorią bombowców lekkich lub taktycznych są bombowce pokładowe – przeznaczone konstrukcyjnie do bazowania na lotniskowcach (często były to samoloty bombowo-torpedowe lub bombowce nurkujące). Oprócz tego wyróżnia się samoloty bombowo-rozpoznawcze – bombowce przystosowane też dzięki wyposażeniu dodatkowemu do pełnienia roli samolotów rozpoznawczych. Wyróżnia się również samoloty bombowo-patrolowe (samoloty patrolowe) – przeznaczone głównie do patrolowania nad morzem, a w drugim rzędzie do zwalczania wykrytych celów morskich. Kategorią istniejącą w latach 30. i 40. były bombowce nurkujące – były to lekkie (rzadziej średnie) bombowce konstruowane z myślą o atakach z lotu nurkowego.
Od okresu II wojny światowej, lżejsze bombowce zaczęły być wypierane przez samoloty szturmowe, wyspecjalizowane do ataków na silnie bronione cele naziemne, a z drugiej strony przez bardziej uniwersalne samoloty myśliwskie przystosowane do przenoszenia bomb (samoloty myśliwsko-bombowe). Od około lat 70. bombowce taktyczne zostały w większości zastąpione przez samoloty szturmowe i myśliwce wielozadaniowe.
[edytuj] Historia
[edytuj] Początki i I wojna światowa
Po raz pierwszy samolot został wykorzystany do bombardowania 1 listopada 1911 przez Włochów podczas konfliktu z Turcją w Afryce Północnej – zrzucono wtedy ręcznie cztery małe bomby z samolotu Etrich Taube na żołnierzy tureckich. Na niewielką skalę wykorzystywano samoloty do bombardowania także podczas wojen bałkańskich 1910-13. W tym okresie, oraz na początku I wojny światowej do bombardowania wykorzystywano zwykłe dostępne wówczas lekkie samoloty zwiadowcze (m.in. Bleriot XI, Farman IV, Taube), a bomby przeważnie zrzucano ręcznie. Szczególnie często wykorzystywano w tym charakterze w krajach ententy samoloty Voisin, dwupłatowce z silnikiem pchającym, a w państwach centralnych jednopłatowe Taube. Samoloty te nie rozwijały na ogół prędkości większej, niż 110-120 km/h.
"Ojcem" wielosilnikowych samolotów bombowych był rosyjski konstruktor Igor Sikorski, który skonstruował pierwsze samoloty 4-silnikowe – Grand i Ilia Muromiec.
Dopiero w latach 1915-1916 zaczęły się pojawiać samoloty specjalnie przystosowane do bombardowania, a w 1917 powstały nowe udane konstrukcje lekkich bombowców, jak francuskie Breguet XIV i Salmson 2, brytyjskie DH.4 i następnie DH.9. W odróżnieniu od Ententy, w dziedzinie lekkich samolotów, Niemcy przede wszystkim budowali dwupłatowe wielozadaniowe samoloty rozpoznawczo-bombowe, używane także do bombardowania. Były to samoloty kategorii "C", zwłaszcza serii Albatrosów C, AEG C i LVG (LVG C.V, C.VI).
W toku I wojny światowej wprowadzono też bombowce średnie i ciężkie. Z samolotów średnich najbardziej znane stały się niemieckie dwusilnikowe bombowce serii Gotha G.II – G.VI i Friedrichshafen G.III, powstałe już w latach 1915-16. Przenosząc od 300 do 900 kg bomb, razem z ciężkimi bombowcami, używane były do strategicznych bombardowań Londynu, aczkolwiek umiarkowanie skutecznych z powodu niewielkiej ilości samolotów i zabieranych przez pojedyncze samoloty ładunków. Używane też były w znacznej ilości dwusilnikowe bombowce AEG G.IV. Państwa ententy używały średnich bombowców na małą skalę, dość licznie rozwijane były natomiast przez główne państwa biorące udział w wojnie bombowce ciężkie, począwszy od rosyjskiego czterosilnikowego Ilia Muromiec z 1914. Jako drugie państwo, ciężkie bombowce zaczęli wprowadzać Włosi, serii Caproni Ca.3 (1914), Ca.4 (1916) i Ca.5 (1917), stanowiły one także wyposażenie jednostek innych krajów ententy. Największe bombowce budowali jednak Niemcy – SSW R i seria wielkich Staaken R o udźwigu 1000-2000 kg bomb. Później od innych krajów do tworzenia ciężkich bombowców przystąpili Brytyjczycy, tworząc udane samoloty Handley Page O z 1916 oraz wielkie Handley Page V/1500 o rekordowym udźwigu bomb 3300 kg, które jednak nie zdążyły wziąć udziału w wojnie. Znaczącą konstrukcją okazał się bombowiec ciężki Vickers Vimy, który również nie zdążył wziąć udziału w wojnie, lecz stał się pierwszym samolotem, który przeleciał bez lądowania nad Atlantykiem.
[edytuj] Okres międzywojenny do połowy lat 30.
Bombowce konstruowane w latach 20. nie różniły się zazwyczaj znacząco od ostatnich konstrukcji okresu I wojny światowej, mając jedynie nieco lepsze osiągi. Były to głównie dwupłatowe samoloty o konstrukcji drewnianej lub mieszanej. Jednymi z najbardziej znaczących i rozpowszechnionych konstrukcji początku lat 30. były jednosilnikowe dwupłatowe bombowce lekkie: francuski Breguet 19 i brytyjskie Hawker Hart i jego wersje pochodne.
