Breda

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy miasta w Holandii. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Współrzędne: 51°35' N 04°46' E51.5833333 4.7666667 (Breda)

Breda


Herb Bredy	Flaga Bredy

Peter A.C.M. van der Velden

Powierzchnia

129,15 km²

Położenie

51° 35' N
04° 46' E

Ludność (2005)
• liczba ludności
• gęstość

168 398
1326 os./km²

Nr kierunkowy

076

Miasta partnerskie

Gdańsk, Wrocław, Dillenburg

Położenie na mapie kraju

Breda

Strona internetowa miasta

Diego Velázquez, Poddanie Bredy, 1635

Zamek w Bredzie

Breda – miasto w południowo-zachodniej Holandii, w prowincji Brabancja Północna, ok. 40 km na pd.-wsch. od Rotterdamu, w pobliżu granicy z Belgią.

[edytuj] Dane ogólne

Ośrodek kulturalno-naukowy: Akademia Sztuk Pięknych, Szkoła Teatralna i Muzyczna, Akademia Wojskowa; biblioteki, muzea. Breda jest jednym z głównych skupisk polonijnych w Holandii.

[edytuj] Historia

W XI wieku Breda była lennem Cesarstwa Niemieckiego, a jej pierwszym znanym do dzisiaj władcą był Heinrich I van Brunesheim (1080 - 1125). W 1327 roku Adelheid van Gaveren sprzedał ją Janowi III, Diukowi Brabancji. W 1350 roku została odsprzedana Janowi II z Wassenaar. W 1403 roku dziedziczka jego linii - Johanna van Polanen (1392 - 1445) wyszła za mąż za Engelbrechta I van Nassau (1370 - 1442) i w ten sposób Breda stała się własnością Dynastii Orańskiej-Nassau trafiając ostatecznie we władanie Wilhelma I Orańskiego, pierwszego namiestnika (stadhoudera) prowincji Niderlandów. W ten sposób tytuł Barona Bredy powiązany był z tytułem hrabiego Nassau, Oranii i namiestnika prowincji Niderlandów. Ten stan utrzymywał sie aż do roku 1795, gdy Breda dostała się pod okupację francuskich sił rewolucyjnych.

Breda uzyskała prawa miejskie w 1252 roku i dzięki temu można było rozpocząć budowę murów obronnych. W XV wieku nastąpił gwałtowny rozwój miasta. Rozpoczęto budowę katedry z 97 metrową wieżą, a w 1534 średniowieczne mury zostały poważnie rozbudowane przez Henryka III z Nassau dzięki czemu Breda stała się jedną z potężniejszych twierdz na linii warowni w Niderlandach. W tym samym czasie w mieście zaczęło pojawiać się coraz więcej domów budowanych przez przedstawicieli znanych holenderskich rodów. Jeden z najbardziej okazałych pałaców został zaprojektowany w renesansowym stylu przez znanego włoskiego architekta Tommaso Vincidor, stał się on rezydencją rodziny królewskiej. Niestety rok 1534 okazał się pechowy dla miasta. Szybki rozwój infrastruktury miejskiej został zatrzymany przez pożar, który zniszczył większość zabudowań Bredy: spalonych zostało około 1300 domów, ocalało tylko 150.

Podczas Wojny osiemdziesięcioletniej Breda została opanowana podstępem przez Hiszpanów w 1581 roku, ale 1590 przeszła z powrotem w ręce Maurycego Orańskiego, Księcia Nassau (dzięki brawurowej akcji 68 ochotników, którzy zdołali się przedostać do miasta w łodziach przykryci darnią). Breda ponownie została zdobyta przez Hiszpanów w w roku 1625 po około 10-miesięcznym oblężeniu. Poddanie się obrońców miasta Hiszpanom dowodzonym przez generała Ambrosio Spinola zostało uwiecznione przez Diego Velázqueza na obrazie "Poddanie Bredy". W 1637 Fryderyk Henryk Orański odbił miasto po 4-miesięcznym oblężeniu. Breda została ostatecznie przyłączona do Republiki Zjednoczonych Prowincji w roku 1648 na mocy pokoju westfalskiego.

Podczas II wojny światowej miasto było pod niemiecką okupacją. Zostało wyzwolone przez 1 Dywizje Pancerną (1 Korpus Polski) dowodzoną przez generała Stanisława Maczka 29 października 1944 roku. Po wojnie znajdowało się tu więzienie, które funkcjonowało na bazie koncepcji Panoptikonu, w którym odbywali karę niemieccy zbrodniarze wojenni.

[edytuj] Zabytki

kościół gotycki Grote Kerk (na głównym placu miasta - Grote Markt)
zamek (XVI wieku)
beginaż z (XVII - XVIII wieku) (przy ulicy Catharinastraat)
dzielnica staromiejska otoczona pierścieniem kanałów

[edytuj] Gospodarka

Ważny ośrodek przemysłu włókienniczego (oprócz tradycyjnych wyrobów - produkcja włókien kokosowych i wyrobów z juty) i maszynowy (zbrojeniowy); drugie po Amsterdamie centrum wyrobów czekoladowych i cukierniczych, browar, przetwórnie owoców, fabryka tworzyw sztucznych (koncern Akzo), zakłady skórzano-obuwnicze.