Bruce Lee

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi.
Należy w nim poprawić: dopracować styl, uporządkować.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu.
Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość.

Bruce Lee
Chińskie nazwisko i imię
Hanyu Pinyin	Lǐ Xiǎolóng
Wade-Giles	Lee Hsiao-lung
Spolszczenia	Li Mały Smok
Zn. tradycyjne	李小龍
Zn. uproszczone	李小龙

Bruce Lee, właściwie Lee Jun Fan (李振藩, ur. 27 listopada 1940 w roku smoka w San Francisco, zm. 20 lipca 1973 w Hongkongu) – amerykański aktor i mistrz sztuk walk pochodzenia chińskiego. Ikona kina akcji oraz znana postać najnowszej kultury. Był synem Lee Hoi-Chuena, aktora opery chińskiej. Jego matka, Grace, też była śpiewaczką.

Spis treści

1 Początki kariery filmowej
2 Powrót do Stanów Zjednoczonych
3 Kariery filmowa
4 Śmierć Bruce'a
5 Wybrana filmografia
- 5.1 Zobacz też
- 5.2 Linki zewnętrzne

[edytuj] Początki kariery filmowej

Pomnik aktora w Hongkongu

Gwiazda Bruce'a Lee w Hongkongu

Gdy miał około 3 miesięcy wystąpił przed kamerą na rękach ojca w filmie Golden Gate Girl. Około 1941 roku wraz z rodziną powrócił do Koulun w Hongkongu i, w wieku 5 lat, zaczął pojawiać się w małych, dziecięcych rolach w filmach, m.in. w The Birth of Mankind – 1946 i Fu gui fu yun – 1948. W wieku 12 lat, Bruce rozpoczął naukę w Saint Francis Xavier College. Gdy pewnego razu został pobity przez członków ulicznego gangu, zainspirowało go to do rozpoczęcia trenowania sztuk walk w szkole Wing Tsun Sijo pod okiem Sifu Yip Mana, który uczył Bruce'a Wing Chun kung-fu przez około 5 lat. Utalentowany i atletycznie zbudowany Bruce ćwiczył boks, a także taniec cha-cha i pod koniec 18, roku życia wygrał zawody taneczne w Hongkongu.

[edytuj] Powrót do Stanów Zjednoczonych

W wieku 18 lat Bruce wstąpił do gangu i często popadał w konflikty z policją, więc rodzice zasugerowali mu wyemigrowanie do Stanów Zjednoczonych. Po przeprowadzce zamieszkał w chińskiej dzielnicy San Francisco, gdzie pracował w restauracji należącej do jego krewnego, a także jako nauczyciel tańca. Następnie wyjechał do Seattle, gdzie ukończył Edison Technical School, a później studiował na uniwerytecie stanowym University of Washington który jest w mieście Seattle, gdzie na tamtejszym uniwersytecie zaczął studiować filozofię oraz kontynuował treningi kung-fu.

W 1961 poznał swoją późniejszą żonę Lindę Emery oraz otworzył pierwszą szkołę kung-fu pod nazwą Jun Fan Kung-Fu Institute do której przyjmował wszystkich, a także brał za lekcje pieniądze. Nie spodobało się to chińskim mistrzom, którzy wyzwali go na pojedynek z mistrzem stylu Białego Żurawia Wang Jak Manem. Jeśliby przegrał miał zaprzestać nauczania ludzi nie będących Chińczykami. Bruce Lee wygrał pojedynek, ale nie bez trudu.

Na początku pierwszej połowy lat 60., Lee współpracował z wieloma znanymi w USA mistrzami sztuk walk jak np. Ed Parker – ekspertem kenpo karate oraz Jhoon Rhee – mistrzem taekwondo. W 1963 roku Bruce Lee opublikował swoją pierwszą książkę, przedstawiającą chińskie Kung-Fu.

W 1964 roku przeniósł się, wraz ze swoją szkołą, do Oakland i poślubił Lindę Emery. Wystąpił także gościnnie w liczących się pokazach sztuk walk jak np. Long Beach Nationals. Bruce zaprezentował tam m.in. jednocalowe uderzenie, pompki na dwóch palcach jednej ręki, szybkość uderzenia, chi-sau (ćwiczenie lepkich rąk). Na jednym z takich turniejów, Bruce Lee poznał stylistę Jaya Sebringa, który przedstawił go producentowi telewizyjnemu Williamowi Dozierowi.

[edytuj] Kariery filmowa

Bazując na sukcesie Batmana, Dozier chciał przenieść Zielonego szerszenia (The Green Hornet) z komiksu do telewizji, więc szukał aktora ze wschodu do roli pomocnika Szerszenia, zwanego Kato. Wtedy też Bruce otworzył drugą szkołę kung-fu, tym razem w Oakland (stan Kalifornia), po czym przeniósł się tam, by być bliżej Hollywood. Jednocześnie zamknął swoją szkołę w Seattle.

Debiut Bruce'a na ekranie był obiecujący, a Zielony Szerszeń został upubliczniony w roku 1966, jednak po jednym sezonie (30 odcinków) wyświetlania emisja została zakończona. Podczas tego okresu Bruce dostawał więcej listów niż gwiazda show Van Williams. W tej sytuacji, szukający pracy i nie widzący swoich szans na sukces w filmie Bruce Lee ponownie otworzył w chińskiej dzielnicy Los Angeles swoją szkołę kung-fu. Trenował także gwiazdy filmu takie jak Lee Marvin, Kareem Abdul-Jabbar, Roman Polanski, Steve McQueen, James Garner i James Coburn.

Pod koniec lat 60. serial Zielony szerszeń został zakupiony przez telewizję z Hongkongu. Wyświetlany pod nazwą The Cato Show, odniósł tam duży sukces, a Bruce Lee stał się gwiazdą.

W tym okresie Bruce Lee dodał do Wing Chun niektóre aspekty innych stylów walki, takich jak tradycyjny boks oraz karate okinawańskie. Stworzył sztukę walki Jeet Kune Do (Metoda przechwytywania pięści). Jej elementy zaczerpnął z różnych stylów walki (np. ruchy nóg wziął z szermierki).W 1969 roku nadarzyła się kolejna okazja do zagrania epizodycznej roli Winslowa Wonga, demolującego biuro detektywa (James Garner) w filmie Marlowe.

W 1970 roku Bruce Lee doznał poważnej kontuzji pleców podczas treningu. Mimo złych rokowań lekarzy po długiej rehabilitacji znów zaczął ćwiczyć sztuki walki. Podczas kontuzji napisał książkę Tao of Jeet Kune Do.

Następnie Bruce wystąpił kilka razy jako instruktor sztuk walk w telewizyjnej serii Longstreet – 1971. Z niewielkimi sukcesami w Hollywood oraz pieniędzmi w kieszeni, Bruce wrócił do Hongkongu, gdzie został zaproszony przez producenta filmowego z wytwórni "Golden Harvest", Raymonda Chowa. Chow był zainteresowany wykorzystaniem dużej popularności Bruca Lee wśród chińskich fanów i zaoferował mu główną rolę w Tang sha da xiong, znanym także jako Fists of Fury lub The Big Boss (Wielki szef) – 1971. Film był reżyserowany przez Wei Lo, a zdjęcia odbywały się w Tajlandii w bardzo złych warunkach, ze względu na niewielki budżet.

W momencie premiery film stał się od razu wielkim hitem. Tysiące Chińczyków pragnęło zobaczyć atletycznego bohatera wymierzającego sprawiedliwość za pomocą stóp i pięści.^{[potrzebne źródło]}

W 1972 Chow wyprodukował kolejny film Jing we men, znany także jako The Chinese Connection (Chiński łącznik) lub Fist of Fury (Wściekłe pięści) , posiadający większy budżet . Film, w reżyserii Wei Lo, z Lee w roli głównej zawierał wiele ekscytujących scen walki, co sprawiło, że stał się kolejnym kasowym przebojem.^{[potrzebne źródło]}

Następnie Bruce Lee założył własną wytwórnię filmową "Concorde Film Production", a jej pierwszym wyprodukowanym filmem był Meng long guojiang, znany także jako Way of the Dragon (Droga smoka) lub Return of The Dragon (Powrót smoka).

W filmie tym, Bruce Lee wystąpił w potrójnej roli: aktora, producenta i reżysera. Film nagrywano w Rzymie, a gościnnie wystąpili w nim Ing-Sik Whang – ekspert hapkido, legenda karate – Robert Wall oraz siedmiokrotny mistrz USA w karate – Chuck Norris. Sukcesem Lee zainteresowała się duża wytwórnia z Hollywood – "Warner Bros".

[edytuj] Śmierć Bruce'a

Groby Bruce'a i Brandona Lee

Pierwszy krytyczny moment nastąpił na planie Wejścia smoka. Bruce Lee zemdlał i został przewieziony do szpitala, gdzie wykryto obrzęk mózgu. Jednak później okazało się, że obrzęk zniknął. 20 lipca 1973 r. Bruce poczuł się źle. Po wzięciu tabletki przeciw bólowi głowy, przebywał w apartamencie aktorki Betty Ting Pei, gdzie zasnął i już się nie obudził. Wezwano karetkę i przewieziono go do szpitala królowej Elżbiety. Ogłoszono zgon, który według oficjalnych informacji nastąpił na skutek obrzęku mózgu spowodowanego przez pomieszanie środków przeciwbólowych z odurzającymi i alkoholem.

Do dziś jego śmierć pozostaje zagadką. Jest wiele hipotez, m.in taka, że wszystkiemu winne są triady lub mnisi z klasztoru Shaolin, którzy to mieli zabić go "ciosem wibrującej pięści".

Po jego śmierci opublikowano film Wejście smoka (Enter the Dragon – 1973), który okazał się dużym hitem w USA i na całym świecie oraz spowodował, że Bruce Lee stał się po własnej śmierci międzynarodową gwiazdą . Bruce Lee był także głównym choreografem pojedynków w tym filmie.

Fani na całym świecie stale interesują się filmami z udziałem Bruce'a Lee. Przykładowo, w Grze śmierci (Game of Death – 1978) oraz w Grze śmierci II (Game of Death II – 1981), w wielu scenach wystąpił sobowtór Bruce'a Lee. W powyższych filmach pojawiają sie również kilkuminutowe sceny rzeczywistych walk Bruce'a Lee.

Jego syn, Brandon Lee, grający podobnie jak ojciec w filmach akcji, zginął tragicznie podczas kręcenia zdjęć do filmu Kruk (The Crow – 1994).

[edytuj] Wybrana filmografia

Rok	Tytuł polski	Tytuł chiński (Kantoński)	Tytuł angielski	Inne tytuły (gł. w USA)
1941			Golden Gate Girl
1946	Narodziny ludzkości		The Birth of Mankind
1948		Fu gui fu yun	Wealth is Like a Dream
1949		Meng li xi shi	Sai See in the Dream
1950	Dzieciak Czen	Xi lu xiang	Kid Cheung	My Son, Ah Chung
1951			The Kid		Dziecko
1951		Ren zhi cue	Infancy
1953	Wina ojca	Fu zhi guo	Blame it on Father	Father's Fault
1953		Ku hai ming deng	The Guiding Light
1953	Łzy matki	Ci mu lei	A Mother's Tears
1953	W obliczu zburzenia	Wei lou chun xiao	In the Face of Demolition
1953	Niezliczone domy		Myriad Homes
1955			An Orphan's Tragedy
1955			Orphan's Song
1955			The Faithful Wife
1955		Ai	Love
1955	Jesteśmy winni to naszym dzieciom	Er nu zhai	We Owe It to Our Children
1956			Wise Guys Fool Around
1956	Za późno no na rozwód		Too Late for Divorce
1957	Burza z piorunami	Lei yu	The Thunderstorm
1957			Darling Girl
1958			The Orphan
1960		Ren hai gu hong
1966-1967	Zielony szerszeń odc. 1-26		Green Hornet
1966-1967	Batman odc. 41, 42, 85, 86
1967	Ironside (epizod)
1969	Marlowe (epizod)
1971	Longstreet (epizod)
1971	Wielki szef	Tang saan daai hing	The Big Boss	Fists of Fury
1972	Wściekłe pięści lub Chiński łącznik	Jing wu men	Fist of Fury	The Chinese Connection
1972	Droga smoka lub Powrót smoka	Meng long guojiang	Way of the Dragon	Return of the Dragon
1973	Wejście smoka	Long zheng hu dou	Enter the Dragon lub Operation Dragon
1978	Gra śmierci	Si wang you ju	Game of Death