Cheops

Z Wikipedii

Chu-fu w hieroglifach

Cheops (z gr.) - władca starożytnego Egiptu IV dynastii z okresu Starego Państwa. Imię "Cheops" to, spopularyzowana przez Herodota, grecka forma egipskiego imienia Chu-fu, skrótu od Chnum-chuefui (z egip. Chnum-mnie-chroni).

Spis treści 1 Lata panowania 2 Rodzina Cheopsa 3 Działalność 4 Piramida Cheopsa 5 Trudności w ocenie rządów Cheopsa 6 W oczach starożytnych 7 Bibliografia

[edytuj] Lata panowania

• 2604-2581 p.n.e. (Kwiatkowski)
• 2551-2528 p.n.e. (Tiradritti, De Luca)
• 2620-2580 p.n.e. (Schneider)

Maneton podaje 63 lata rządów, z kolei Herodot przyznaje mu 56 lat, przyjmuje się jednak najczęściej, że panował 23 lata, jak podawał Kanon Turyński. Biorąc jednak pod uwagę zakres prac budowlanych niektórzy egiptolodzy przypuszczają, że mógł rządzić 25 – 35 lat. Prawdopodobna jest również teza, że Kanon Turyński zawierał niższy stopień datowania, w rzeczywistości chodziło bowiem nie o lata panowania tylko o spisy ludności, które odbywały się co 2 lata, co dawałoby w sumie 46 lat panowania (Stadelmann).

[edytuj] Rodzina Cheopsa

Był synem poprzedniego władcy Snofru i królowej Hetepheres I, jego bracia przyrodni to:

• Nefermaat
• Rahotep
• Anchchaf – przez niektórych (Stadelmann) uważany za syna Cheopsa

a siostry przyrodnie to:

• Nefretkau
• Hetepheres

Obecnie znane imiona żon monarchy:

• Meritites - matka czworga dzieci Cheopsa
• Henutsen
• Nefertkau

Cheops był ojcem wielu dzieci. Oto imiona niektórych z nich:

• Kawab (syn) – następca tronu, umarł pod koniec panowania Cheopsa
• Dżedefre (syn) – bezpośredni następca ojca
• Baure (syn) – jeden z następców
• Meresanch II (córka) – żona Baure
• Hetepheres II (córka) – żona Kawaba, a po jego śmierci żona Dżedefre
• Dżedefmin (syn)
• Dżedefhor (syn) - jeden z następców
• Duenhor (syn)
• Chefren (syn) – jeden z następców
• Chamerernebti I (córka) – żona Chefrena
• Chafmin (syn)

[edytuj] Działalność

W zasadzie niewiele wiemy o jego panowaniu i osobie. Był władcą zjednoczonego Górnego i Dolnego Egiptu, co wiemy ze śladów, w postaci m.in. wykutych w kamieniu jego imion w kartuszach, jakie pozostały z czasów jego panowania na tych terenach: w Bubastis (Dolny Egipt), Denderze i Koptos (Górny Egipt), a także innych pamiątek z: Hierakonpolis, Tanis i Tidy koło Buto. Podejmował liczne kampanie wojenne m.in. przeciw pustynnym Beduinom, a także eksploatował złoża turkusów i miedzi na Synaju, co wiemy również z kartusza z jego imieniem tamże znalezionym. Największym i najsłynniejszym jednak zabytkiem, związanym z imieniem Cheopsa, które go unieśmiertelniło w oczach potomnych, stała się piramida jego imienia.

[edytuj] Piramida Cheopsa

Cheops jest chyba najbardziej znaną postacią starożytnego Egiptu, a to za sprawą największej z piramid, którą uważa się powszechnie za jego dzieło. Na Cheopsa, jako budowniczego tzw. Wielkiej Piramidy w Gizie, wskazywali już klasyczni autorzy antyczni: wspomniany wyżej Herodot z Halikarnasu, Diodor Sycylijski i Maneton z Sebennytos, a także kronikarze arabscy. Dopiero jednak w 1837 r. odkryto w tejże piramidzie kartusz z imieniem tego władcy.

Tymczasem nawet nie jest do końca pewne czy w ogóle Cheopsa pochowano w piramidzie, chociaż większość uczonych uważa, że piramida była jego grobowcem, tylko ciało zostało później albo przeniesione, albo wykradzione, bądź zniszczone, gdyż piramida była wielokrotnie plądrowana już w czasach starożytnego Egiptu, i to nawet w okresie Starego Państwa.

[edytuj] Trudności w ocenie rządów Cheopsa

Herodot z Halikarnasu przekazał nam niezbyt pochlebną opinię na temat tego władcy Egiptu, zarzucając mu hulaszczy tryb życia, prześladowanie religii i doprowadzenie kraju i jego ludu do wielkiej nędzy, a na poparcie swych słów przywołuje opowieści zasłyszane w Egipcie podczas swej podróży. Trudno jest zweryfikować opinie Herodota, należy jednak pamiętać, że nie wiemy do końca co lub kto był źródłem jego informacji, a także, że sformułował je ok. 2000 lat później po Cheopsie i dlatego należy do nich podchodzić z dużą rezerwą.

Jeszcze do niedawna, idąc za opisem Herodota, przypisywano Cheopsowi fakt zaspokojenia własnej pośmiertnej chwały kosztem pracy ogromnych rzesz niewolników i chłopów egipskich przy wznoszeniu swojego grobowca. Najnowsze odkrycia archeologiczne (m.in. odkrycie wielkiego osiedla robotniczego niedaleko piramid nie wykazującego charakteru osady niewolników) i badania nad starożytnym Egiptem, skłaniają egiptologów do teorii, że budowa piramid mogła być zbawienna dla chłopów w okresie wylewu Nilu, gdy niemożliwa była praca na polach, dając w ten sposób chłopom zatrudnienie i co za tym idzie utrzymanie w trudnym dla nich okresie. Byłoby to więc coś w rodzaju robót publicznych na bardzo dużą skalę.

Należy także zwrócić uwagę na aspekt religijny całego przedsięwzięcia. Społeczeństwo starożytnego Egiptu miało specyficzną mentalność, różną zasadniczo nawet od społeczeństw antycznych doby klasycznej, czyli Greków i Rzymian, którzy na próżno próbowali zgłębić motywy ich postępowania, przed tysiącami lat. Być może, jak wskazują niektórzy badacze, budowa piramidy dla swojego władcy była gwarantem ich życia pośmiertnego, jako dalszego ciągu wiecznej służby swojemu władcy w zaświatach, co z kolei mogło mieć zasadniczy wpływ na motywację i chęć do udziału w religijnym w zasadzie przedsięwzięciu.

Poza tym opinia Herodota, o tym, że w wyniku budowy piramidy kraj popadł w nędzę, nie do końca współgra z faktem, że już jego następcy budowali niewiele ustępujące mu budowle (piramida Chefrena), co raczej trudno byłoby sobie wyobrazić w przypadku kraju do cna wycieńczonego ogromnym wysiłkiem.

[edytuj] W oczach starożytnych

Cheops był znaną postacią przez cały okres starożytnego Egiptu i to nawet 1000 lat później, w okresie Nowego Państwa, podczas panowania XVIII dynastii, jak wynika z Papirusu Westcar (znajdującego się obecnie w Muzeum Egipskim w Berlinie) pochodzącego właśnie z tych czasów, ale będącego na pewno odpisem wcześniejszych przekazów. Otóż w papirusie tym Cheops jest bohaterem opowiadania zatytułowanego: Czary na dworze Cheopsa, w którym czarownik o imieniu Dżedi przepowiada dalsze losy dynastii. Pośmiertny kult Cheopsa trwał jeszcze w czasach saickich (XXVI dynastia), w czasach rzymskich Cheops uznawany był za egipskiego prawładcę.

[edytuj] Bibliografia

• Grimal N. - „Dzieje starożytnego Egiptu”, PIW, Warszawa 2004, s. 79-80, ISBN 83-06-02917-8
• Kwiatkowski B. - „Poczet faraonów”, Iskry, Warszawa 2002, s. 115-130, ISBN 83-207-1677-2
• Schneider Th. - „Leksykon faraonów”, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa-Kraków 2001, s. 104-106, ISBN 83-01-13479-8
• Tiradritti F., De Luca A. - „Skarby egipskie”, Muza SA, s. 24, Warszawa, ISBN 83-7200-635-0