Dassault Rafale
Z Wikipedii
| Rafale | |
 |
|
| Dane podstawowe | |
| Państwo |  Francja |
| Producent | Dassault Aviation |
| Typ | samolot wielozadaniowy |
| Konstrukcja | półskorupowa, metalowa, skrzydła delta |
| Załoga | 1 lub 2 |
| Historia | |
| Data oblotu | 4 czerwca 1986 |
| Lata produkcji | 1988 - obecnie |
| Dane techniczne | |
| Napęd | 2 × turbowentylatorowe SNECMA M88-2 |
| Moc | 75 kN z dopalaniem |
| Wymiary | |
| Rozpiętość | 10,80 m |
| Długość | 15,27 m |
| Wysokość | 5,34 m |
| Powierzchnia nośna | 45,70 m² |
| Masa | |
| Własna | 9060 kg |
| Startowa | 24500 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maksymalna | 2130 km/h (ponad 1,8 Ma) |
| Prędkość wznoszenia | 333 m/sek |
| Pułap | 18 000 m |
| Zasięg | 1800 km |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| Działko GIAT 30/719B kal. 30 mm z zapasem 125 sztuk amunicji Pociski rakietowe: Powietrze-powietrze: MBDA MICA IR/EM, AIM-9 Sidewinder, AIM-132 ASRAAM, AIM-120 AMRAAM, MBDA Meteor, MBDA Magic 2 Powietrze-ziemia: MBDA Apache, SCALP EG, AASM, AM 39 Exocet, AS30L Laser, pocisk nuklearny ASMP |
|
| Wyposażenie dodatkowe | |
| system Thales SPECTRA, radar THALES RBE2, znacznik laserowy DEMOCLES | |
| Użytkownicy | |
| Francja | |
Dassault Rafale — (fr. szkwał) dwusilnikowy wielozadaniowy samolot myśliwski ze skrzydłami typu delta, produkowany przez francuską firmę Dassault Aviation. Rafale jest przez producenta określany jako Omni rôle, czyli nadający się do wszystkich zadań, nie tak jak myśliwce wielozadaniowe, które posiadają rolę pierwszoplanową (myśliwca) i drugoplanową (zazwyczaj bombowca, samolotu wsparcia, itp.). Dassault używa określenia Omni rôle do zaakcentowania zdolności samolotu do przestawienia się z jednej roli na inną podczas wykonywania zadania. Pierwszym samolotem o takich własnościach był amerykański F/A-18 Hornet.
Rafale jest produkowany w dwóch wersjach, jako samolot operujący z lotnisk na lądzie dla francuskich sił powietrznych Armée de l'Air i bazującej na lotniskowcach marynarki wojennej Aéronavale. Ponadto maszyna ta jest oferowana wielu potencjalnym kontrahentom zagranicznym. Dassault Rafale jest postrzegany jako największe osiągnięcie francuskiego przemysłu lotniczego.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Pod koniec lat 70. XX wieku wiele państw europejskich stanęło przed koniecznością wymiany przestarzałych samolotów bojowych, znacząco odbiegających parametrami od amerykańskich F-15 i F-16, oraz najnowszych konstrukcji radzieckich, MiG-29 i Su-27. W związku z Francja, Niemcy i Wielka Brytania przystąpiła do programu rozwojowego Europejskiego Samolotu Bojowego (ECA - European Combat Aircraft) mającego na celu wspólne opracowanie maszyny odpowiadającej potrzebom armii wszystkich trzech krajów. Ze względu jednak na różne wymagania stawiane przez Francję, potrzebującą samolotu wsparcia zdolnego operować z lotniskowców i pozostałe państwa lansujące projekt firm BAe i MBB Europejskiego Myśliwca (ECF - European Combat Fighter) projekt został zamknięty w 1981 roku.
W 1983 roku Wielka Brytania, Francja, Niemcy, Włochy i Hiszpania rozpoczęły nowy wspólny program Europejskiego Myśliwca Przyszłości (F/EFA - Future European Fighter Aircraft) posiadającego zdolność krótkiego startu i lądowania STOL. Pokazany przez firmę Dassault w 1983 roku demonstrator technologii Rafale, był samolotem szturmowym zdolnym do wykonywania zadań myśliwskich, ale jako roli drugorzędnej, podczas gdy reszta uczestniczących w programie państw opowiadała się za myśliwcem z drugorzędną rolą bombowca i samolotu szturmowego. W 1984 Francja po raz kolejny zażądała zaimplementowania możliwości operowania z pokładów lotniskowców co znów doprowadziło do zamknięcia programu i utworzenia, już bez udziału Francji, kolejnego projektu Europejskiego Myśliwca (EFA - European Fighter Aircraft), który doprowadził do powstania samolotu Eurofighter Typhoon. Francja po oficjalnym wycofaniu się z projektu w 1985 roku rozpoczęła własny program rozwojowy ACX (demonstrator Rafale A).
Prototypowy Rafale A został wytoczony z hangaru pod koniec 1985 roku i oblatany 4 czerwca 1986, o dwa miesiące wcześniej niż równocześnie konstruowany demonstrator technologii na bazie którego powstał Eurofighter. Pierwsza maszyna była napędzana amerykańskimi silnikami General Electric F404-GE-400, takimi samymi jak w F/A-18 Hornet, ponieważ docelowe jednostki napędowe SNECMA M88 nie zostały ukończone na czas. Po pomyślnych testach francuskie ministerstwo obrony zdecydowało w 1988 roku o wdrożeniu samolotu do produkcji.
Testy samolotu były kontynuowane i obejmowały badania silników M88, oraz zdolności lądowania na lotniskowcach (lądowania pozorowane). W 1994 roku ostatecznie wycofano z użycia samoloty wersji Rafale A. Podczas gdy porównywalny Eurofighter został oblatany w marcu 1994 roku, samoloty Rafale serii informacyjnej latały już od trzech lat.
Pierwsze zamówienia produkcyjne samolotów Rafale obejmowały trzy wersje:
- Rafale C (od Chasseur - myśliwiec) - jednomiejscowy myśliwiec dla Armée de l'Air
- Rafale B (od Biplace - dwumiejscowy) - dwumiejscowy myśliwiec dla Armée de l'Air
- Rafale M (od Marine - morski) - jednomiejscowy myśliwiec bazujący na lotniskowcach dla Aéronavale
Prototypowy Rafale C został oblatany w 1991 roku, a wkrótce po nim pierwszy z dwóch Rafale M. Na początku 1993 roku oblatano wersję Rafale B i drugi prototyp Rafale M. Testy z katapultami startowymi (zamontowanymi na lądzie) przeprowadzono pomiędzy 13 lipca i 23 sierpnia 1992 roku w Stanach Zjednoczonych , a następnie przystąpiono do prób na pokładzie francuskiego lotniskowca Foch.
Początkowo dwumiejscowy Rafale B był używany jako samolot szkolno-treningowy, ale doświadczenia z wojny w Zatoce Perskiej i Kosowie dowiodły, że drugi członek załogi jest niezastąpiony w misjach rozpoznawczych i jako operator uzbrojenia podczas ataków na cele naziemne, dlatego też zamówiono więcej samolotów tej wersji zastępując nimi niektóre egzemplarze Rafale C. Podobne decyzje zapadły również w dowództwie marynarki francuskiej, ale program wyposażenia okrętów w dwumiejscowe myśliwce został wkrótce wstrzymany.
Do 1999 roku, ze względu na sytuację polityczną i ekonomiczną kraju, nie było możliwe wdrożenie do produkcji wersji Rafale M.
Planowano dostarczenie francuskim siłom zbrojnym 292 samolotów Rafale, 232 dla sił powietrznych i 60 dla marynarki, ale ze względu na cięcia budżetowe zamówiono oficjalnie tylko 120 maszyn. Priorytetowo zostały potraktowane dostawy dla marynarki, która musi wymienić bardzo stare Chance-Vought F-8 Crusader. Dostawy maszyn rozpoczęły się w 2001 roku, a pierwsza jednostka wyposażona w samoloty Rafale została utworzona 18 maja. W 2002 roku, jednostka ta została zaokrętowana na lotniskowiec Charles de Gaulle i uzyskała pełna zdolność operacyjną 25 czerwca 2004 roku. Pomimo ograniczeń związanych z rolą myśliwca, ograniczonym zasięgiem uzbrojenia, Rafale M został oceniony jako najbardziej zaawansowany myśliwiec europejski.
[edytuj] Wersje samolotu Rafale
- Rafale A — demonstrator technologii oblatany w 1986 roku. Obecnie wycofany z użycia.
- Rafale D — (od discret - niewidoczny) na początku lat 90. oznaczano tak samoloty przeznaczone dla Armée de l'Air, aby zaznaczyć modyfikacje konstrukcyjne wprowadzone w calu nadania maszynie własności stealth.
- Rafale B - dwumiejscowa wersja myśliwska dla Armée de l'Air. Dostawy od 2004 roku.
- Rafale C - jednomiejscowa wersja myśliwska dla Armée de l'Air. Dostawy od czerwca 2004 roku.
- Rafale M - bazująca na lotniskowcach wersja dla Aéronavale, która weszła do służby w 2002 roku. Rafale M jest cięższy od Rafale C o koło 500 kg. W odróżnieniu od innych maszyn przeznaczonych do działania z lotniskowców nie posiada składanych skrzydeł. Cecha ta nie została wprowadzona ze względu na unifikację skrzydeł wszystkich samolotów Rafale i związaną z tym oszczędnością pieniędzy. Samolot zewnętrznie podobny do Rafale C różni się od niego:
- Wzmocnioną konstrukcją, zdolną sprostać szczególnym warunkom użytkowania na lotniskowcach
- Wzmocnionym podwoziem głównym
- Dłuższą golenią podwozia dziobowego zapewniającą większy kąt natarcia maszyny podczas startu przy pomocy katapulty
- Zlikwidowanym centralnym podkadłubowym węzłem podwieszeń, w celu zapewnienia miejsca na dłuższą goleń podwozia dziobowego
- Dużym hakiem systemu hamującego pomiędzy silnikami
- Wbudowaną automatyczną drabinką dla pilota
- Mikrofalowy system wspomagania lądowania na lotniskowcu
- Inercyjny system nawigacyjny "Telemir" zdolny do odbioru poprawek z systemów pokładowych lotniskowca.
- Rafale N — początkowo nazywany Rafale BM, był planowaną dwumiejscową wersją samolotu dla Aéronavale. Ze względu na cięcie budżetowe i przewidywane koszty szkolenia drugiego członka załogi zrezygnowano z budowy maszyn tego typu.
[edytuj] Systemy uzbrojenia
Samolot Rafale, jako pierwszy w historii lotnictwa, jest wyposażony w zintegrowany system przetrwania Thales SPECTRA, który przy pomocy specjalnego oprogramowania potrafi zakłócić radar przeciwnika w taki sposób, że symuluje niewidoczność maszyny (wirtualna technologia stealth). Najważniejszym elementem wyposażenia elektronicznego jest zaawansowany radar THALES RBE2 zdolny do śledzenia wielu celów na raz, zarówno na bliskich ja i dalekich dystansach, generowania trójwymiarowej mapy terenu, do lotów na małych wysokościach i map wysokiej rozdzielczości do nawigacji i naprowadzania na cel.
System SPECTRA zapewnia wysoką przeżywalność maszyny na polu bitwy, umożliwiając uniknięcie zagrożeń z powietrza i ziemi. Pracująca w czasie rzeczywistym magistrala danych umożliwia przesyłanie informacji nie tylko do innych samolotów, ale także między stałymi i mobilnymi stanowiskami dowodzenia. Jeżeli cel misji tego wymaga, Rafale może przenosić laserowy podświetlacz celu DEMOCLES przystosowany do działania w nocy.
Producent samolotu Rafale twierdzi, że jest on w stanie lecieć z prędkością naddźwiękową bez użycia dopalaczy, określaną jako supercruise, ale jak do tej pory własność ta nie została oficjalnie zademonstrowana. Prawdopodobnie, w chwili obecnej Rafale jest w stanie osiągnąć supercruise tylko z lekkim uzbrojeniem i przy sprzyjających warunkach atmosferycznych, ale planowana modyfikacja silników maszyny pozwoli na rozpędzenie jej do prędkości 1,4 Macha ze standardowym ładunkiem uzbrojenia.
Prędkość supercruise jest w stanie osiągnąć tylko amerykański Lockheed F-22 Raptor i europejski Eurofighter Typhoon.
[edytuj] Standardy wyposażenia
Pierwsza partia samolotów Rafale M była dostarczona w standardzie wyposażenia F1 (skrót od France 1). Rafale M w tym standardzie posiadał wyposażenie do walki powietrznej i miał zastąpić przestarzałe maszyny F-8 Crusader w roli myśliwców pokładowych. F1 nie posiadał możliwości ataku na cele naziemne.
Kolejne dostawy maszyn Rafale M były realizowane w standardzie F2 umożliwiającym działanie także przeciwko celom naziemnym. Samolot w tej wersji zastąpił starsze Dassault Super Étendard w roli samolotu szturmowego i Dassault Étendard IVP w roli maszyny rozpoznawczej. W chwili obecnej Rafale M jest jedynym samolotem o stałej geometrii skrzydeł użytkowanym przez marynarkę francuską.
Około roku 2010 planuje się kolejną modernizację maszyn do standardu F3 wyposażonych w radar trójwymiarowego odwzorowania terenu i możliwość przenoszenia broni nuklearnej
Pierwsze samoloty Rafale C dostarczone Armée de l'Air były maszynami standardu F2 i przewiduje się, że program modernizacji do standardu F3 także je obejmie. W armii francuskiej Rafale zastąpiły samoloty SEPECAT Jaguar, Dassault Mirage F1 i Dassault Mirage 2000.
[edytuj] Użytkownicy
Aktualnie jedynym użytkownikiem samolotów Rafale są francuskie siły zbrojne. W stanie zdolności operacyjnej znajdują się samoloty marynarki wojennej na lotniskowcu Charles de Gaulle.
Żadne inne państwo nie posiada jeszcze samolotów Rafale, chociaż Francja prowadzi rozmowy w kierunku zainteresowania potencjalnych odbiorców nową maszyną. W grupie najbardziej zainteresowanych klientów są państwa arabskie dotychczas używające francuskich myśliwców poprzedniej generacji.
W 2002 roku firma Dassault przystąpiła do przetargu na myśliwiec nowej generacji dla Korei Południowej, ale przegrała z firma Boeing oferującą samolot F-15K. Taki sam los spotkał przetarg na myśliwiec dla lotnictwa Singapuru, które również wybrało amerykańska maszynę w odmianie F-15SG.
Także Algieria rozważała zakup samolotów Rafale, ale tym razem zaważyły zbyt wysokie koszty maszyny. Ostatecznie do Algierii trafiły samoloty MiG-29.
Wśród państw rokujących największe nadzieje na zakup nowych francuskich maszyn są Indie, które przez lata produkowały samoloty Mirage 2000 dla potrzeb własnego wojska, a po zakończeniu ich produkcji i zamiarach uzbrojenia lotnictwa w nowe maszyny, istnieje szansa, że to właśnie Rafale stanie się tą maszyną.
