Digamma

Z Wikipedii

Alfabet grecki

Α α alfa	Ν ν ny
Β β beta	Ξ ξ ksi
Γ γ gamma	Ο ο omikron
Δ δ delta	Π π pi
Ε ε epsilon	Ρ ρ rho
Ζ ζ dzeta	Σ σ sigma
Η η eta	Τ τ tau
Θ θ theta	Υ υ ipsylon
Ι ι jota	Φ φ phi
Κ κ kappa	Χ χ chi
Λ λ lambda	Ψ ψ psi
Μ μ my	Ω ω omega
Litery nieużywane współcześnie
digamma	san
stigma	szo
heta	koppa
jot	sampi

Digamma (ϝαύ/δίγάμμα, Ϝϝ) jest literą, która występowała w archaicznym alfabecie greckim, w którym oznaczała głoskę [v] lub [w]. W greckim systemie liczbowym oznacza liczbę 6. Pochodzi prawdopodobnie (tak jak i ypsilon) od fenickiej litery waw. Nie znamy jej prawdziwej greckiej nazwy, prawdopodobnie brzmiała ona Ϝαῦ (wym. wau). Nazwa "digamma" ("podwójna gamma") powstała później, ze względu na jej kształt. Digammy używano do zapisu liczby 6 tylko w starożytności, od czasów bizantyjskich służy do tego ligatura stigma () stanowiąca połączenie sigmy i tau. Współcześnie zamiast stigmy często używa się ciągu liter sigma i tau (ΣΤ στ). Za pośrednictwem alfabetu zachodniogreckiego digamma jako litera F przeszła do alfabetu łacińskiego.

Gdy Grecy ok. IX w. p.n.e. zapożyczyli litery semickie by stworzyć swój własny alfabet, użyli do zapisu odziedziczonej po języku praindoeuropejskim spółgłoski [w] fenickiej litery wāw. Spółgłoska [w] zanikła jednak razem z dialektami greckimi, gdy wyparła je oparta głównie na dialekcie attyckim i jońskim greka koine, przodek języka nowogreckiego. Głoska [w] była obecna w dialektach Lakonii, Beocji, Cypru i kilku innych, nie występowała jednak (lub bardzo wcześnie zanikła) w dialektach attyckim, jońskim i wschodnich odmianach dialektu doryckiego. Stopniowy zanik głoski [w] w dialektach czynił obecność digammy w alfabecie greckim zbyteczną.