Franciszek Salezy Lewental

Z Wikipedii

Franciszek Salezy (Salomon) Lewental (ur. 22 lipca 1841 we Włocławku, zm. 23 września 1902 w Wiesbaden) - wydawca i księgarz warszawski. Pochodził z rodziny żydowskiej. Był synem Dawida, filozofa, pisarza i tłumacza, który tłumaczył Talmud na francuski oraz Bajki Krasickiego na hebrajski.

Lewental odebrał wykształcenie w warszawskiej szkole rabinów, którą ukończył w 1856 roku i zaczął pracę w wydawnictwie Jana Glücksberga. W 1860 poślubił córkę swego pracodawcy Ernestynę (1831-1877). Po ślubie objął firmę zmarłego rok wcześniej teścia i zmienił jej nazwę na "Księgarnia Nakładowa S.Lewentala" i rozpoczął działalność wydawniczą. W 1862 założył "Kalendarz Ludowy" a trzy lata później tygodnik "Kłosy". W 1871 zaczął wydawać "Tygodnik Romansów i Powieści", a rok później, przy "Kłosach", książki pisarzy polskich i zagranicznych. Wydał niemal wszystkie dzieła Józefa Korzeniowskiego, Aleksandra Fredry, Władysława Syrokomli, Henryka Rzewuskiego, Teodora Tomasza Jeża, Michała Bałuckiego a także dziesięciotomowy wybór dzieł Kraszewskiego, 47 tomów Orzeszkowej i wiele innych. Część z nich stała się częścią "Biblioteki Najcelniejszych Utworów Literatury Europejskiej". Redaktorami "Biblioteki" byli: Piotr Chmielowski i Fryderyk Henryk Lewestam. Redaktorką wydawanego w latach 1881-1882 czasopisma kobiecego "Świt" była Maria Konopnicka.
W 1887 roku stał się właścicielem połowy udziałów "Kuriera Warszawskiego", które kupił od firmy "Gebethner i Wolff". Wydawnictwo Lewentala wydało również "Album" Jana Matejki z reprodukcjami drzeworytniczymi.

Salomon Lewental ofiarował kaucję potrzebną do uwolnienia z więzienia pruskiego Józefa Ignacego Kraszewskiego. Udzielał się również społecznie działając w zarządzie Gminy Starozakonnych w Warszawie oraz będąc kuratorem szpitala żydowskiego. Był również członkiem komitetu synagogi na Tłomackiem, której był również fundatorem (wprowadził do niej język polski).

Po śmierci pierwszej żony ożenił się po raz drugi w 1878 roku z Hortensją Bersohn (1856-1923), która była córką historyka sztuki i kolekcjonera Matiasa Bershona. Żona uczyniła z domu Lewentalów jeden z ważniejszych salonów warszawskich.

W 1902 roku małżeństwo przeszło na katolicyzm. Mieli pięcioro dzieci: syna i cztery córki.

Pogrzeb Franciszka Lewentala odbył się 29 września 1902 a ciało złożono do grobu na Cmentarzu Powązkowskim.

[edytuj] Źródło

Stanisław Szenic, Cmentarz Powązkowski 1891-1918. Zmarli i ich rodziny, Państwowy Instytut Wydawniczy 1983, ISBN 83-06-00921-5