Aleksander Fredro

Z Wikipedii

Aleksander Fredro
Portret Aleksandra Fredro autorstwa Aleksandra Raczyńskiego
Bończa
Data urodzenia	20 czerwca 1793
Miejsce urodzenia	Surochów
Data śmierci	15 lipca 1876
Miejsce śmierci	Lwów

Rodzina	Fredrowie
Rodzice	Jacek hrabia Fredro Marianna Fredrowa
Małżeństwo	Zofia hrabina Skarbkowa z Jabłonowskich
Dzieci	Jan Aleksander, Zofia

Pomnik Aleksandra Fredry we Wrocławiu (przeniesiony ze Lwowa)

Pomnik Aleksandra Fredry przed Teatrem im. Juliusz Słowackiego w Krakowie

Tablica MSI na budynku przy ul. Aleksandra Fredry w Warszawie

Hrabia Aleksander Fredro herbu Bończa - (ur. 20 czerwca 1793, zm. 15 lipca 1876) – polski komediopisarz, pamiętnikarz i poeta.

[edytuj] Życie

Urodził się 20 czerwca 1793 u stóp Karpat, w Surochowie niedaleko Jarosławia w bogatej rodzinie szlacheckiej (niegdyś senatorskiej). Do Beńkowej Wiszni rodzice Aleksandra Fredry sprowadzili się w 1797. Nauki pobierał w domu rodzinnym, nigdy nie uczęszczał do szkół publicznych. 12 stycznia 1806 w pożarze dworu w Beńkowej Wiszni zginęła jego matka, Marianna Fredrowa. Ojciec, Jacek hrabia Fredro wraz z nim przeniósł się do Lwowa.

Dalsze koleje losu przyszłego pisarza były następujące:

w 1809 (w wieku 16 lat) zaciągnął się do armii Księstwa Warszawskiego, później był w wojsku Napoleona.
w 1812 wziął udział w wyprawie Napoleona na Moskwę (otrzymał wówczas Złoty Krzyż Virtuti Militari)
w latach 1813-1814 przebył całą kampanię napoleońską jako oficer ordynansowy w sztabie cesarza
w 1814 został odznaczony Krzyżem Legii Honorowej.
w 1815, po abdykacji Napoleona, wrócił do domu i gospodarował w rodzinnym majątku Beńkowa Wisznia. Opuszczając Paryż po klęsce Napoleona, Aleksander hr. Fredro napisał: Wyjechaliśmy razem, z odmiennych pobudek: Napoleon na Elbę, ja zasię do Rudek.
wstąpił do lubelskiej loży wolnomularskiej
w 1818, mając 25 lat, napisał pierwszą ważną komedię, "Pana Geldhaba". Sztuka, napisana z dużym humorem i wdziękiem, opowiada o perypetiach młodego szlachcica, starającego się o rękę córki tytułowego dorobkiewicza, usiłującego jednocześnie wydać ją za księcia. Sztuka została wystawiona w 1821r.
8 listopada 1828^[1], po jedenastu latach starań, poślubił w kościele w Korczynie właścicielkę zamku w Odrzykoniu Zofię de domo hrabinę Jabłonowską, primo voto hrabinę Skarbkową
w 1828, po śmierci ojca, przejął i pomnożył odziedziczony majątek. Był już wtedy autorem kilkunastu komedii
od 1829 był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Nauk
w 1832 przechowywał w swoim majątku dwóch powstańców z Wielkopolski, którzy w obawie przed represjami ze strony władz pruskich schronili się w Galicji
w 1846, po 18 latach pobytu na wsi Fredrowie zakupili we Lwowie dworek z ogrodem na Chorążczyźnie, w którym zamieszkali
w rewolucyjnym roku 1848 był członkiem lwowskiej Rady Narodowej
w latach 1850-1855 (z niewielkimi przerwami) przebywał po raz drugi we Francji, gdzie po powstaniu węgierskim znalazł schronienie jego syn Jan Aleksander Fredro (także komediopisarz lecz niższego lotu)
od 1861 był posłem do Sejmu Krajowego, czynił starania o budowę w Galicji pierwszej linii kolejowej, organizował Towarzystwo Kredytowe Ziemskie i Galicyjską Kasę Oszczędności
od 1873 był członkiem Akademii Umiejętności
zmarł we Lwowie 15 lipca 1876, został pochowany w rodzinnej krypcie kościoła w Rudkach koło Lwowa
w latach 70. XX wieku wrocławski znawca i miłośnik twórczości Fredry, profesor Bogdan Zakrzewski odwiedzając Rudki miał skraść z grobowca poety jeden z palców jego szkieletu; kości te zamurowano w ścianie kościoła św. Maurycego we Wrocławiu.

Aleksander Fredro był człowiekiem pełnym wewnętrznych sprzeczności: aktywny i zaangażowany w sprawy publiczne, szukał zarazem samotności i przejawiał skłonność do mizantropii. Ostatnie lata życia, naznaczone chorobami, spędził z dala od świata w ścisłym gronie rodzinnym.

Był autorem komedii obyczajowych z życia szlachty, głównie prowincjonalnej. Pisywał również wiersze, poematy, aforyzmy. Debiutował w 1817, jednak pozostał obcy problemom romantyzmu. Naraziło go to na ostre ataki ze strony Seweryna Goszczyńskiego i Leszka Dunina Borkowskiego, w wyniku których przestał pisać na 18 lat. Wychowany w tradycjach oświecenia był bliski L. Sterne'owi.

W swych komediach Fredro ukazał mistrzostwo w charakterystyce bohaterów, kształtowaniu akcji i giętkości języka. Do utworów wprowadzał akcenty humorystyczne i elementy komiki ludowego teatru, ówcześnie właściwe tylko farsie. Utwory Fredry weszły na stałe do kanonu polskiej literatury i teatru. Jego bajki, jak np. "Małpa w kąpieli", "Zupa na gwoździu" czy "Paweł i Gaweł" są lekturami literatury dziecięcej.

Etapy jego edukacji: I - Nauka w domu (pod okiem guwernera) polegała na pamięciowym opanowywaniu wiedzy książkowej. "W młodych latach nie okazywałem zdolności do nauki" II - Szkoła życia - nabieranie doświadczenia życiowego. "Odtąd zaczęła się dla mnie szkoła świata, najpraktyczniejsza, najbardziej urozmaicona"

[edytuj] Twórczość

Gwałtu, co się dzieje!
Intryga naprędce (wystawiona 1815)
Damy i Huzary
Dożywocie (wystawiona 1835)
Mąż i żona (wystawiona 1821)
Cudzoziemszczyzna
Nowy Don Kiszot, czyli sto szaleństw (wodewil)
Odludki i poeta
Pan Geldhab (wystawiona 1821)
Pan Jowialski (wystawiona 1832)
Śluby panieńskie czyli Magnetyzm serca (wystawiona 1833)
Trzy po trzy
Nocleg w Apeninach
Wielki człowiek do małych interesów (wystawiona 1877)
Wychowanka
Ożenić się nie mogę
Zapiski starucha
Zemsta (wystawiona 1834). La Vengeance. Traduction de Feliks Konopka. Édit.: Théâtre J. Słowacki et Théâtre Stary à Cracovie
Piczomira królowa Branlomanii
Sztuka obłapiania
Rewolwer (komedia)

[edytuj] Utwory przypisywane A. Fredrze

[edytuj] Rodzina

Jesienią 1828 r. ożenił się z Zofią z Jabłonowskich primo voto Skarbkową. Miał z nią syna Jana Aleksandra i córkę Zofię, zamężną hrabinę Szeptycką, która była matką m.in. biskupa Andrzeja Szeptyckiego i generała Stanisława.