Henryk Rzewuski
Z Wikipedii
Henryk Rzewuski, pseudonim Jarosz Bejła (urodzony 3 maja 1791 w miejscowości Sławuta na Wołyniu - zmarł 28 lutego 1866 w Cudnowie na Wołyniu), polski powieściopisarz i publicysta.
Pochodził z magnackiej rodziny, był synem Adama Wawrzyńca, pisarza politycznego i posła, prawnukiem Wacława Rzewuskiego, hetmana wielkiego koronnego, który w latach 1767-1773 zesłany był przez posła rosyjskiego Nikołaja Repnina do Kaługi. Brat Karoliny Rozalii Tekli Sobańskiej, Eweliny Hańskiej oraz Adama Rzewuskiego, generała rosyjskiego.
W młodości służył w wojsku Księstwa Warszawskiego. Mieszkał przez kilka lat w Petersburgu i za granicą. Pod koniec życia udał się do Cudnowa, gdzie spędził resztę swego życia.
Wiele podróżował, w roku 1825 do Krymu razem z Mickiewiczem, z którym później spotkał się w Rzymie i wzbudził w nim zachwyt opowiadaniami z życia staroszlacheckiego, czym przyczynił się do pomysłu „Pana Tadeusza”.
Twórca tzw. gawędy szlacheckiej zapoczątkowanej utworem Pamiątki Pana Seweryna Soplicy, cześnika parnawskiego, odznaczające się oryginalnością pomysłu, doskonałym wczuciem się w atmosferę tradycji i obiektywnym humorem.. Pod wpływem tego utworu Mickiewicz napisał Pana Tadeusza, czarowi pamiętników uległ także Sienkiewicz. Jest to cykl opowieści o barwnych postaciach kultury szlacheckiej, przede wszystkim o sławnym księciu Panie Kochanku, oraz klice jego tzw. klientów.
Ideolog "koterii petersburskiej", grupy konserwatystów głoszących utrzymanie stosunków feudalnych i podporządkowanie Rosji. W latach 1850-1856 urzędnik do specjalnych poruczeń namiestnika carskiego Paskiewicza oraz redaktor ,,Dziennika Warszawskiego od 1851.
[edytuj] Dzieła
- Pamiątki Pana Seweryna Soplicy, cześnika Parnawskiego (1839, 4 t., wiele wydań, wyd. kryt. Z. Szweykowskiego, 1928 w Biblioteki Narodowej ) w wydaniu przerobionym dla cenzury Pamiętniki starego szlachcica litewskiego (1844-1845)
- Mieszaniny obyczajowe (1841-1843) pod pseudonimem Jarosza Bejły
- Listopad (1845-1846), 3 tomowa powieść, wiele wydań, wyd. kryt. K. Wojciechowskiego, 1923 w „Bibl. Narod.”; przekłady w językach czeski, rosyjs., niem., ang.), świetny obraz społeczeństwa polskiego, o mistrzowskich charakterystykach postaci i o wysokim artyzmie budowy i stylu.
- Zamek krakowski (1847-1848)
- Teofrast polski (1851)
- Adam Śmigielski (1851)
- Rycerz Lizdejko (1852)
- Zaporożec (1854)
- „Pamiętniki Bartłomieja Michałowskiego” (1855—1857)
- „Próbki historyczne” (1868)
Ponadto wydane zostały zbiory powieści historycznych 1877—1882, 6. tomów oraz Monografia Z. Szweykowskiego (1922).
