Frankiści
Z Wikipedii
Frankiści – zwolennicy Jakuba Franka, członkowie heretyckiej, w stosunku do judaizmu, żydowskiej grupy religijnej istniejącej w drugiej połowie XVIII wieku do około 1820 roku, głównie na terenach południowej Polski oraz w Czechach, Rumunii i południowych Niemczech.
Spis treści |
[edytuj] Historia
Za początek frankizmu uznaje się rok 1755, kiedy to Jakub Frank po powrocie z Turcji ogłosił, że jest Mesjaszem. Korzenie frankizmu znajdują się w sabataizmie i mesjanizmie żydowskim XVII i XVIII wieku. Frankiści odrzucali prawo Mojżeszowe i Talmud a opierali się na kabalistycznej księdze Zohar i jej sabataistycznych interpretacjach. Frank miał być trzecim po Sabataju Cwi i Baruchji Russo Mesjaszem, utożsamianym z Jezusem Parakletem – ostatecznym zbawicielem.
W okresie po konwersji na katolicyzm przestano uznawać Franka za Mesjasza. Sabataj Cwi i Baruchja Russo, zostali odpowiednikami Abrahama i Izaaka, przygotowującymi misję Franka. Stało się nią uwolnienie Panny (Szechiny czyli obecności bożej) z wizerunku chrześcijańskiej Panny Marii i służenie jej jako naczynie, zanim połączy się ona z Wielkim Bratem, co zapoczątkuje okres mesjański. Frankiści utożsamiali bowiem swego: Dobrego Boga, Ejn-Sof (hebr. Nieskończony), Wielkiego Brata, odpowiednik kabalistycznej sefiry Tiferet (hebr. Piękno) i Pannę, odpowiednik kabalistycznej Szechiny (hebr. Obecność boża) z Trójcą Świętą. Konieczność uwolnienia Szechiny usprawiedliwiała przejście na katolicyzm, który był „ostatnią zasłoną” oddzielającą od Boga. W zewnętrznej formie obrzędowości frankiści nawiązywali do religii edomickiej. Talmudyści zarzucali im praktyki orgiastyczne.
Niektórzy z polskich hierarchów katolickich, zachęceni przychylnym stanowiskiem frankistów wobec katolicyzmu, dostrzegli możliwość doprowadzenia do ich konwersji, co miało zapoczątkować chrystianizację żydów. Częściowo nie rozumiejąc zawiłości nauk Franka i celów frankistów, a w części mając nadzieję na oddziaływanie „prawdziwego Słowa Bożego”, które mieli poznać frankiści dogłębnie przed przyjęciem chrztu, biskupi popierali frankistów przeciwko tradycjonalistycznej większości talmudystów. W celu powiększenia ilości zwolenników Franka biskup kamieniecki Mikołaj Dembowski zorganizował w 1757 roku dysputę między frankistami a talmudystami w Kamieńcu Podolskim. Dysputa zakończyła się spaleniem ksiąg talmudystów. Po śmierci biskupa Dembowskiego w tym samym roku, Jakub Frank z grupą zwolenników udał się na Wołoszczyznę w obawie przed zemstą talmudystów. Tam przyjęli oni islam.
W 1758 roku król August III zezwolił na ich powrót do Polski, obiecując wzięcie w opiekę. W 1759 roku została zorganizowana we Lwowie kolejna dysputa z talmudystami. Po niej około 1000 frankistów przyjęło chrzest. Zostali oni obsypani łaskami i przywilejami w celu zachęcenia kolejnych. Między innymi wszyscy zostali nobilitowani, co spowodowało protesty ze strony szlachty. Stanisław August Poniatowski nobilitował na sejmie koronacyjnym w 1764 roku kolejną grupę czterdziestu ośmiu ochrzczonych frankistów. Nadzieje katolików na prawowierność ochrzczonych frankistów okazały się płonne. Nie odstąpili oni od traktowania katolicyzmu jako etapu przejściowego do prawdziwej wiary. Dużą ich część uwięziono wówczas. Sam Frank przebywał początkowo w przymusowym odosobnieniu u kamedułów w Warszawie, a później na Jasnej Górze, gdzie w styczności z kultem Matki Boskiej modyfikował częściowo swe nauki. To wówczas ujrzał w obrazie Matki Boskiej Częstochowskiej uwięzioną Szechinę. Uwolnieni po pierwszym rozbiorze frankiści udali się częściowo z Frankiem na Morawy, a później do Offenbach koło Frankfurtu nad Menem. Na terenach tych zdobyli kolejnych zwolenników.
Pozostali w Polsce frankiści, w liczbie około 24 000, oczekiwali na przyjście obiecanego królestwa mesjańskiego, którego miejscem powstania miała być Polska. Po śmierci Jakuba Franka w 1791 roku ruch frankistów, pozbawiony charyzmatycznego przywódcy (roli tej nie potrafiła spełnić wyznaczona przez Franka jego córka Ewa), osłabł. Na początku XIX wieku większość z nich przyjęła katolicyzm. Ostatni około 1820 roku. Uważa się, że zasada żenienia się wyłącznie między sobą zaczęła być przez frankistowskie rodziny łamana około 1850 roku, a rozpoczęły ten proces rodziny Wołowskich i Szymanowskich.
[edytuj] Wydawnictwa
Ujęte w postać przypowieści i aforyzmów nauki religijne Franka, zostały spisane przez jego wyznawców w języku polskim w Brnie i Offenbach. Ostatnio zostały wydane w Polsce w roku 1996 - Rozmaite adnotacje, przypadki, czynności i anegdoty pańskie oraz w 1997 - Księga słów pańskich.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Znane osoby związane z frankizmem
- Hieronim Hilary Łabęcki
- Jan Kanty Wołowski
- Piotr Naimski
