Gentoo Linux

Z Wikipedii

Ten artykuł dotyczy dystrybucji Linuksa. Zobacz też: Gentoo (menedżer plików).

Gentoo Linux
Rodzina	Linux
Aktualna wersja stabilna	2007.0
Producent	Gentoo Foundation
Licencja	GPL
Platforma systemowa	i386, AMD64, PowerPC, PowerPC 64, SPARC, DEC Alpha, ARM, MIPS, PA-RISC, S390, IA-64
Jądro	monolityczne
Oficjalna witryna	gentoo.org
Strona na distrowatch.com	distrowatch.com/gentoo
Wersja Live	dostępna

Gentoo Linux – jedna z dystrybucji systemu operacyjnego GNU/Linux. Jej nazwa powstała od pingwina białobrewego, który po angielsku nazywa się Gentoo Penguin. Naczelnymi założeniami tej dystrybucji są konfigurowalność, usprawnienie przenośności i optymalizacja pod kątem sprzętu użytkownika. Jest to realizowane dzięki instalacji niemal całego oprogramowania z kodu źródłowego za pomocą mechanizmu Portage.

[edytuj] Historia

Twórca Gentoo, Daniel Robbins, zaczął swoją przygodę z Linuksem od dystrybucji Debian GNU/Linux. Napisał tam kilka aplikacji i zapoznał się z tajnikami Linuksa. Jak większość użytkowników tego systemu, wypróbował jeszcze kilka dystrybucji, ostatecznie postanowił pomóc w rozwoju Stampede Linux. Szybko stał się jej deweloperem i zajmował się w niej systemem zarządzania pakietami. Po jakimś czasie zdecydował się stworzyć własną dystrybucję.

Tak narodził się Enoch. Miała to być dystrybucja szybka, umożliwiająca automatyczne tworzenie pakietów i proces uaktualniania systemu. Do Daniela zaczęli przyłączać się inni deweloperzy i wkrótce nad projektem pracowało już 10 osób. W trakcie rozwoju Enocha stwierdzono, że trzeba zmienić jego nazwę na Gentoo Linux. Około wersji 1.0 Daniel kupił nowy sprzęt komputerowy, który jednak powodował zawieszanie się Linuksa, przez co rozwój dystrybucji zatrzymał się.

Daniel zaczął używać FreeBSD. Spodobał mu się ten system a w szczególności jego mechanizm portów. Gdy wrócił do Linuksa, z pomocą innych deweloperów zaczął znów rozwijać Gentoo. System pakietów został zaprojektowany na nowo, nazwano go Portage. Dystrybucja zaczęła rozwijać się coraz szybciej dzięki ochotnikom, którzy przysyłali poprawki i pomagali zachować odpowiedni poziom stabilności i bezpieczeństwa.

Zmienił się model rozwoju Gentoo, wydzielono odrębne projekty. Regularne spotkania ich liderów utrzymują wysoki poziom rozwoju i współpracy. Powstała Fundacja Gentoo, która zajmuje się sprawami finansowymi i prawnymi oraz nadzoruje rozwój dystrybucji.

W kwietniu 2004 roku twórca dystrybucji zdecydował się zrezygnować ze swoich obowiązków dewelopera Gentoo, a w maju 2005 zatrudnił się w Microsoft w ramach edukacji firmy co do metod rozwoju i testowania projektów FLOSS, przekazując jednocześnie wszystkie prawa (m.in. do ebuildów i do logo) niedochodowej Fundacji Gentoo. Dystrybucja rozwija się jednak nadal, ciągle dodawane są nowe projekty, przyłączają się kolejni deweloperzy, tworzone są nowe pakiety.

Obecnie Robbins nie pracuje już dla firmy Microsoft. Zrezygnował po około pół roku, gdyż jego zdaniem firma nie dawała odpowiednich perspektyw rozwoju.

[edytuj] Portage

Portage to system zarządzania pakietami wzorowany na portach FreeBSD. Został napisany w języku Python. Jest głównym narzędziem odróżniającym Gentoo od innych dystrybucji. Z portage korzysta się przy pomocy komendy emerge. W przeciwieństwie do typowych repozytoriów pakietów nie przechowuje postaci binarnych aplikacji, ale jedynie informacje potrzebne do samodzielnej kompilacji ich kodu źródłowego, o ile jest on dostępny (ebuildy).

[edytuj] Ebuild

Ebuild to alternatywa dla typowych w innych dystrybucjach prekompilowanych pakietów oprogramowania. Jest to plik tekstowy opisujący jak pobrać, skonfigurować, skompilować źródła programu w sposób zoptymalizowany dla danej maszyny oraz jak zainstalować to oprogramowanie w systemie. Oficjalne ebuildy znajdują się na serwerach lustrzanych Gentoo. Nowe ebuildy można uzyskać przez zsynchronizowanie lokalnego drzewa Portage z repozytorium poprzez protokół rsync. Służy do tego komenda emerge sync.

[edytuj] Flagi USE

Flagi te wykorzystywane są przez system Portage do określenia, jakie opcje oprogramowania mają być uaktywnione w trakcie jego kompilacji. Umożliwia to dostosowanie oprogramowania do własnych potrzeb. Dla przykładu, jeśli ktoś nie używa środowiska graficznego GNOME tylko KDE, może ustawić odpowiednie flagi USE by oprogramowanie było kompilowane jedynie z obsługą tego drugiego. Flagi USE wpływają na zależności między pakietami oraz na to, jakie opcje będą przekazane przy kompilacji oprogramowania.

[edytuj] Maskowanie pakietów

Dzięki maskowaniu pakietów w Gentoo można określić, które z pakietów mogą być instalowane w danym systemie. Umożliwia to określenie na jakich architekturach sprzętowych dany pakiet może działać. Wyróżnia się dwa rodzaje maskowania pakietów - twarde i przez słowa kluczowe (ang. keywords). Dla każdej architektury jest przypisane słowo kluczowe, jeśli jest ono poprzedzone znakiem tyldy oznacza wersję testową danego pakietu. Na przykład dla architektur x86 słowo kluczowe x86 oznacza pakiety stabilne i przetestowane, ~x86 oznacza natomiast pakiety wymagające testów. Używane słowa kluczowe są ustalane dla wszystkich pakietów przez zmienną ACCEPT_KEYWORDS w głównym pliku konfiguracyjnym (/etc/make.conf) lub oddzielnie dla każdego pakietu w pliku /etc/portage/package.keywords. Maskowanie twarde jest używane w stosunku do pakietów niebezpiecznych i niezalecanych do instalacji w związku z problemami, które mogą one powodować. Aby odmaskować twarde maskowanie należy dodać odpowiedni wpis do pliku /etc/portage/package.unmask.

[edytuj] Prekompilowane pakiety

W Gentoo istnieje możliwość stworzenia prekompilowanych pakietów oprogramowania (poprzez komendę quickpkg, wchodzącą w skład pakietu Gentoolkit). Mają one rozszerzenie .tbz2 i zawierają wszystkie pliki kopiowane przez Portage podczas zwykłej instalacji wraz z metadanymi umożliwiającymi zainstalowanie ich przez emerge. Pakiety takie mogą być wykorzystane do szybkiej instalacji na podobnych maszynach lub do szybkiej naprawy systemu po awarii.

[edytuj] Pod-projekty i wspierane rozwiązania

Poza rozwijaniem dystrybucji deweloperzy zgromadzeni wokół Gentoo zajmują się szeregiem innych projektów zorientowanych na konkretne zastosowania systemu operacyjnego.

[edytuj] Hardened Gentoo

Hardened Gentoo obejmuje kilka pod-projektów związanych z poprawą bezpieczeństwa systemu. Zaliczyć tu należy wsparcie dla PaX, SSP (Stack Smashing Protection), SELinux, RSBAC i Grsecurity ^[1].

[edytuj] Gentoo Linux Security Advisories

GLSA (Gentoo Linux Security Advisories) to dokumenty XML opisujące poszczególne luki w oprogramowaniu znajdującym się w Portage. Ich tworzeniem i aktualizacją zajmuje się Gentoo Linux Security Team. Użytkownicy mają do dyspozycji narzędzie glsa-check sprawdzające system i zainstalowane oprogramowanie pod kątem luk opisanych w GLSA.

[edytuj] Wspierane kernele

Podstawowymi źródłami kernela Gentoo są gentoo-sources, czyli oryginalny kernel Linuksa z łatami przygotowywanymi przez deweloperów Gentoo. Modyfikacje obejmują głównie poprawki na niewielkie błędy tak, aby nie było znaczących różnic w stosunku do oryginalnych źródeł kernela (zwanych vanilla-sources). Użytkownicy mogą skorzystać również z przygotowanych kerneli do konkretnych zastosowań, np. git-sources (najnowsze źródła z GIT), hardened-sources (z łatami Grsecurity), hppa-sources, sparc-sources, mm-sources (kernel Andrew Mortona), rsbac-sources (z łatami RSBAC), tuxonice-sources (z łatami TuxOnIce) i innych.

[edytuj] Projekty specyficzne dla oprogramowania

Poszczególne większe lub istotniejsze pakiety oprogramowania posiadają swoje wydzielone grupy deweloperów. Grupy te oprócz przygotowywania nowych wersji do drzewa Portage opracowują również samodzielne łaty na zgłaszane błędy, później czasem włączane do oryginalnego oprogramowania. Wśród takich pod-projektów znaleźć można: Apache, Python, PHP, Perl czy Kolab2.

[edytuj] Instalacja

Gentoo można zainstalować na wiele sposobów. Najbardziej popularne jest użycie specjalnie do tego przystosowanego Gentoo Live CD. Można jednak do tego wykorzystać jakikolwiek inny działający system Linux znajdujący się na oddzielnej partycji, dysku lub płycie CD.

Gentoo posiada kilka rodzajów płyt instalacyjnych (od 40 do ponad 700 MB). W przypadku płyty minimal wymagany jest dostęp do internetu, aby system Portage mógł pobrać wymagane pliki z sieci. Universal do popularnych programów nie wymaga dostępu do sieci gdyż na krążku znajdują się potrzebne do instalacji pliki.

Od wersji 2006.0 można pobrać płytę z graficznym instalatorem (testowa wersja instalatora była dostępna na specjalnych obrazach płyt już w wersji 2005.1).

Na płytach Gentoo oraz na stronie domowej są dokładne instrukcje i poradniki jak zainstalować system.

[edytuj] Stage

Stage 1, Instalacja pełna, system musi być zbudowany przez bootstrap, a podstawowe pakiety samodzielnie skompilowane,
Stage 2, Bootstrap jest już wykonany, ale podstawowe pakiety muszą być skompilowane samodzielnie,
Stage 3, Bootstrap jest już wykonany, podstawowe pakiety także są skompilowane.

Stage1 daje największe możliwości optymalizacji, ale instalacja z jego użyciem jest najdłuższa, ponieważ należy najpierw wykonać bootstrap, w trakcie którego kompilowany jest kompilator i główne biblioteki systemu. Instalacja rozpoczęta od Stage3 będzie najkrótsza jednak nie daje takich możliwości optymalizacyjnych. Stage2 jest kompromisem pomiędzy dwoma pozostałymi.

[edytuj] Jądro systemu

Również jądro systemu powinno być samodzielnie ustawione i skompilowane. Instalacja z użyciem LiveCd pozwala co prawda na użycie skompilowanego już jądra, ale nie zaleca się tego. Jest to prawdopodobnie najtrudniejszy etap instalacji. W Gentoo nie istnieją prekompilowane wersje jądra Linuksa, są jednak ebuildy dla kilku wersji źródłowych zawierających różne zestawy łat jak również tych oficjalnych. Dystrybucja oferuje również program genkernel ułatwiający tworzenia jądra.

[edytuj] Konfiguracja

Cała konfiguracja systemu musi być wykonana samodzielnie. Należy odpowiednio ustawić plik fstab, uruchamiane usługi, używane moduły jądra itp. Pliki konfiguracyjne usług Gentoo znajdują się w katalogu /etc/conf.d/. Jednym z najważniejszych plików konfiguracyjnych jest make.conf znajdujący się w katalogu /etc/. W nim ustala się parametry dla kompilatora, flagi USE i inne ustawienia Portage.

[edytuj] Program rozruchowy

Ostatnim krokiem przed uruchomieniem Gentoo jest zainstalowanie jednego z programów rozruchowych (ang. bootloader). Umożliwi on uruchomienie systemu bez pomocy jakiegokolwiek zewnętrznego medium. Najpopularniejszymi bootloaderami są GRUB oraz LILO.

[edytuj] Dystrybucje oparte o Gentoo

VidaLinux Desktop OS - projekt mający za zadanie usprawnienie instalacji Gentoo i uczynienie jej prostą dla przeciętnego użytkownika. Dostarcza on rozruchowej płyty CD zawierającej instalator anaconda znany np. z dystrybucji Fedora Core.
Kororaa - znana jest głównie z "Xgl Live CD", czyli wersji livecd z zainstalowanym Xgl. Była to pierwsza dystrybucja, w której nie trzeba było nic robić, aby zobaczyć możliwości XGL.
Litrix
SabayonLinux
Gentoox - dystrybucja optymalizowana do działania pod konsolą Xbox
Pentoo
Navyn OS
LinOS - ograniczony tylko do bootowania z płyty i uruchomienia internetu