Ubuntu (dystrybucja Linuksa)

Z Wikipedii

Ten artykuł wymaga uzupełnienia źródeł podanych informacji.
Aby uczynić go weryfikowalnym, należy podać przypisy do materiałów opublikowanych w wiarygodnych źródłach.
Adnotacja: Głównie w Ciekawostki i kontrowersje.

Ten artykuł dotyczy dystrybucji Linuksa. Zobacz też: Ubuntu (ideologia).

Ubuntu
Rodzina	GNU/Linux
Aktualna wersja stabilna	8.04
Pierwsze wydanie	20 października 2004
Producent	Canonical Ltd / Ubuntu Foundation
Licencja	GNU GPL
Platforma systemowa	i386, AMD64, PowerPC, UltraSPARC^[1]
Jądro	monolityczne
Podstawowe środowisko pracy	GNOME
Oficjalna witryna	www.ubuntu.com
Strona na distrowatch.com	distrowatch.com/ubuntu
Typ pakietów	DEB
Wersja Live	dostępna
Grafika:Ubuntu 8.04 Polish

Ubuntu to kompletna dystrybucja systemu operacyjnego GNU/Linux, przeznaczona przede wszystkim do zastosowań biurowych i domowych (ang. desktop). Istnieje również wersja Server Edition. Bazuje na dystrybucji Debian (obecnie w wersji Sid). Projekt sponsorowany jest przez firmę Marka Shuttlewortha Canonical Ltd. i Ubuntu Foundation

Słowo ubuntu pochodzi z języków plemion Zulu i Xhosa zamieszkujących południową Afrykę i oznacza "człowieczeństwo wobec innych" (ang. humanity towards others). Głównym celem dystrybucji jest dostarczenie zwykłym użytkownikom kompletnego, otwartego systemu, który będzie łatwy w obsłudze oraz jednocześnie stabilny, niezawodny i nowoczesny.

Ubuntu wydawane jest w regularnych, możliwie sześciomiesięcznych, odstępach czasowych. Najnowsza odsłona, Ubuntu 8.04 "Hardy Heron" (Wytrzymała Czapla) została wydana 24 kwietnia 2008.

Istnieje również kilka wariantów dystrybucji, które różnią się wykorzystywanym środowiskiem graficznym oraz podstawowym zestawem pakietów. Do najpopularniejszych z nich należą Kubuntu, Xubuntu oraz Edubuntu.

[edytuj] Historia

Pierwotna nazwa projektu Ubuntu to no-name-yet.com^[2]. Pierwsze wydanie Ubuntu ukazało się 20 października 2004 roku jako tymczasowa odmiana dystrybucji Debian GNU/Linux. Jej początkowym celem było stworzenie własnego, 6-miesięcznego cyklu wydawniczego. Projekt stopniowo ewoluował i uniezależniał się. W przeciwieństwie do innych dystrybucji opartych na Debianie, Ubuntu pozostało jednak wierne jego filozofii, która zakłada wykorzystanie wyłącznie wolnego oprogramowania. Dwie kolejne wersje, 5.04 "Hoary Hedgehog" (7 kwietnia 2005) i 5.10 "Breezy Badger" (13 października 2005) przyniosły systemowi sukces jakiego nie spodziewali się sami jego autorzy, wyprzedzając popularnością m.in. Debiana, Fedorę i SuSE. Najnowsza stabilna wersja ukazała się 24 kwietnia 2008 roku pod nazwą Ubuntu 8.04 LTS "Hardy Heron".

[edytuj] Cechy dystrybucji

Ustawienia domyślne i wykrywanie sprzętu - po przeprowadzeniu standardowej instalacji system jest w pełni funkcjonalny i gotowy do pracy. Instalacja i konfiguracja sprzętu odbywa się bez konieczności podejmowania działań ze strony użytkownika.
Uproszczona administracja - uzyskana dzięki graficznym konfiguratorom, systemowi zarządzania oprogramowaniem apt-get oraz szerokiemu wykorzystaniu mechanizmu sudo (podobnie jak ma to miejsce w Mac OS X).
Prostota i intuicyjność - Ubuntu domyślnie jest oparte na środowisku graficznym GNOME.
Stabilność i niezawodność - zapewnia je regularny, 6-miesięczny cykl wydawniczy, a także współpraca z projektem Debian.
Dostępność - wsparcie dla osób niepełnosprawnych, internacjonalizacja (tłumaczenie) wszystkich komponentów dystrybucji.
Oprogramowanie - poprzez stosowanie wspólnego z Debianem formatu pakietów instalacyjnych DEB, dystrybucja Ubuntu jest bardzo silnie związana ze wspólnotą Debiana, co owocuje olbrzymią ilością dostępnego oprogramowania.
Wsparcie techniczne - Canonical zapewnia 18-miesięczny okres wsparcia dla każdego z wydań (wydania LTS - ang. Long Time Support - wsparcie długoterminowe to 5 lat wsparcia dla poprawek bezpieczeństwa dla serwerów oraz 3 lata instalacji biurkowych). Dodatkowo użytkownicy mogą szukać pomocy wśród olbrzymiej społeczności Ubuntu.

[edytuj] Oprogramowanie

W skład wydania Ubuntu 8.04 LTS (Hardy Heron) wchodzą następujące programy oraz zestawy programów:

Linux 2.6.24 - jądro systemu.
GCC 4.2.3 - zestaw kompilatorów.
Xorg 7.3 - system wyświetlania grafiki.
GNOME 2.22 - podstawowe środowisko pracy. Składa się m.in. z edytora tekstu Abiword 2.4.6, arkusza kalkulacyjnego Gnumeric 1.8.2, klienta poczty Evolution 2.22.1, edytora grafiki Gimp 2.4.5, odtwarzacza video Totem 2.22.1, komunikatora internetowego Pidgin 2.4.1, a także wielu innych narzędzi.
Openoffice.org 2.4.0 - pakiet biurowy o funkcjonalności porównywalnej z Microsoft Office i kompatybilny z jego formatami zapisu danych.
Mozilla Firefox 3.0~b5 - przeglądarka internetowa.

[edytuj] Komponenty

Oprogramowanie wchodzące w skład Ubuntu zostało podzielone na cztery sekcje zwane komponentami. Celem takiego podziału jest oddzielenie od siebie aplikacji różniących się poziomem wsparcia ze strony Ubuntu oraz sposobem licencjonowania.

	wolne oprogramowanie	niewolne oprogramowanie
wspierane	main	restricted
niewspierane	universe	multiverse

Sekcja main to tylko te aplikacje, które spełniają wymagania licencyjne Ubuntu i są wspierane przez zespół projektu. Z założenia ma zawierać oprogramowanie najważniejsze z punktu widzenia użytkownika. Aplikacje wchodzące w skład tej sekcji posiadają pełne wsparcie ze strony Canonical.
Sekcja restricted zawiera oprogramowanie niezbędne lub istotne dla pracy lub funkcjonalności systemu, lecz opublikowane na licencji niezgodnej z wymogami Ubuntu. Są to np. sterowniki kart graficznych.
Sekcja universe obejmuje szeroki obszar oprogramowania, które posiada przyjazną licencję, lecz nie jest wspierane przez główny zespół Ubuntu. Wydzielenie tej sekcji wynika z tego, że Canonical nie jest w stanie zapewnić pełnego wsparcia technicznego dla wszystkich programów. Pakiety znajdujące się w tej sekcji tworzone są przez podmioty niezależne od głównego zespołu Ubuntu.
Sekcja multiverse zawiera oprogramowanie na licencji niezgodnej z wymogami Ubuntu i nie wspierane przez zespół Ubuntu.

Poza oficjalnymi sekcjami istnieje także sekcja backports, która zawiera wybrane pakiety z nowszych wersji dystrybucji.

[edytuj] Społeczność

Pulpit Ubuntu 6.06 w polskiej wersji językowej stworzonej dzięki pomocy społeczności

Ubuntu posiada bardzo aktywną i dobrze zorganizowaną społeczność. Skupia się ona m.in. na forach, grupach dyskusyjnych oraz sieci IRC. Społeczność Ubuntu uchodzi za bardziej przyjazną nowym użytkownikom, mniej "elitarną" niż społeczności starszych dystrybucji, takich jak Debian lub Slackware.

Polskie forum Ubuntu - największe polskojęzyczne forum poświęcone dystrybucji Ubuntu. Posiada ponad 20 tysięcy zarejestrowanych użytkowników, łączna liczba postów przekracza 112 tysięcy.
Sieć IRC - wszystkie oficjalne kanały znajdują się na serwerach sieci Freenode. Do największych należą kanały pomocy #ubuntu i #kubuntu. Prowadzone są również dyskusje dotyczące rozwoju dystrybucji i jej przyszłego kształtu (#ubuntu-devel, #ubuntu-meeting), użytkownicy chcący zgłosić błędy, mogą zrobić to na #ubuntu-bugs. Istnieje także kilkadziesiąt mniejszych kanałów, zazwyczaj będących kanałami regionalnymi lub poświęconymi ściśle określonym tematom. Polscy użytkownicy mogą uzyskać pomoc związaną z instalacją, konfiguracją oraz użytkowaniem dystrybucji na kanale #ubuntu-pl.

[edytuj] Popularność

Ubuntu jest prawdopodobnie najpopularniejszą obecnie dystrybucją Linuksa. Ponieważ system jest dostępny za darmo, a jego używanie nie wymaga żadnej rejestracji, trudno jest określić dokładną liczbę użytkowników. Według różnych źródeł liczba ta mieści się w przedziale od 500 tysięcy do ponad 8 milionów. Faktem jest jednak, że od pierwszego wydania w październiku 2004 roku do chwili obecnej liczba osób używających Ubuntu dynamiczne rosła, czego potwierdzeniem mogą być m.in. statystyki na Distrowatch^[3]. Dystrybucji udało się również zwrócić uwagę mediów. Publikacje na jej temat pojawiły się m.in. w serwisach internetowych i czasopismach.

[edytuj] Warianty

Kubuntu 6.06 "Dapper Drake"

Xubuntu 6.06 "Dapper Drake"

Poza wiodącym Ubuntu, istnieje kilka innych wariantów dystrybucji, które różnią się podstawowym zestawem pakietów zamieszczonych na płycie instalacyjnej. Są one wydawane równocześnie z Ubuntu i podobnie jak pierwowzór korzystają z tych samych repozytoriów paczek i mieszczą się na jednej płycie CD.

[edytuj] Oficjalne

Kubuntu - dystrybucja o podobnych założeniach co Ubuntu, oparta jednak na środowisku KDE.
Edubuntu - dystrybucja przeznaczona dla szkół, uczniów i nauczycieli. Edubuntu wykorzystuje środowisko GNOME, a także takie komponenty jak kdeedu (programy edukacyjne tworzone w ramach KDE), GCompris oraz pakiet OpenOffice.org.
Xubuntu - oparta na lekkim i szybkim środowisku graficznym Xfce. Xubuntu powstało z myślą o użytkownikach starszych komputerów; do sprawnego działania wystarczy procesor klasy Pentium II oraz 64 MB pamięci RAM. Jest stosunkowo młodą odmianą, pierwsze oficjalne wydanie ukazało się wraz z Ubuntu 6.06 LTS (czerwiec 2006).
Ubuntu Server Edition - przeznaczona dla serwerów poczty email, www, DNS, baz danych i wielu innych. W odróżnieniu od standardowego Ubuntu, Server Edition zajmuje mniej miejsca na płycie instalacyjnej oraz ma mniejsze wymagania systemowe (500 MB wolnego miejsca na dysku i 64 MB RAM). Instalacja odbywa się w trybie tekstowym.
Ubuntu Studio - (oficjalna od 10.05.2007) odmiana przeznaczona specjalnie do zastosowań multimedialnych. Zawiera duży zbiór oprogramowania służącego do obróbki dźwięku, grafiki oraz wideo, jak również specjalizowany kernel o niskich opóźnieniach.
Gobuntu - całkowicie wolna odmiana Ubuntu

[edytuj] Nieoficjalne

nUbuntu - jej główne zastosowanie to testowanie bezpieczeństwa komputerów pracujących w sieci. nUbuntu jest oparte na minimalistycznym środowisku Fluxbox, w jej skład wchodzą m.in. sniffery i skanery bezpieczeństwa.
gNewSense - zawiera wyłącznie wolne oprogramowanie na licencjach zatwierdzonych przez Free Software Foundation. Skierowane jest do osób chcących używać tylko programy o otwartym kodzie źródłowym i wolne od patentów. gNewSense, w odróżnieniu od standardowego Ubuntu oraz innych jego wariantów, nie zawiera paczek z repozytoriów "restricted" i "multiverse". Pierwsze stabilne wydanie ujrzało światło dzienne 2 listopada 2006 roku, obecnie najnowszą wersją jest 1.1, wydane 22 stycznia 2007 roku.

[edytuj] Nieoficjalne dystrybucje w fazie rozwoju

Ebuntu - wykorzystuje szybkie i jednocześnie atrakcyjne graficznie środowisko Enlightenment. Data wydania stabilnego Ebuntu jest uzależniona od postępu prac nad najnowszą wersją tego środowiska, jednak już teraz można wypróbować wersje livecd z instalatorem.
Fluxbuntu - podobnie jak nUbuntu, oparte na lekkim menedżerze okien Fluxbox, jednak skierowane do zwykłych użytkowników. Aktualnie trwają przygotowania do wydania wersji finalnej planowanej na 20 października.
Ubuntu Lite - wykorzystuje minimalistyczne środowisko iceWM o wyglądzie zbliżonym do systemów z rodziny Windows.
Embedded Ubuntu - przeznaczone dla urządzeń przenośnych takich jak palmtopy, smartphony i telefony komórkowe nowej generacji.
andLinux - dystrybucja uruchamiana bezpośrednio z poziomu systemu Windows.

[edytuj] Remiksy

Społeczność użytkowników tworzy też własne warianty dystrybucji zwane Remiksami. Zazwyczaj mają one zmieniony domyślny język i dodane/usunięte niektóre pakiety - są z tego powodu bardziej przystosowane dla lokalnych społeczności. Często w takich dystrybucjach można spotkać kodeki nie umieszczone w standardowej wersji Ubuntu.

Lista Remiksów Ubuntu

[edytuj] Wydania

Nowe wersje dystrybucji Ubuntu ukazują się co pół roku. Każda z wersji posiada swój numer oraz nazwę kodową. Numer wersji jest datą jej wydania (według zapisu rok.miesiąc).

Poniżej przedstawiona jest tabela zawierająca podstawowe informacje o wydanych i planowanych wersjach Ubuntu.

Płyty z Ubuntu 6.06 LTS	Płyty z Ubuntu 6.10	Płyty z Ubuntu 7.04	Płyty z Ubuntu 7.10
Płyty z Ubuntu 8.04	Płyty z Ubuntu 8.04 Server

Wersja	Nazwa angielska	Polskie tłumaczenie	Nazwa polskiej wersji^[4]	Data wydania	Wsparcie do	Pobierz
4.10	Warty Warthog	Piegowaty Guziec	-	20 października 2004	30 kwietnia 2006	U
5.04	Hoary Hedgehog	Sędziwy Jeż	-	8 kwietnia 2005	31 października 2006	DVD: U K CD: U K
5.10	Breezy Badger	Serdeczny Borsuk	-	13 października 2005	13 kwietnia 2007	U K E
6.06 LTS	Dapper Drake	Elegancki Kaczor	-	1 czerwca 2006	czerwiec 2009 (wersja biurkowa), czerwiec 2011 (wersja serwerowa)	DVD: U K E CD: U K X E
6.06.1 LTS	Dapper Drake	Elegancki Kaczor	-	10 sierpnia 2006	czerwiec 2009 (wersja biurkowa), czerwiec 2011 (wersja serwerowa)	DVD: U K E CD: U K X E
6.10 (wersja polska 6.12)	Edgy Eft	Zakręcona Traszka / Kanciasty Tryton^[5]	Elokwentny Emu	26 października 2006	25 kwietnia 2008	DVD: U K CD: U K X E
7.04 (wersja polska 7.05)	Feisty Fawn	Rozbrykany Jelonek^[6]	Frywolny Fulmar	19 kwietnia 2007	październik 2008	DVD: U K E CD: U K X E
7.10	Gutsy Gibbon	Gibki Gibon	Grymaśny Gąsiorek	18 października 2007	kwiecień 2009	DVD: U K E CD: U K X E
8.04 LTS	Hardy Heron	Śmiała Czapla	Hoża Hawajka (informacje z forum.ubuntu.pl)	24 kwietnia 2008	kwiecień 2011 (wersja biurkowa), kwiecień 2013 (wersja serwerowa)	DVD: U K E CD: U K X E	-
8.10	Intrepid Ibex	Nieustraszony Koziorożec	-	październik 2008	kwiecień 2010 (?)	-

Legenda:
wersja przestarzała; niewspierana	wersja przestarzała; wspierana	aktualna wersja	aktualna wersja testowa	wersja planowana

Skrót	Znaczenie
U	Ubuntu
K	Kubuntu
X	Xubuntu
E	Edubuntu
LTS	Long Term Support (długoterminowe wsparcie techniczne)

[edytuj] Darmowe płyty

Firma Canonical oferuje darmowe płyty z Ubuntu i pokrywa koszty ich wysyłki - każdy może zamówić tłoczone płyty z Ubuntu, Kubuntu i Edubuntu na stronach ShipIt Ubuntu, ShipIt Kubuntu oraz ShipIt Edubuntu. To właśnie między innymi dzięki temu Ubuntu zyskało sobie tak wielką popularność.

[edytuj] Ciekawostki i kontrowersje

Wersja 4.10 (Warty Warthog) dystrybucji zawierała zbiór tapet pulpitu, które przedstawiały ludzi różnych kolorów skóry i narodowości pozujących nago. Przez krótki okres Ubuntu zyskało kilka ironicznych przydomków, z których najpopularniejsze to "the porn distribution" oraz "LinuXXX". Autorzy odrzucali wiele zarzutów i niepochlebnych komentarzy twierdząc, że tapety mają charakter czysto artystyczny (akt), a nie pornograficzny. Ostatecznie zrezygnowała jednak z ich umieszczania w kolejnych wydaniach.
Ubuntu jest oskarżane o "podkradanie" deweloperów od innych dystrybucji Linuksa. Tego typu głosy pojawiały się w odpowiedzi na zatrudnianie przez Canonical Ltd. deweloperów-wolontariuszy Debiana. Część z nich porzuciło w ten sposób Debiana na rzecz Ubuntu. Poza tą sytuacją zarzuty te odrodziły się wraz z niefortunnym listem Marka Shuttlewortha - lidera Ubuntu na listę dyskusyjną deweloperów dystrybucji openSUSE, w którym zachęcał on ich do przyłączenia się do projektu Ubuntu. Większość środowiska odebrała to jako próbę "porwania" programistów openSUSE do Ubuntu. Część społeczności Ubuntu również odcięła się od tego typu działań.
Współpraca między Ubuntu, a jego pierwowzorem - Debianem nie układa się najlepiej. Ian Murdock, założyciel projektu Debian, krytykuje Ubuntu za to, że jego paczki są niekompatybilne, co utrudnia współpracę obu projektów. Twórcy Ubuntu pozostają głusi na wezwania Iana o przystąpienie Ubuntu do Debian Common Core Alliance - wspólnego rdzenia wszystkich pakietów DEB. Faktem jest że Ubuntu jest dystrybucją która najaktywniej włącza się w zwracanie zgłoszeń błędów w swoich paczkach do BTS Debiana, co przeczy popularnemu twierdzeniu, że "Ubuntu bierze pełnymi garściami z Debiana nie zwracając nic w zamian".
Początkowa decyzja o oparciu Ubuntu wyłącznie na środowisku GNOME i rezygnacji z umieszczania na płycie instalacyjnej pakietów bardzo popularnego KDE wzbudziła duże kontrowersje, czego skutkiem było powstanie nowego wariantu o nazwie Kubuntu. Po krótkich zawirowaniach, Canonical Ltd udało się jednak załagodzić spór uznając Kubuntu za oficjalną odmianę systemu i oferując wsparcie dla jej twórców.

[edytuj] Galeria

Pulpit Ubuntu (dock AWN)	Ubuntu i Compiz - kostka	Ubuntu i Compiz - sortowanie okien	Ubuntu i Compiz - switcher
Ubuntu i Compiz Fusion - switcher	Ubuntu	Kubuntu 5.04

[edytuj] Zobacz też

Dodatkowe informacje w siostrzanych projektach:

Podręczniki na Wikibooks

Grafiki i media na Wikimedia Commons

[edytuj] Linki zewnętrzne

Przypisy

↑ Platformy UltraSPARC i UltraSPARC T1 obsługiwane są jedynie przez Ubuntu Server Edition.
↑ Benjamin Mako Hill: Ubuntu is Born. 2004-11-26. [dostęp 25 marca 2007].
↑ Linux Distributions - Facts and Figures. DistroWatch.com.
↑ Polskie forum użytkowników Ubuntu przygotowało lepiej zlokalizowane wersje systemu. Zawierają one także dodatkowe kodeki.
↑ Edgy Eft – dosłownie z ang. ostry, drażliwy albo - zgodnie z intencją autorów - ryzykancki trytonik (gatunek traszki); na polskim forum Ubuntu tłumaczone jako Zakręcona Traszka albo Kanciasty Tryton.
↑ ang. Feisty tłumaczy się na polski jako zawadiacki – lub właśnie rozbrykany. Polskie forum Ubuntu.pl używa niedokładnego tłumaczenia przebojowy, gubiącego informację o mniej stabilnym, a bardziej nowatorskim charakterze Jelonka.