Historia Wietnamu

Z Wikipedii

Historia Wietnamu obejmuje dzieje tego kraju od czasów najdawniejszych do chwili obecnej. Dla większej przejrzystości i zmniejszenia objętości zastosowany został podział na pięć artykułów uporządkowujących historię Wietnamu chronologicznie:

Spis treści 1 Do roku 1843 2 Od 1843 do II wojny światowej 3 Od II wojny światowej do Wojny wietnamskiej 4 Wojna wietnamska (1957-1975) 5 Od Wojny wietnamskiej 6 Zobacz też 7 Bibliografia

[edytuj] Do roku 1843

Historia Wietnamu Chronologia

do 1843

1843-1940

1940-1957

1957-1975

od 1975

Kalendarium

Portal: Historia

Po pierwszych podbojach, dokonanych przez Chińczyków w III wieku p.n.e. i powtarzających się próbach oswobodzenia, Wietnam uzyskał ostatecznie niepodległość w X wieku i - pod panowaniem dynastii Ly, Tran i Le - utrzymał ją do połowy XVIII stulecia. Po powstaniu Taysonów w latach 1772-1799, panowanie objęła dynastia Nguyenów, której panowanie zbiegło się z pierwszymi krokami Francji zmierzającymi do podboju Indochin.

W XVII wieku Wietnam stał się polem działania misjonarzy katolickich, co spowodowało - pomimo prześladowań ze strony administracji cesarskiej - że kraj (jako jedyny na Dalekim Wschodzie nie licząc Filipin) stał się ostoją katolicyzmu. Misjonarze, tacy jak Aleksander de Rhodes, przyczynili się rozwoju społeczeństwa, stworzyli podstawy nowoczesnego alfabetu wietnamskiego, ale jednocześnie swą działalnością sprawili, że ostatecznie kraj popadł w zależność od Francji.

[edytuj] Od 1843 do II wojny światowej

Historia Wietnamu (1843-1940) to czas podboju Wietnamu i uczynienia zeń protektoratu, w rzeczywistości zaś kolonii francuskiej. Skutkiem podboju - którego potrzebował zarówno cesarz Napoleon III jak i Marynarka Wojenna - Francuzi zajęli cały Wietnam i Kambodżę, a wkrótce potem Laos. Do wybuchu II wojny światowej utrzymywali swe azjatyckie kolonie siłą, nie wyrzekając się przemocy i terroru. Jednocześnie jednak Wietnam się cywilizował wychodząc z wcześniejszego izolacjonizmu. Większość politycznych i wojskowych wietnamskich przywódców, którzy mieli pokonać i Francuzów i Amerykanów, miała staranne wykształcenie na europejskim poziomie.

Na czele ruchu o wyzwolenie społeczne i narodowe stanął - uznawany dzisiaj za bohatera narodowego i twórcę współczesnej wielkości Wietnamu - działacz komunistyczny, Ho Chi Minh.

[edytuj] Od II wojny światowej do Wojny wietnamskiej

W roku 1940 na teren Indochin wkroczyła armia japońska. W porozumieniu z francuskim rządem Vichy pozostawiła nietkniętą administrację kolonialną i garnizony wojsk francuskich, ściągając jednocześnie znaczne kontrybucje na potrzeby prowadzonej w Syjamie i Birmie wojny. Powstała w roku 1941 partyzantka komunistyczna korzystała w znacznej mierze z pomocy amerykańskiej, co spowodowało, że w roku 1945 (po pokonaniu Japonii) władzę w kraju objął Ho Chi Minh ogłaszając powstanie Demokratycznej Republiki Wietnamu ze stolicą w Hanoi. Francuzi zareagowali akcją zbrojną, która wkrótce przerodziła się w I wojnę indochińską, zakończoną klęską Francuzów pod Dien Bien Phu i rokowaniami w Paryżu w roku 1954, skutkiem czego powstały dwa państwa wietnamskie podzielone wzdłuż 17. równoleżnika.

Na północy istniała odtąd komunistyczna Demokratyczna Republika Wietnamu z Ho Chi Minhem na czele, a na południu zależne od USA najpierw cesarstwo, a następnie - w wyniku przewrotu - Republika Wietnamu.

W roku 1954 miało zostać przeprowadzone referendum scaleniowe, ale antykomunistyczna polityka Stanów Zjednoczonych doprowadziła do utrzymania status quo i popierania reżimu znienawidzonego Ngo Dinh Diema. W czasach panowania tego polityka nasilała się działalność partyzantki komunistycznej Vietcong oraz coraz bardziej widoczna obecność amerykańska.

[edytuj] Wojna wietnamska (1957-1975)

Głównymi stronami konfliktu były z jednej strony Demokratyczna Republika Wietnamu (wspierana przez inne kraje komunistyczne) oraz kontrolowane przez to państwo organizacje komunistyczne w Wietnamie Południowym, Laosie i Kambodży. Z drugiej strony stała Republika Wietnamu i wspierająca ją międzynarodową koalicja obejmująca Stany Zjednoczone i ich sojuszników - Koreę Południową, Tajlandię, Australię, Nową Zelandię i Filipiny. De facto stroną konfliktu były również Kambodża i Laos. Walki toczyły się na terytorium Wietnamu Południowego, Laosu i Kambodży. Amerykańskie naloty bombowe objęły także terytorium Wietnamu Północnego.

Do wojny doszło, gdy w Stanach Zjednoczonych przyjęto "teorię domina", która zakładała, że państwa komunistyczne (ZSRR i ChRL) będą dążyć do opanowania krajów Trzeciego Świata poprzez atakowanie państw sąsiadujących z już opanowanymi. Z tej przyczyny - gdy Wietnam Północny zaczął aktywnie wspierać lewicową partyzantkę na południu - w Waszyngtonie podjęto decyzję o przyjściu rządowi w Sajgonie z pomocą. Z biegiem czasu instruktorów wojskowych zastąpiły regularne oddziały amerykańskich sił zbrojnych, by w szczytowym okresie (rok 1968) zmasować w Wietnamie ponad 500 tysięcy żołnierzy amerykańskich.

Na skutek ogromnych strat, ponoszonych przez wojska amerykańskie i coraz większym oporem społeczeństwa Stanów Zjednoczonych, za prezydentury Richarda Nixona podjęto decyzję o "wietnamizacji" wojny i wycofaniu z konfliktu, co nastąpiło w roku 1972. Dobrze uzbrojona, ale źle wyszkolona i zdemoralizowana armia południowo-wietnamska stawiała opór do wiosny 1975 roku, kiedy to w ciągu kilku miesięcy została pobita przez słabsze siły z północy. Wojna zakończyła się bezspornym zwycięstwem komunistów i zjednoczeniem Wietnamu. Od tego czasu miasto Sajgon nosi nazwę Ho Chi Minh.

[edytuj] Od Wojny wietnamskiej

Po zwycięskiej wojnie i utworzeniu (w roku 1976) Socjalistycznej Republiki Wietnamu, na terenie Indochin zaznaczyła się okresowa przewaga militarno-polityczna Wietnamu. W latach 1977-1978 trwał zatarg z Chinami o przygraniczne obszary zamieszkane przez lud Hoa i dominację w Indochinach (w 1979 r. doszło nawet do nieudanej agresji chińskiej). W 1979 interwencja wietnamska obaliła ludobójcze rządy Czerwonych Khmerów w Kambodży.

Jednak dopiero po wejściu Wietnamu na drogę gospodarki rynkowej w roku 1986, nastąpiło wolne odchodzenie od polityki konfrontacji. W roku 1995 Wietnam nawiązał stosunki dyplomatyczne z USA, wstąpił do ASEAN i WTO oraz znormalizował stosunki z ChRL. Obecnie Wietnam jest jednym z prężniej rozwijających się krajów Azji Południowo-Wschodniej.

[edytuj] Zobacz też

• Wietnam

[edytuj] Bibliografia

• Jan Baszkiewicz, Historia Francji, Ossolineum 1978
• Kenneth Conboy, War in Laos 1954-1975, Carrolton, TX 1994, ISBN 0-89747-315-9
• George Esper, The Eyewitness History of the Vietnam War 1961-1975, AP 1983
• Stanley Karnow, Vietnam, a History, New York 1983, ISBN 0-670-74604-5
• Frederick A. Praeger, The Smaller Dragon: A Political History of Vietnam, London 1958
• Mieczysław Żywczyński, Historia powszechna 1789-1870, Warszawa 1979
• Old World Civilizations, San Francisco 1994, praca zb., ISBN 0-06-250270-0
• The Oxford Illustrated History of Christianity, red. John McManners, New York 1990, ISBN 0-19-822928-3