Historia druku
Z Wikipedii
Historia druku jest dość krótka, gdyż zasadniczo odnosi się ona do sposobu nanoszenia obrazu metodą odbicia go z formy drukowej na podłoże drukowe za pomocą farby drukowej, a w historii rozwoju ludzkości długo nie było takiego tworzywa, które nadawałoby się do w miarę precyzyjnego przyjmowania szybkoschnącej farby.
Pierwszym takim podłożem był dopiero papier wynaleziony w Chinach najpóźniej w roku 105. Dzięki niemu rozwinął się w estampaż, czyli technikę masowego wykonywania odbitek z napisów wyrytych w kamieniu. Pierwszym przedmiotem w pełni zasługującym na miano wyrobu poligraficznego, o którym dzisiaj wiemy, jest odbitka drzeworytnicza wyprodukowana w Chinach kilkaset lat później. Od tego czasu można mówić o poligrafii w pełnym tego słowa znaczeniu, czyli o wydajnym powielaniu treści – zarówno graficznych, jak i tekstowych.
Dyskusyjne jest przeniesienie początków poligrafii wstecz, kiedy to, co prawda, również odbijano obrazy za pomocą środków barwiących, ale robiono to na tkaninach i jedynie w celu zdobienia materiału, a nie dla utrwalania na nim informacji. Natomiast jeszcze wcześniejsza jest historia powielania tekstu i obrazu metodami ręcznymi – czyli kopiowania za pomocą pisania, rysowania i malowania, jak również kopiowania poprzez odciśnięcie kształtu w miękkim materiale, lub wypalenia wzoru za pomocą odciśnięcia formy rozgrzanej do odpowiednio wysokiej temperatury.
Tak więc niezależny rozwój formy do odbijania, środka barwiącego i podłoża odbywał się już dużo wcześniej, a technik tych było wiele, jednak połączenie ich razem w poligrafię, nastąpiło raptem tylko półtora tysiąca lat temu. O wiele starsze są takie wynalazki jak stempel, pismo czy książka.
Jednak układając kalendarium historii druku wypada wspomnieć o najważniejszych osiągnięciach cywilizacji, które wpłynęły na rozwój wynalazków, których zwieńczeniem stał się druk.
Spis treści |
[edytuj] Kalendarium
- Babilon, Egipt – stemple służące do powielania wzorów metodą wytłaczania ich w glinianych tabliczkach, przed ich wypaleniem
- wynalazek papirusu; stemple trafiły z Bliskiego Wschodu do Chin, gdzie mogły liczyć nawet kilkaset znaków.
- Chiny, dynastia Zhou, ok. VII w p.n.e. - do odlewania brązów, na których umieszczano napisy, używano już pojedynczych "ruchomych" czcionek
- Grecja - odbijanie barwnych wzorów na tkaninie
- II w. p.n.e., Bliski Wschód - wynalazek pergaminu
- Chiny, 105 r. - Cai Lun wynajduje papier czerpany, wyciskany na sicie, wytworzony z łyka drzewa morwowego i wodnej zawiesiny rozdrobnionej i zmielonej kory; współczesne wykopaliska dowodzą jednak, że wynalazek papieru może być co najmniej o 100 lat starszy[1]
. Papier zostaje użyty do estampażu (m.in. kopiowania tekstów religijnych)
- VII w., Chiny - pierwsze druki drzeworytnicze na papierze;
- VIII w., Daleki Wschód - najstarszy drukowany tekst na świecie to buddyjski zwój z zaklęciami, datowany na 704-751 rok. Odkryto go w 1966 roku w świątynki w Pulguk-sa w Kyongju w Korei. Druk trafił również do Japonii, gdzie pewną buddyjska sutrę z koreańskiego zwoju wydrukowano w 764 w milionie egzemplarzy.
- IX w. - Za pierwszą wydrukowaną w całości książkę uważa się Sutrę Diamentową z 868 r. Jest to chińskie tłumaczenie sanskryckiego tekstu. Zwój ma 17,5 stopy długości i 10 cali szerokości. Odkrył go w 1907 roku Aurel Stein. Jest przechowywany w British Museum. Zwykłe książki osiągały już wówczas ogromne nakłady. W latach 847-851 wydrukowano kilkaset tys. egz. biografii alchemika Liu Honga. Masowo drukowano również kalendarze. Swoje wiersze drukowali poeci.
- X w., Korea, za dynastii Korio powstaje pierwsza instytucja państwowa zajmująca się sprawami drukowania, nosi nazwę Pissesse - w Korei panuje wtedy druk z form drewnianych, aczkolwiek mniej udane próby miały już wcześniej miejsce z form kamiennych i miedzianych; Chiński uczony He Ning (898-955) po 22 latach pracy wydaje w 953 roku 130 tomową edycję konfucjańskiej klasyki.
- 1041 - chiński kowal Pi Sheng wynajduje czcionkę ruchomą dla pojedynczych znaków. Wykonuje ją z wypalanej gliny. Wydarzenie opisał w 1086 r. uczony Shen Gua, który opisał, że wynalazca wyciął w glinie znaki cienkie jak krawędź monety. [...] Osobne czcionki wypalił w ogniu, żeby stały się twarde.
- tani papier dociera do Europy wypierając drogi pergamin. Pierwsza europejska papiernia została założona ok. 1100 r. przez Arabów na Sycylii
- 1107 - W Chinach wynaleziono druk kolorowy - wydrukowano trójkolorowe papierowe banknoty, żeby je zabezpieczyć przed kopiowaniem.
- XIII w. - w Chinach zaczęto używać czcionek drewnianych; uważa się, że druk wędrował do Europy przez Sinkiang i Persję, gdzie w 1294 r. wydrukowano w Tebrizie papierowe pieniądze metodą chińską (nazywano je nawet po chińsku - chao). Swoją rolę w rozprzestrzenieniu się druku odegrali zapewne Mongołowie.
- obecność papieru w Europie przyśpieszyła rozwój druku ksylograficznego (drzeworytniczego), w kolejnych wiekach powielano tą metodą inicjały i ornamenty, zaś najstarsze odbitki ksylograficzne całych stron zachowane do dzisiaj pochodzą z 1418 r. (tzw. Madonna Brukselska), oraz 1423 (wizerunek św. Krzysztofa z krótkim opisem)
- XV w. (początek), Korea - pierwsze czcionki metalowe, złoty okres drukarstwa koreańskiego
- XV w., Europa - duch reformacji gwałtownie zwiększa zapotrzebowanie na słowo pisane, równolegle w kilku krajach europejskich ma miejsce wynalazek ruchomej (a raczej wymiennej) czcionki, największy sukces odnosi Jan Gutenberg drukując Biblię (zobacz: Biblia Gutenberga), jest wynalazcą aparatu do odlewania czcionek z wymiennych matryc oraz prasy drukarskiej. Jego pierwszy drukowany krój pisma zaskakuje nawet dziś dojrzałością typograficzną. Za wynalazcę europejskiej wersji czcionki, wpierw drewnianej, potem metalowej, uchodzi Holender Laurens Janszoon Coster prowadzący swoją działalność w holenderskim mieście Harlem w początkach XV w., a więc około 20 lat wcześniej niż Gutenberg w Moguncji. Jako wynalazcy czcionki w Europie wymieniani są również: Jan Brito (Brugia, Belgia), Pamphilo Castaldi (Feltre, Włochy) oraz Prokop Waldfogel - czeski złotnik działający w Awinion (Francja).
- 1473 - najstarsze znane wydawnictwo drukiem na ziemiach polskich - Kalendarz astronomiczny na 1474 wydrukowany w Krakowie przez wędrownego drukarza o nazwisku Straube
- 1892 - Adolf Scheufelen, wynalazek papieru powlekanego (powłoka z kaolinu i kazeiny)
- lata 80. XX wieku - przeniesienie metod przygotowania do druku z zecerstwa do DTP
Przypisy
[edytuj] Bibliografia
- R. Temple, Geniusz Chin, Ars Polona, Warszawa, 1994, str. 110-115
