Incydent Mukdeński
Z Wikipedii
Incydent mukdeński, zwany również incydentem mandżurskim lub incydentem 18 września, japońska prowokacja, będąca pretekstem dla aneksji Mandżurii. Odpowiedzialną za tą prowokacje była japońska Armia Kwantuńska, która 18 września 1931 roku wysadziła w powietrze odcinek należącej do Japonii Kolei Południowo-mandżurskiej i oskarżyła o ten sabotaż Chiny. Zdarzenie to porównywane jest z pożarem Reichstagu z 27 lutego 1933 roku.
Spis treści |
[edytuj] Preludium
Po zakończeniu wojny rosyjsko-japońskiej (prowadzonej w latach 1904-1905), Japonia przejęła po Rosji wpływy w Mandżurii, w tym zyskała fragment tamtejszej linii kolejowej. Stacjonujące tam wojska japońskie cieszyły się niezależnością od cywilnego rządu jak i od swojego dowództwa w Tokio. Cesarstwo Japonii dążyło do dalszej ekspansji na kontynencie. W Japonii rozważano, czy należałoby zająć zbrojnie Chiny, czy może umocnić tam swoje wpływy ekonomiczne, co mogłoby uzależnić oba kraje od siebie i pozwoliło na zażegnanie ewentualnego konfliktu zbrojnego. Poza tym rząd japoński dążył do rozpadu politycznego Chin, gdyż stosunki dyplomatyczne z poszczególnymi stronnictwami chińskimi, będącymi ze sobą w konflikcie, byłyby dla Japonii łatwiejsze i bardziej korzystne. Przykładem mieszania się w sprawy Republiki Chińskiej była interwencja w 1928 roku w tzw. Północną Ekspedycję, czyli w próbę pozbawienia przez partię Kuomintangu władzy lokalnych watażków i zjednoczenia kraju pod rządami tejże rządami.
Przywódca Kuomintangu - Czang Kaj-szek wdał się w 1927 roku w konflikt z komunistycznymi oddziałami Mao Tse-Tunga, a w 1930 musiał jeszcze toczyć walki z byłymi sojusznikami, którzy pomogli mu wcześniej w jednoczeniu państwa. Konflikty wewnętrzne Chin połączone z pasywną polityka nieinterwencji w przypadku zagrożenia z zewnątrz dały Armii Kwantuńskiej dogodną sytuację do przeprowadzenia akcji, zmierzającej do przejęcia kontroli nad Mandżurią.
Celem oficerów Armii Kwantuńskiej było znalezienie dogodnego pretekstu, pod którym siły japońskie mogłyby wkroczyć na terytorium Mandżurii oraz zastąpić tamtejsze władze chińskie kontrolowanym przez Japończyków marionetkowym rządem. Postanowiono, że przeprowadzi się sabotaż na odcinku linii kolejowej koło jeziora Liutiao. W rzeczywistości miejsce to nie miało wielkiego znaczenia strategicznego zarówno dla wojsk chińskich, jak i japońskich. Lecz niedaleko tego miejsca stacjonował garnizon chińskiej armii rządowej, którym dowodził „młodszy marszałek” Czang Hsüeh-liang. Plan zakładał, że za eksplozje obwini się właśnie stacjonujących tam żołnierzy. Armia Kwantuńska, której zadaniem było właśnie ochrona Kolei Południowo-mandżurskiej, mogłaby w ramach akcji odwetowej zająć Mandżurię siłą.
[edytuj] Incydent
18 września 1931 roku ok. godziny 21.00 w pobliżu koszar zatrzymał się pociąg z czterema wagonami. Mimo, że to zdarzenie wydawało się podejrzane, zlekceważono je. O godzinie 22.20 rozległ się potężny wybuch i słychać było odgłosy strzelaniny. Japoński oddział, który patrolował właśnie tą okolicę, poszedł sprawdzić co się stało. Gdy patrol ten przybył na miejsce zdarzenia został ostrzelany. Japończycy twierdzili później, że odpowiedzialnymi za strzelaninę oraz wybuch, który zniszczył część torów kolejowych są chińscy żołnierze. W rzeczywistości za tą dywersją stali japońscy oficerowie: min. pułkownik Itagaki Seishiro i podpułkownik Kanji Ishiwara.
Około godziny 23.30 japońscy żołnierze zaatakowali chiński garnizon. Japończycy dysponowali większą siłą ognia - ostrzeliwali koszary nawet z artylerii. Zaskoczeni atakiem, chińscy żołnierze zaczęli się wycofywać. Nie napotkawszy większego oporu, inny odział japoński zaczął szturmować Mukden. Nazajutrz przejęto pełną kontrolę nad miastem wraz z znajdującymi się tam lotniskiem i arsenałem. Japończycy zdobyli je dzięki wykorzystaniu ciężkiej artylerii, jaką sprowadzono potajemnie. Po Mukdenie zdobyto również miasta Changchun oraz Dandong. Japończycy planowali następnie zająć Jilin (na wschód od Changchun, by połączyć się z japońską Armią Korei.
Cesarski Sztab Generalny (Sambo Hombu), zareagował dopiero gdy Armia Kwantuńska chciała uderzyć na Harbin. Sztab nie pozwolił na zajęcie tego miasta, gdyż bano się reakcji ZSRR. Jednak Sowieci postanowili, że nie będą mieszać się w incydent, jeśli tylko armia japońska zagwarantuje im nienaruszalność radzieckich interesów na Kolei Wschodniochińskiej. Wszędzie tam gdzie wybuchały walki, zaskoczona wojska chińskie oraz chińskie władze nie umiały zapobiec dalszemu pochodowi wojsk japońskich. Dopiero gdy Japończycy doszli do linii rzeki Nonni, chińska armia stawiła zaciekły opór. Od 25 stycznia do 4 lutego 1932 roku trwało oblężenie Harbinu. Do zdobycia miasta, mimo braku zgody sowieckiej, wykorzystano Kolej Wschodniochińską do przerzucenia wojsk. Dzięki temu Kolej Wschodniochińska znalazła się w praktycznie w rękach Japończyków. Mimo starań wojsk chińskich Armii Kwantuńskiej udało się zająć trzy chińskie prowincje bez większego trudu.
[edytuj] Następstwa incydentu mukdeńskiego
Zarówno chińska jak i światowa opinia publiczna ostro potępiła Japonię za ten akt zbrojny. Amerykański sekretarz stanu Henry Stimson wystosował 7 stycznia 1932 notę do rządu Japonii (zwaną „Doktryną Stimsona”), w której potępił zbrojne wtargnięcie i mieszanie się w wewnętrzne sprawy Chin. Skutkiem krytyki ze strony międzynarodowej opinii było wystąpienie Cesarstwa Japonii z Ligi Narodów w 1933 roku.
W 1932 roku przemianowano Mandżurię na Cesarstwo Mandżukuo (jap. - Kraj Mandżurów), a na jej tronie postawiono ostatniego cesarza z dynastii mandżurskiej - Pu Yi. W rzeczywistości Pu Yi nie posiadał żadnej realnej władzy, gdyż państwem zarządzali japońscy wojskowi. Mandżukuo stało się nie uznawaną przez Chiny japońską kolonią. W tym samym roku w Szanghaju Chińczycy wszczęli antyjapońskie zamieszki, bojkotując japońskie towary i zabijając kilku Japończyków. Odpowiedzią na to były rozpoczęte 28 stycznia naloty bombowe na miasto, a zdarzenie to nazwano „incydentem szanghajskim”. Stosunki między oboma mocarstwami były wciąż napięte. W 1937 roku po kolejnej prowokacji wybuchła trwająca osiem lat II wojna chińsko-japońska.
[edytuj] Źródła:
- Rycerze Bushido, Lord Russell of Liverpool, wydawnictwo Sensacje XX wieku
- Stosunki radziecko-japońskie w latach 1931-1941, Jakub Wojtkowiak, Wydawnictwo Poznańskie 2000
- angielskojęzyczna wikipedia http://en.wikipedia.org/wiki/Mukden_Incident
