Józef Hutten-Czapski (1760-1810)

Z Wikipedii

Grzegorz Longin Józef Hutten-Czapski h. Leliwa, hrabia, (ur. 12 marca 1760, Bukowiec (powiat świecki), zm. 3 października 1810 tamże) – generał, rodzony brat Mikołaja również generała, szef brygady kawalerii narodowej. Ojciec Józefa Napoleona Czapskiego.

Józef był synem Antoniego Michała, generała-lejtnanta wojsk koronnych, i Kandydy z Lipskich. W latach 1770-1772 ojciec umieścił go w Szkole Rycerskiej. Potem, do 1774 r., Józef uczęszczał do Collegium Nobilium. Od 1777 r. służył w randze kapitana pod dowództwem brata Mikołaja w wystawionym przez ojca pułku stacjonowanym w Radomiu. W latach 1781-1782 towarzyszył staroście warszawskiemu, generałowi Brühlowi w podróży po Niemczech, w czasie której został z okazji pobytu w Berlinie przedstawiony Fryderykowi Wielkiemu i otrzymał propozycję wstąpienia do armii pruskiej, z której wprawdzie nie skorzystał, ale, czując się zaszczycony królewską życzliwością, do końca życia zachował przychylność wobec Prus. W 1783 r., po rezygnacji ojca, brat Mikołaj przejął szefostwo pułku, a Józef awansował na pułkownika. W grudniu 1788 r. został członkiem Komisji Wojskowej Obojga Narodów, gdzie pracował w administracji, zajmując się umundurowaniem i uzbrojeniem. W 1789 dostał order św. Stanisława, a w 1790 awans na generała-majora i dowództwo Wielkopolskiej Brygady Kawalerii. W wojnie 1792 r. nie wziął udziału i czasy rządów targowiczan przeczekał w rodzinnym Bukowcu w zaborze pruskim. W 1794 r. przyłączył się na krótko do insurekcji kościuszkowskiej, ale wkrótce stracił do niej entuzjazm i schronił się pod przybranym nazwiskiem u matki w Bydgoszczy, podczas gdy jego regiment został prawie doszczętnie wytrzebiony w bitwie pod Maciejowicami i w czasie rosyjskiego szturmu Warszawy.

Po III rozbiorze przebywał głównie w Bydgoszczy i w swychkujawskich majątkach, w 1804 r. uzyskał wraz z bratem Mikołajem pruski tytuł hrabiowski z przydomkiem von Hutten (zob. Czapscy), rok później sprzedał bratu pół majątku Bukowiec. W czasach Księstwa Warszawskiego był prezesem Sądu Apelacyjnego w Bydgoszczy i egzaminatorem w Korpusie Kadetów. W testamencie pozostawił legat na szpitalik dla ubogiej ludności Bukowca i na utrzymanie felczera. Całość majątków pozostawił jedynemu synowi Józefowi Napoleonowi, który po jego śmierci popadł w spór ze stryjem Mikołajem, zaprzeczającym mu prawa dziedziczenia i przynależności do rodziny Czapskich (o matce Józefa Napoleona wiadomo tylko, że nazywała się Maria Kornelia Pławińska i urodziła się ok. 1770 r., daty ślubu z generałem Józefem żadne almanachy nie podają), tak że po długotrwałym procesie młodzieńcowi pozostawiono tylko jeden niewielki folwark ojcowski.

[edytuj] Bibliografia

• Simon Konarski, Armorial de la noblesse polonaise titrée, Paris 1957
• Polski Słownik Biograficzny, t. IV, Kraków 1938