Józef Ożegalski
Z Wikipedii
Józef Ignacy Ożegalski (ur. 13 marca 1848 roku w Ochli w powiecie krotoszyńskim, zm. 13 grudnia 1922), powstaniec styczniowy, publicysta, autor wspomnień powstańczych.
Spis treści |
[edytuj] Powstaniec
Ożegalski uczył się początkowo w Radomsku, następnie w Instytucie Technicznym w Krakowie. Uczestnik powstania styczniowego – służył w oddziale Antoniego Jeziorańskiego, kompanii Zygmunta Koskowskiego (partia Mariana Langiewicza). Po upadku oddziałów Langiewicza, Ożegalski przebywał jakiś czas u swego wuja Ignacego Suchorzewskiego, właściciela Mielca.
W kwietniu 1863 r. Ożegalski zaciągnął się do oddziału Andrzeja Opackiego i odbył kampanię wiosenną pod rozkazami Dionizego Czachowskiego. Ostatnią wyprawę odbył wraz z bratem Stanisławem pod rozkazami Władysława Jordana (czerwiec 1863), służąc w tzw. Złotej Legii. Po klęsce wyprawy pod Komorowem Ożegalski wraz z bratem dostali się do niewoli rosyjskiej. Przewiezieni do więzienia w Kielcach, wkrótce doczekali się zwolnienia ze względu na młody wiek i skuteczne działania matki u rosyjskiego dowódcy, generała O. Czenkerego.
[edytuj] Pisarz i działacz
Po klęsce powstania styczniowego Ożegalski powrócił do Krakowa by ukończyć przerwaną naukę w instytucie Technicznym. Następnie za namową wuja Ignacego Suchorzewskiego, osiadł w zakupionym przez ojca majątku Kamionna w powiecie bocheńskim. W roku 1879 opublikował broszurę Uwagi myśliwskie dla wszystkich myśliwych, w której podał m.in. projekt powołania Towarzystwa Myśliwskiego. Ożegalski zamieszczał również publikacje w "Łowcu" i "Czasie". Był autorem obszernych pamiętników Wspomnienia z krwawych czasów z roku 1863 wydanych własnym nakładem w roku 1893 i wznowionych w roku 1908. Fragmenty tych wspomnień ukazały się ponadto w zbiorze Rok 1863. Obrazy i wspomnienia, wydanym w roku 1916. W 1907 r. Ożegalski otrzymał honorowe członkostwo Akademii Adama Mickiewicza w Bolonii. Pełnił liczne funkcje społeczne i samorządowe. Był m.in. członkiem Rady Powiatowej Bocheńskiej, członkiem Komitetu Narodowego Ziemi Brzeskiej (1914 r.), delegatem do Towarzystwa Kredytowego Ziemskiego we Lwowie, Towarzystwa Ubezpieczeń w Krakowie i Galicyjskiego Towarzystwa Łowieckiego.
[edytuj] Mąż i ojciec
W małżeństwie zawartym 18 listopada 1882 roku z Marią Dylewską (ur. 9 kwietnia 1865, zm. 7 października 1928) Ożegalski miał pięcioro dzieci:
- Zofię (1883-1959), żonę Alfreda Słoneckiego (1864- 1911), pułkownika austriackiego
- Franciszka Józefa (1886-1951), ożenionego z Teodorą Łazarską (1892-1965)
- Stanisława Juliana (1889-1942), ożenionego ze Stefanią Targowską (1896-1920) a po jej śmierci w czasie porodu, ożenionego po raz drugi z Lesławą z Zaleskich Kozikową (1893-1966), zamordowanego w obozie w Oświęcimiu
- Józefa Szczęsnego (1892-1915), oficera wojsk austriackich poległego na polu bitwy pod Zawadką
- Irenę (1896-1967), żonę Aleksandra Romera (1895-1941), właściciela Jodłownika
[edytuj] Zasłużony bohater wolnej Polski
Po odzyskaniu niepodległości w 1918 r., jako weteran Ożegalski otrzymał stopień podporucznika, a 5 sierpnia 1921 r. odznaczony został Krzyżem Walecznych. Pochowany został w grobowcu rodzinnym na cmentarzu parafialnym w Trzcianie podczas uroczystości żałobnych z udziałem licznego duchowieństwa, ziemian, chłopów i żołnierzy. We wspomnieniu pośmiertnym, zamieszczonym w Wiadomościach Krakowskich, anonimowy autor napisał:
...Cienie śp. Zmarłego cieszą się honorami wojskowymi, oddanymi przy pogrzebowych obrzędach. Gościnny dwór w Kamionnej przechowa tradycje żołnierza – rolnika, zostawiając niewygasłą pamięć po sobie w sercach ludności wiejskiej – przyjaciół i sąsiadów...
