Języki romańskie

Z Wikipedii

Języki romańskie to podrodzina języków indoeuropejskich, którymi posługuje się jako językami ojczystymi około 750 mln osób, zamieszkujących przede wszystkim południowo-zachodnią Europę, Amerykę Łacińską.

Języki te rozwinęły się w okresie preromańskim (476-800 rok n.e.) z łaciny ludowej, którą posługiwano się na znacznych obszarach imperium rzymskiego. Okres od 800 roku uznaje się za okres romański. Najstarsze zabytki języków romańskich pochodzą z X wieku. Najpowszechniej używanymi językami z tej grupy są: hiszpański, portugalski, francuski, włoski i rumuński. Bogatą tradycję literacką posiadają również języki prowansalski i kataloński.

Na bazie języków romańskich powstały języki sztuczne, z których najbardziej znane to esperanto, ido, interlingua, latina sine flexione, lingua franca nova i wenedyk.

Zasięg pięciu największych języków romańskich
Oznaczenie:
Język francuski - niebieski (wraz z innymi - jasnoniebieski)
Język hiszpański - zielony
Język portugalski - pomarańczowy
Język włoski - żółty
Język rumuński - czerwony

Klasyfikacja języków romańskich:

języki indoeuropejskie

• języki romańskie (ok. 750 mln)

• języki południoworomańskie (ok. 1,5 mln)

• korsykański (ok. 340 tys.)
• sardyński (ok. 1,5 mln)

• gallurski (północnowschodniosardyński)
• kampidański (południowosardyński)
• logudorski (środkowosardyński)
• sassarski (północnozachodniosardyński)

• języki wschodnioromańskie (ok. 26,2 mln)

• arumuński (macedorumuński) (ok. 150 tys.)
• istrorumuński (ok. 0,5 tys.)
• meglenorumuński (ok. 12 tys.)
• rumuński (dakorumuński) (ok. 26 mln)

• języki zachodnioromańskie (ok. 720 mln)

• dalmatyński †
• istriocki (ok. 0,1 tys.)
• włoski (liczne i zróżnicowane dialekty) (ok. 62 mln)

• emilijski (ok 3,5 mln)
• judeo-włoski (ok. 4 tys)
• liguryjski (ok. 1.9 mln)

• monegaski (ok. 5 tys)

• lombardzki (ok. 9 mln)
• neapolitański (ok. 4 mln)
• piemoncki (ok. 3 mln)
• sycylijski (ok. 4,8 mln)
• wenecki (ok. 2,2 mln)

• języki retoromańskie (ok. 630 tys.)

• friulski (furlański) (ok. 530 tys.)
• ladyński (ok. 50 tys.)
• romansz (ok. 50 tys.)

• langues d'oïl:

• francuski (liczne i zróżnicowane dialekty) (ok. 80 mln)
• angevin
• burginioński
• szampański
• franc-comtois
• gallo
• lotaryński
• normandzki

• auregnais
• guernésiais
• jèrriais
• sercquiais

• pikardyjski
• poitevin-saintongeais
• waloński
• zarfatit †

• franko-prowansalski
• langues d'oc:

• oksytański (ok. 1,2 mln)

• gaskoński

• aranese

• aupenc
• béarnais
• gavot
• langwedocki
• limuzyński
• owerniacki
• prowansalski

• nicejski
• szuadit †

• kataloński (ok. 7 mln)

• balearski
• walencki

• hiszpański (liczne i zróżnicowane dialekty) (ok. 360 mln)

• aragoński
• judeo-hiszpański (ladino)
• rioplatense

• asturyjski (ok. 125 tys.)
• galicyjski (ok. 3 mln)
• portugalski (ok. 200 mln)

• judeo-portugalski †*

Oznaczenia:

† - język wymarły lub dawne stadium historyczne języka dzisiejszego

†* - język dawny, ale zachowany tradycyjnie w liturgii, tekstach religijnych, filozoficznych lub naukowych