Jan Bugenhagen
Z Wikipedii
| Jan Bugenhagen | |
 |
|
| Urodzony | 24 maja 1485 Wolin |
| Zmarł | 20 kwietnia 1558 Wittenberga |
Jan Bugenhagen, Doctor Pomeranus (niem. Johannes Bugenhagen, Doktor Pommer) (ur. 24 maja 1485 w Wolinie, zm. 20 kwietnia 1558 w Wittenberdze) - norbertanin, doktor teologii, czołowy przedstawiciel protestantyzmu, organizator gmin protestanckich w Niemczech, Danii i na Pomorzu.
Spis treści |
[edytuj] Młodość i życie zakonne
Urodził się w Wolinie 24 maja 1485 w rodzinie patrycjuszowskiej. Był synem rajcy miejskiego i burmistrza Gerharda Bugenhagena. Studiował na uniwersytecie w Greifswaldzie. W czasie studiów wybrał drogę kariery duchownej, wstąpił do premonstratensów i jako zakonnik przyjął święcenia kapłańskie w 1509 roku. Od jesieni 1504 przebywał w Trzebiatowie i na życzenie miejscowego opata norbertanów był rektorem trzebiatowskiej szkoły miejskiej oraz nauczycielem teologi w macierzystym klasztorze w Białobokach na przedmieściu miasta. Dzięki staraniom Jana Bugenhagena wzrósł poziom szkolnictwa w mieście, a trzebiatowska Szkoła Łacińska i jej humanistyczny program stała się sławna na całym Pomorzu Zachodnim, a także poza granicami kraju. Jan Bugenhagen w zakonie norbertanów pełnił różne funkcje. Był notariuszem, księdzem kaznodzieją, ale także historykiem. W 1518 roku ukończył pisanie monumentalnego dzieła o historii miast pomorskich Pomerania. Zawarł w nim syntezę historii kraju, ale także poświęcił dużo uwagi działalności misyjnej Ottona z Bambergu.
[edytuj] Udział w reformacji
Od 1520 roku Bugenhagen zajmował się badaniem pism i wystąpień saksońskiego augustianina Marcina Lutra. Wnikliwa lektura dzieła O babilońskiej niewoli Kościoła jesienią 1520 roku spowodowała u niego zmianę dotychczasowego patrzenia na religię i konwersję na protestantyzm. Bugenhagen skupił wokół siebie krąg duchownych i mieszczan i zaczął organizować pierwsze wspólnoty ewangelickie. Stały się one zaczątkiem reformacji na Pomorzu. W marcu 1521 roku Bugenhagen chcąc ukryć się przed prześladowaniami przeniósł się do Wittenbergi gdzie poznał czołowych myślicieli protestanckich. W 1522 ożenił się z Walpurgą. W 1523 roku został wittenberskim proboszczem kościoła Najświętszej Marii Panny i zaczął wykładać teologię na miejscowym uniwersytecie. Poznał Marcina Lutra i stał się jego wiernym przyjacielem. 13 czerwca 1525 udzielił mu ślubu z 26-letnią wówczas Katarzyną von Bora. W późniejszych latach pracował przy układaniu 17 artykułów, które stały się podstawą wyznania ewangelicko-augsburskiego, pomagał Lutrowi tłumaczyć Biblię na język niemiecki.
W 1533 otrzymał tytuł doktora teologii. W latach 1533-1534 dokonał samodzielnego przekładu Pisma Świętego. Był współuczestnikiem zawiązania unii szmalkaldzkiej.
[edytuj] Działalność misyjna
W swojej działalności misyjnej, której podjął się w latach 30. XVI wieku zreformował kościoły w Brunszwiku (1528), Hamburgu (1528-29), Lubece (1530-32), Danii (1537-39) oraz w Hildesheim i Wolfenbüttel (1542). Aktywnie angażował się w organizowanie parafii w Hamburgu i Lubece. Był także współzałożycielem i pierwszym rektorem Uniwersytetu w Kopenhadze. Za wkład w krzewienie protestantyzmu Marcin Luter nazywał go Doctor Pomeranus.
W grudniu 1534 w Bugenhagen przybył do Trzebiatowa i uczestniczył w Sejmiku Trzebiatowskim, podczas którego książęta Gryfici narzucili stanom pomorskim reformację. Bugenhagen został wyznaczony do opracowania nowej zreformowanej liturgii i przeprowadzenia wizytacji parafii. W 1535 wydana została jego Ordynacja Kościelna. W tym samym roku w asyście książąt pomorskich odwiedził Słupsk, Sławno, Darłowo, Szczecin, Gryfice, Wolin, Greifswald, Anklam i Pasewalk. Brał również udział w wizytacjach przekształconych w dobra książęce klasztorów Neuenkamp i Eldeny.
Po śmierci Marcina Lutra zaopiekował się jego żoną i rodziną. Odmówił wielokrotnie proponowanych mu godności biskupich, w tym urzędu biskupa kamieńskiego. Chciał pozostać jedynie kaznodzieją i teologiem. Jedynym urzędem kościelnym, który przyjął było stanowisko superintendenta Saksonii (1539).
Zmarł 20 kwietnia 1558 roku w Wittenberdze i tam został pochowany.
