Josef Škvorecký
Z Wikipedii
Josef Škvorecký (ur. 27 września 1924 w Náchodzie) – czeski pisarz, tłumacz literatury i wydawca mieszkający na stałe w Kanadzie; mąż pisarki Zdeny Salivarovej.
[edytuj] Życie
Škvorecký ukończył gimnazjum w rodzinnym Náchodzie w roku 1943, następnie przez dwa lata pracował jako robotnik przymusowy w fabryce samolotów. Po II wojnie światowej rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Karola w Pradze, później przeniósł się na wydział filozoficzny, gdzie studiował filozofię i anglistykę. Uzyskał dyplom w 1949 roku i przez dwa lata pracował jako nauczyciel w Broumovie i Nowym Mieście nad Metują. W 1951 roku obronił pracę doktorską na temat filozofii Thomasa Paine’a. Odbywszy dwuletnią służbę wojskową, rozpoczął pracę redakcyjną w Państwowym Wydawnictwie Literatury Pięknej (Státní nakladatelství krásné literatury, późniejszy Odeon) w Pradze, a od roku 1956 w dwumiesięczniku "Světová literatura" (Literatura światowa).
W 1958 musiał to stanowisko opuścić, po skandalu związanym z publikacją jego debiutanckiej powieści Zbabělci (Tchórze), demaskującej asekuranctwo czeskiego mieszczaństwa pod koniec wojny. Na polecenie KC KPČ książka została wycofana z księgarni, co jednak dodatkowo przyczyniło się do wzrostu jej popularności wśród czytelników. Również w roku 1958 ożenił się ze Zdeną Salivarovą.
W 1963, w atmosferze pewnej liberalizacji życia kulturalnego w Czechosłowacji, zdecydował się zawodowo utrzymywać z pisania. W 1969 wraz z żoną wyjechał do Stanów Zjednoczonych, a po krótkim pobycie na stypendium w Kalifornii osiadł na stałe w Kanadzie w Toronto, gdzie na uniwersytecie wykładał współczesną literaturę amerykańską i angielską. W 1971 roku wraz z Salivarovą założyli w Toronto wydawnictwo Sixty-eight Publishers, jedną z najważniejszych czeskich emigracyjnych oficyn. Publikowali tam m.in. Václav Havel, Milan Kundera i Ludvík Vaculík. W 1978, za uprawianie wrogiej propagandy został pozbawiony obywatelstwa czechosłowackiego.
Škvorecký jest również cenionym tłumaczem literatury amerykańskiej, przekładał na czeski dzieła m.in. Ernesta Hemingwaya, Raymonda Chandlera, Henry’ego Jamesa, Sinclaira Lewisa i Williama Faulknera.
Škvorecký ceniony jest zwłaszcza za pięć powieści, których bohaterem jest Danny Smiřický, literackie alter ego autora (Zbabělci, Tankový prapor, Mirákl, Prima sezóna, Příběh inženýra lidských duší). Jest również autorem licznych esejów, reportaży oraz powieści przygodowych i kryminałów, np. popularnej trylogii detektywistycznej o poruczniku Borówce.
Prozę Škvoreckiego charakteryzuje mistrzowska umiejętność operowania skrótem, poczucie humoru oraz głębia psychologiczna postaci.
Na język polski jego twórczość tłumaczyli m.in. Andrzej Czcibor-Piotrowski i E. Witwicka. Jan Stachowski, Andrzej S. Jagodziński, Piotr Godlewski.
Josef Škvorecký jest fascynatem jazzu, w młodości był saksofonistą w amatorskim zespole Red Music.
[edytuj] Wybrana twórczość
- 1948-1949 Zbabělci (powieść, wydana w 1958, wydanie polskie pt. Tchórze 1970)
- 1954 Tankový prapor (powieść, wydana w 1971 w Toronto, wydanie polskie pt. Batalion czołgów 1990, Siódmy batalion czołgów 2004 )
- 1963 Legenda Emöke (wyd. polskie pt. Legenda Emoke 1965)
- 1964 Sedmiramenný svícen (zbiór opowiadań o tematyce żydowskiej)
- 1969 Lvíče (wydanie polskie pt. Lwiątko 1992)
- 1972 Mirákl (powieść utrzymana w konwencji pamfletu, obraz praskiej wiosny)
- 1975 Prima sezóna (wydanie polskie pt. Fajny sezon 1999)
- 1977 Příběh inženýra lidských duší (Przypadki inżyniera dusz ludzkich, polskie wydanie fragmentów w drugim obiegu w 1988, pełne wydanie 2007)
- 1977 Samožerbuch, razem z żoną (wyd. polskie pt. Wyjątki z autosztambucha, 1989)
- 1981 Návrat poručíka Borůvky (wyd. polskie pt. Powrót porucznika Borówki 1992)
- 1984 Scherzo capriccioso: Veselý sen o Dvořákovi (powieść biograficzna o A. Dvořáku)
- 1994 Příběh neúspěšného tenorsaxofonisty (wydanie polskie pt. Przypadki niefortunnego saksofonisty tenorowego 1999)
- 1996 Dvě vraždy v mém dvojím životě (wydanie polskie pt. Dwa morderstwa w moim dwoistym życiu 2000)
- 1998 Nevysvětlitelný příběh aneb Vyprávění Questa Firma Sicula
- 1999 Krátké setkání s vraždou
- 1999 Podivný pán z Providence a jiné eseje
- 1999 ... na tuhle bolest nejsou prášky
- oraz zbiór Historia Kukułki i inne opowiadania (wyd. polskie 2003)
