Juliusz Koszałka

Z Wikipedii

Juliusz Marcin Koszałka (ur. 29 października 1888 r. w Łyśniewie, pow. Kartuzy, zm. w 1969 r. w Toruniu) – p.o. komendanta naczelnego Tajnej Organizacji Wojskowej "Gryf Pomorski" w okresie od kwietnia do maja 1942 r., ps. "Jeremi", "Jeż", "Jagiełło"

Był synem Józefa Koszałki, rolnika i Łucji z domu Miotk. Po śmierci matki mieszkał u wujka w Düsseldorfie w Niemczech, gdzie zdał maturę. W latach 1909-1910 odbył obowiązkową służbę wojskową w armii niemieckiej. Następnie powrócił na Pomorze do Sierakowic, gdzie pracował u brata w sklepie i restauracji. Jednocześnie rozpoczął naukę w Szkole Handlowej w Gdańsku.

Po wybuchu I wojny światowej został powołany do armii niemieckiej, walcząc głównie na froncie niemiecko-rosyjskim; dwukrotnie był ranny.

Prowadził działalność niepodległościową za przyłączeniem Pomorza do Polski. W styczniu 1919 r. wszedł w skład Polskiej Rady Ludowej w Sopocie. Wstąpił także do kilku organizacji walczących o polskość, jak Organizacja Wojskowa Pomorza, Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej, Polskie Straże Ludowe. Brał udział w powstaniu wielkopolskim, a następnie zabezpieczał majątek publiczny na Pomorzu podczas wycofywania się Niemców. Od sierpnia 1920 r. uczestniczył w wojnie polsko-bolszewickiej w szeregach 66. Pułku Strzelców Kaszubskich, biorąc udział m.in. w ciężkich walkach na przedmościu warszawskim.

Po zakończeniu działań wojennych służył w żandarmerii, m.in. był wykładowcą w Ośrodku Szkoleniowym Żandarmerii w Gniewie, a po jego likwidacji pracował w Ekspozyturze Śledczej w Brodnicy. Od 1922 r. służył w Policji Państwowej na różnych stanowiskach, m.in. był komendantem posterunku w Polskim Brzoziu, Żarnowcu, Łążku, Opaleniu. Przez krótki okres stał na czele komendy powiatowej w Tarnopolu. W listopadzie 1933 r. przeszedł na emeryturę i powrócił do Sierakowic. Od 1935 r. dzierżawił gospodarstwo rolne brata Jana w Tuchlinie, w którym zastosował nowoczesne metody agrotechniczne. Był członkiem Polskiego Związku Zachodniego.

Po zajęciu Pomorza przez wojska niemieckie na pocz. września 1939, był szykanowany. Ostatecznie 1 października tego roku wywłaszczono go z jego gospodarstwa na rzecz Niemca; w zamian otrzymał inne w Rębienicy. Od stycznia 1940 r. zaangażował się w działalność konspiracyjną. Na pocz. 1941 r. został członkiem Tajnej Organizacji Wojskowej "Gryf Kaszubski" jako szef wywiadu i kontrwywiadu. Po przekształceniu jej w TOW "Gryf Pomorski" 7 lipca 1941, dzięki poparciu ppłk. rez. księdza Józefa Wryczy ps. "Rawycz", wszedł w skład Rady Naczelnej jako odpowiedzialny za sprawy wojskowe; jednocześnie był szefem wywiadu i kontrwywiadu. Od kwietnia 1942, po rezygnacji por. rez. Bolesława Formeli ps. "Romiński", czasowo pełnił obowiązki komendanta naczelnego organizacji. W maju tego roku przekazał je por. rez. Józefowi Gierszewskiemu ps. "Ryś", obejmując funkcję szefa łączności. Przyczynił się do włączenia do TOW "Gryf Pomorski" organizacji konspiracyjnej Polska Żyje oraz niektórych ogniw Obwodu AK Chojnice. 5 lutego 1943 został aresztowany przez Niemców w Rębienicy. Był przesłuchiwany w Kartuzach, Gdyni i Gdańsku. 19 lipca tego roku przewieziono go do obozu koncentracyjnego Stutthof, a następnie przeniesiono do Mauthausen, gdzie pracował w karnej kompanii.

Po zajęciu obozu przez wojska amerykańskie w kwietniu 1945, leczył się w szpitalu. Jesienią 1945 powrócił do Rębienicy, gdzie dostał poniemieckie gospodarstwo rolne. Od razu został aresztowany przez UB i MO z Kartuz. W 1949 r. oddał je i zamieszkał u córki w Gowidlinie. Był obserwowany i szykanowany ze strony władz komunistycznych; trzykrotnie go przesłuchiwano. Wskutek trudnej sytuacji materialnej spowodowanej odmową przyznania emerytury zmuszony był podjąć pracę magazyniera w PGR w Matarni. Od 1958 r. zamieszkał w Toruniu, gdzie zmarł w 1969 r. i został pochowany na miejscowym cmentarzu.

Był odznaczony m.in. Medalem X-lecia Służby Wojskowej, Pamiątką za wojnę 1920 r.

[edytuj] Bibliografia

• Krzysztof Komorowski, Konspiracja pomorska 1939-1947, Gdańsk 1993.