Kamień z Rosetty
Z Wikipedii
Kamień z Rosetty – zabytek piśmiennictwa staroegipskiego, którego odkrycie stało się przełomem na drodze do odczytania egipskich hieroglifów.
Spis treści |
[edytuj] Wygląd
Jest to czarna kamienna (bazaltowa lub granitowa[1]) płyta o wysokości maksymalnej 114,4 cm, szerokości 72,3 cm i grubości 27,9 cm oraz wadze 762 kg. Na kamieniu wyryty został tekst dwujęzyczny w trzech wersjach - po egipsku pismem hieroglificznym i demotycznym oraz po grecku. W górnej części znajduje się 14 linijek z 1419 hieroglifami, w środkowej 32 linijki z zapisem demotycznym, w dolnej – 34 linijki zapisane pismem greckim. Górna część z hieroglifami jest uszkodzona, środkowa demotyczna zachowała się najlepiej, w dolnej brakuje prawego rogu, a więc zakończenia tekstu.
[edytuj] Treść
Tekst zapisany greką został bardzo szybko odczytany przez filologów. Był to ten sam tekst, który został zapisany w trzech wersjach i dwóch językach, aby był zrozumiały przez rodowitych Egipcjan, jak i przez Greków. Treścią jego jest dekret wydany 27 marca roku 196 p.n.e. przez kapłanów egipskich w Memfis dla uczczenia faraona Ptolemeusza V z okazji pierwszej rocznicy koronacji w związku z doznanymi od niego dobrodziejstwami, faraon bowiem po wstąpieniu na tron ogłosił amnestię, obniżył podatki i podniósł dochody kapłanów.
[edytuj] Historia kamienia
Płyta stanowiła część steli ustawianej w świątyniach na polecenie kapłanów w pobliżu wizerunku faraona. Odkryta została podczas robót fortyfikacyjnych w średniowiecznej twierdzy (nazwanej przez Francuzów Fort Julien) w egipskim porcie Rosette 15 lipca 1799 r. przez kapitana Pierre'a-François Boucharda w trakcie wyprawy Napoleona do Egiptu. Płyta stanowiła element starego muru twierdzy, remontowanego przez żołnierzy francuskich w oczekiwaniu na spodziewany atak turecki na zachodnią część Delty. Następnie przetransportowano ją statkiem do Kairu, gdzie 29 lipca 1799 roku została przedstawiona informacja o tym odkryciu Instytutowi Egipskiemu, francuskiej placówce naukowej koordynującej całość prac badawczych na terenie Egiptu. Potencjalna wartość kamienia była od razu oczywista, gdyż treść tekstu greckiego została bardzo szybko poznana. Wtedy też zostały wykonane kopie tekstów, które wysłano do Paryża.
Na mocy traktatu pokojowego z Aleksandrii w 1801 zabytek został przejęty (podobnie jak i inne eksponaty zgromadzone wówczas przez francuskich naukowców w Egipcie) przez Anglików. Kamień trafił najpierw do biblioteki Stowarzyszenia Antykwariuszy w Londynie, następnie w 1802 został oficjalnie ofiarowany British Museum jako dar króla Jerzego III.
Ponieważ tekst grecki był znany, możliwe stało się odczytanie hieroglifów, co uczynili w 1822 roku Jean-François Champollion i w 1823 Thomas Young.
[edytuj] Dzień dzisiejszy zabytku
Obecnie kamień jest częścią zbiorów Galerii Egipskiej w londyńskim British Museum. Egipt dąży do odzyskania zabytku, wywiezionego zdaniem jego władz nielegalnie w epoce kolonialnej.
Przypisy
- ↑ nie ma zgodności w publikacjach różnych autorów
[edytuj] Bibliografia
- publikacje:
- Ceram C.W. - „Bogowie, groby i uczeni”, PIW, Warszawa 2004, s. 102-103, ISBN 83-06-02398-6
- Rachet G. - „Słownik cywilizacji egipskiej”, Wyd. Książnica sp. z o.o., Katowice 2006, s.149, ISBN 83-7132-980-6
- Tyldesley J. - „Egipt. Jak zaginiona cywilizacja została na nowo odkryta”, Prószyński i S-ka, Warszawa 2005, s. 49-51, ISBN 83-7469-395-9
- Vanderberg Ph. - „Śladami przeszłości. Największe odkrycia archeologów”, Świat Książki, Warszawa 2003, s. 30, ISBN 83-7311-501-3
- strony WWW:
