Memfis
Z Wikipedii
Współrzędne: 29°50'40.8" N 31°15'3.3" E
Memfis - grecka nazwa jednego z najważniejszych miast starożytnego Egiptu, stolicy w epoce Starego Państwa (III-VI dynastia).
Wedle Herodota miasto Memfis miało zostać założone przez Menesa, który zjednoczył Dolny i Górny Egipt i stał się pierwszym władcą zjednoczonego Egiptu. Menes miał wznieść tamę, by chronić miasto przed wylewami Nilu. Następca Menesa polecił zbudować, jak pisze Herodot, pierwszy pałac w mieście.
|
Nazwa Memfis pochodzi od nazwy piramidy Pepiego I Men-nefer ("Doskonałe Trwanie") i używana była na określenie całego miasta od czasów XVIII dynastii. Najstarsza nazwa miasta brzmiała Inebu-hedż ("Biały mur"), zapewne od muru królewskiej rezydencji. W czasach Średniego Państwa Memfis określano nazwą Anch-taui ("Którym żyją Oba Kraje", tj. Egipt), co podkreśla położenie Memfis dokładnie na granicy między Górnym i Dolnym Egiptem (doliną i deltą Nilu).
Pozostałości Memfis znajdują na zachodnim brzegu Nilu, ok. 20 km na południe od Kairu (w pobliżu wioski Mit Rahina). Dzisiaj z tego wielkiego w starożytności miasta nie pozostało prawie nic. Wciąż dobrze widoczne ślady dawnej świetności to jedynie kolosalne posągi Ramzesa II oraz alabastrowy sfinks, prawdopodobnie tego samego władcy.
Główną budowlą Memfis była świątynia boga Ptaha, w czasach Nowego Państwa zwana Hut-ka-Ptah ("Siedziba ducha Ptaha"), od której to nazwy ma pochodzić, wedle niektórych badaczy, grecka nazwa całego kraju - Aigyptos, a zatem i nasz Egipt. Świątynię, istniejącą od czasów Starego Państwa, rozbudowywali kolejni władcy aż po Epokę Późną. Na południowy wschód od świątyni zlokalizowano mniejsze budowle kultowe oraz królewski pałac Merenptaha, władcy XIX dynastii.
W roku 3100 p.n.e. Memfis było pierwszym miastem, którego populacja przekroczyła 30 tys.(dane szacunkowe). Około roku 1557 p.n.e. pod względem populacji Memfis wyprzedziło Awaris i stało się największym miastem świata (dane szacunkowe).
O znaczeniu miasta świadczyć może nekropola memficka, ciągnąca się na przestrzeni ponad 30 km na krawędzi pustyni. Nekropola obejmuje, idąc od południa (nazwy pochodzą od współcześnie istniejących wiosek arabskich):
- Dahszur:
- dwie piramidy założyciela IV dynastii, króla Snofru,
- piramidy kilku władców XII dynastii,
- groby prywatne (najsłynniejszy ze względu na znalezione w nim rzeźby - księcia Rahotepa i jego żony Nofret);
- Sakkara, jądro nekropoli:
- wielkie mastaby z czasów I i II dynastii,
- pierwsza piramida (schodkowa) króla Neczericheta, zwanego Dżeserem,
- piramida schodkowa króla Semercheta,
- piramidy pierwszego (Userkaf) i ostatniego (Unis) władcy V dynastii, piramidy władców VI dynastii,
- najsłynniejsze mastaby prywatne, głównie z czasów V i VI dynastii,
- grobowce prywatne z końca XVIII dynastii, budowane przez elitę po upadku herezji Echnatona, wśród nich grób generała Horemheba, budowany jeszcze w stylu amarneńskim zanim jeszcze Horemheb został władcą Egiptu,
- Serapeum (miejsce pochówku świętych byków, Apisów);
- Abusir, nekropola V dynastii i okresu perskiego:
- piramidy władców V dynastii,
- mastaby prywatne (największa należąca do niejakiego Ptahszepsesa),
- groby urzędników z końca okresu saickiego (XXVI dynastia) i panowania perskiego (wśród nich grobowiec słynnego Udżahoresneta, zdrajcy, który przeszedł na stronę perską);
- Abu Gurab
- świątynie solarne władców V dynastii - zachowane są dwie: Userkafa (słabo) i Niuserre (bardzo dobrze);
- Giza, nekropola IV dynastii:
- najsłynniejsze piramidy - Cheopsa, Chefrena, Mykerinosa,
- wielki sfinks,
- grobowce rodziny królewskiej i urzędników z czasów IV dynastii,
- pozostałości pałacu królewskiego Mykerinosa;
Ostateczny cios Memfis (osłabionemu już po założeniu Aleksandrii, która przejęła znaczną część ekonomicznych funkcji Memfis) zadało uznanie chrześcijaństwa za jedyną religię Imperium Rzymskiego przez cesarza Teodozjusza.
Arabowie, którzy zdobyli Egipt w roku 641, założyli swą stolicę na wschodnim brzegu Nilu, na północ od Memfis, w al-Fustat (dziś Stary Kair).
