Kazimierz Kaszewski

Z Wikipedii

Kazimierz Jan Kaszewski (ur. 5 marca 1825 w Warszawie, zm. 30 czerwca 1910 w Warszawie), polski krytyk literacki i teatralny, tłumacz, członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Był synem Jana Nepomucena (kompozytora, uczestnika powstania listopadowego, twórcy pierwotnej wersji melodii pieśni Boże, coś Polskę) i Teofili z Iwańskich. Uczęszczał do gimnazjum gubernialnego w Warszawie (do 1840), następnie na kursy przygotowawcze dla nauczycieli szkół rządowych w Warszawie (1840-1843). Przez wiele lat pracował jako urzędnik w administracji szkolnej; był m.in. sekretarzem Instytutu Panien w Puławach (1853-1857), sekretarzem Akademii Medyko-Chirurgicznej w Warszawie (1857-1862), sekretarzem zarządzającym Szkoły Głównej Warszawskiej (1862-1869), a także sekretarzem Rady Nadzorczej przy Towarzystwie Kredytowym Miejskim w Warszawie (1865-1909). W 1848 uczestniczył w powstaniu wielkopolskim i wojnie węgierskiej. W latach 1861-1862 wykładał logikę i psychologię na kursach przygotowawczych Szkoły Głównej Warszawskiej, przez krótki czas (1845) był nauczycielem w majątku rodu Jundziłłów w Iwacewiczach.

Był uznanym krytykiem literackim i teatralnym. Współpracował z "Tygodnikiem Ilustrowanym", "Kłosami", "Biblioteką Warszawską", od 1865 (do końca życia) redagował "Tygodnik Romansów i Powieści". W 1873 został wybrany na członka zagranicznego Akademii Umiejętności w Krakowie, ale miejsca w akademii nie otrzymał wobec sprzeciwu władz austriackich; należał natomiast od 1908 do Towarzystwa Naukowego Warszawskiego. Był również członkiem honorowym Warszawskiej Kasy Literackiej.

Prowadził badania porównawcze nad estetyką i filozofią w utworach takich autorów, jak Seneka, Lukrecjusz, Pierre Abelard, Baruch Spinoza, Wolter, Hippolyte Taine, August Comte. Krytykował część założeń metodologicznych pozytywizmu, bronił zarazem pozytywistów przed zarzutami o ateizm, materializm i fatalizm. Był sceptycznie nastawiony do literatury młodopolskiej. Uznawał, że rolą krytyki jest uchwycenie piękna utworu, z uwzględnieniem ducha czasu, warunków społecznych i politycznych oraz kultury, a za jedyną metodę naukową do badania zagadnień sztuki przyjmował metodę psychologiczną. Dokonał analizy głównych podręczników z historii literatury polskiej II połowy XIX wieku. Przygotował do wydania Wypisy z autorów starożytnych (1880).

Jako tłumacz ogłosił m.in. Tragedie Sofoklesa (1888), Tragedie Ajschylosa (1895), Bukoliki Teokryta (1901), Dni i prace (1901) i Teogonię (1904) Hezjoda, liryki Anakreonta (1907), drobne utwory autorów francuskich (m.in. Wiktora Hugo) i niemieckich (m.in. Paula Heyse). Jego tłumaczenia wysoko cenił Piotr Chmielowski, wskazując na wierność przekładu i zachowanie ducha języka autorów; w późniejszym czasie tłumaczenia te spotykały się z mniejszą przychylnością.

Ogłosił komedię On będzie moim (1867), a także wiele prac naukowych z literatury, hellenistyki i pedagogiki, m.in.:

• Nauka logiki i jej korzyści (1861)
• Jan Amos Komeński (1862)
• Życie i pisma Salomona Majmona (1862)
• Pozytywizm, jego metoda i następstwa (1869)
• Kształcenie kobiet w Stanach Zjednoczonych Ameryki (1870)
• Krytyka literacka i jej trudności (1872)
• Luiz Camoens i jego dzieło (1880)
• Powieści ludowe Kraszewskiego (1880)
• Historia literatury greckiej (1881)
• Klasycyzm w szkołach (1886)
• Istota i zadanie powieści (1897)
• Gimnazjum (1899)
• Powołanie do badań oświaty polskiej (1902)
• Szacunek dla dziecka (1902)

Źródła:

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 2: K-O (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1984