Korpusówka

Z Wikipedii

nazwa korpusu	ozn.
korpus osobowy ogólnowojskowy	01
korpus osobowy łączności i informatyki	02
korpus osobowy radiotechniczny	03
korpus osobowy rakietowy i artylerii	04
korpus osobowy przeciwlotniczy	05
korpus osobowy inżynierii wojskowej	06
korpus osobowy wojsk chemicznych	07
korpus osobowy lotnictwa	08
korpus osobowy marynarki wojennej	09
korpus osobowy logistyki	10
korpus osobowy medyczny	11
korpus osobowy Wojskowych Służb Informacyjnych	12
korpus osobowy Żandarmerii Wojskowej	13
korpus osobowy sprawiedliwości i obsługi prawnej	14
korpus osobowy duszpasterstwa	15
korpus osobowy finansowy	16

"Korpusówka" – potoczna nazwa oznaczeń korpusów osobowych w wojsku i w innych służbach mundurowych.

Korpus osobowy jest określeniem przyjętym w wojsku i w innych służbach mundurowych, oznaczającym zasoby przeszkolonych specjalistów, wykonujących określone zadania, wymagających określonej wiedzy, umiejętności lub praktyki. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Obrony Narodowej z dnia 4 grudnia 2003 r. w sprawie korpusów osobowych i grup osobowych kadry zawodowej Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej (Dz.U. z dnia 18 grudnia 2003 r.) we współczesnym Wojsku Polskim istnieje 16 korpusów osobowych, które są podzielone na kilkadziesiąt grup osobowych specjalistów.

W Wojsku Polskim, podobnie jak wielu innych armiach, członkowie poszczególnych korpusów noszą na mundurze oznaki oznaczające ich specjalność, zwane popularnie "korpusówkami" (tj. oznakami korpusów osobowych). Współcześnie polskie korpusówki wojskowe mają formę niewielkich (zwykle średnicy ok. 1.5 cm) wytłaczanych i oksydowanych znaczków metalowych, noszonych na patkach kurtki munduru wyjściowego i płaszcza. Liczba, nazewnictwo i rodzaje "korpusówek" wojskowych nie pokrywają się obecnie z przepisami prawnymi regulującymi politykę personalną w Wojsku Polskim i stanowią bardziej odzwierciedlenie tradycji wojskowych poszczególnych służb niż sytuacji prawnej. Nie są także jednolitym systemem oznaczania specjalności wojskowych, ale bywają również oznaką przynależności do określonych formacji wojskowych lub dodatkowym oznaczeniem stopnia wojskowego (dla generałów). Podobną do wojskowych formę mają korpusówki innych służb mundurowych (np. Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej, Służbie Więziennej, itp.).

korpusy i grupy osobowe w wojsku	oznaczenie ("korpusówka")
wojska zmechanizowane
podhalańczyków do 1945
podhalańczyków po 1945
11 Karpacka Dywizja Piechoty Górskiej
wojska pancerne
wojska lotnicze (personel latający)
wojska lotnicze (personel naziemny)
wojska kwaterunkowo-budowlane
wojska inżynieryjne
wojska kolejowo-drogowe
wojska samochodowe
służby logistyczne (dawniej: kwatermistrzowskie)
administracja wojskowa
służba meteorologiczna
służba topograficzna
wojska łączności
wojska radiotechniczne
służba informatyki
służba uzbrojenia (dawniej: uzbrojenia i elektroniki)
wojska rakietowe i artylerii
wojska chemiczne
służba zdrowia
służba weterynaryjna
służba sprawiedliwości
żandarmeria wojskowa (od 1990 r.)
duszpasterstwo wojskowe (do 1996 r.)
duszpasterstwo rzymskokatolickie
duszpasterstwo prawosławne
duszpasterstwo ewangelickie
wojskowe zespoły artystyczne
oznaka generała WP (wersja metalowa)
Wojskowa Służba Wewnętrzna (do 1990 r.)
piechota (do 1960 r.)
wojska zmechanizowane (do 1960 r.)
artyleria (do 1960 r.)
służba uzbrojenia (do 1960 r.)
wojska inżynieryjne i saperzy (do 1960 r.)
wojska lotnicze (do 1960 r.)
wojska samochodowe (do 1960 r.)
wojska kolejowe (do 1960 r.)
wojska łączności (do 1960 r.)
służby kwatermistrzowskie (do 1960 r.)
bataliony budowlane (do 1960 r.)
wojska pontonowe (do 1960 r.)
służba zdrowia (do 1960 r.)
służba weterynaryjna (do 1960 r.)
sądownictwo wojskowe (do 1960 r.)
Wojskowa Służba Wewnętrzna (do 1960 r.)
orkiestry wojskowe (do 1960 r.)
niewojskowe formacje mundurowe
Straż Graniczna
Państwowa Straż Pożarna
Służba Więzienna
Biuro Ochrony Rządu
Straż Miejska
Straż Gminna
służby policyjne	naszywka na kołnierzu munduru	naszywka na rękawie
służba kryminalna
służby logistyczne i szkoły policyjne
oddziały prewencji i antyterrorystyczne
służba prewencji
służba ruchu drogowego
policja sądowa (do 2006 r.)
służby logistyczne (do 1995 r.)		.
policja kolejowa (do 1995 r.)		.
orkiestra policyjna (do 1995 r.)		.
służba lotniskowa (do 1995 r.)		.
policja wodna (do 1995 r.)		.
metalowa "lilijka" policji do 1939 i milicji (do 1990 r.)		.

W policji występują trzy rodzaje służb, tj. służba kryminalna obejmująca piony: operacyjno–rozpoznawczy, dochodzeniowo-śledczy, techniki kryminalistycznej i techniki operacyjnej, służba prewencji (w tym ruchu drogowego) oraz służba logistyczna zapewniająca środki do realizacji zadań służbom kryminalnym i prewencji (zaopatrzenie, łączność, kadry, finanse itp.). Na polskich mundurach policyjnych noszone są w patkach kurtek mundurowych oraz na rękawach mundurów podobne oznaczenia, ale wytłaczane w tkaninie. Są one nazywane oznakami służb policyjnych i pełnią podobną rolę jak "korpusówki" wojskowe. Ich wzory, rodzaje i sposób noszenia reguluje Rozporządenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 30 listopada 2001 r. w sprawie umundurowania policjantów (Dz. U. z dnia 15 stycznia 2002 r.). Obecne formy graficzne znaków służb policyjnych zostały wprowadzone podobnym rozporzadzeniem z 1991 r. Do 1995 r. policje specjalistyczne (kolejowa, wodna, itp.) miały specjalne oznaczenia na mundurach. W policji II Rzeczypospolitej i Milicji Obywatelskiej w PRLu na patkach kurtek mundurowych noszono metalowe "lilijki".

Korpusówkami nie są natomiast oznaczenia hierarchii służbowej noszone na patkach lub wyłogach mundurów, takie jakie noszą górnicy, leśnicy, członkowie Ochotniczej Straży Pożarnej, kolejarze (choć w tym ostatnim przypadku barwna podkładka stopnia służbowego oznacza także rodzaj służby kolejarskiej).

Forma i sposób noszenia "korpusówek" zmieniały się w czasie, są one także rozmaite w poszczególnych armiach i służbach mundurowych. Wykształciły sie one z tzw. barw mundurowych, tj. dawnych tradycyjnych oznaczeń rodzaju służby wojskowej, zaznaczanej odrębną barwą munduru lub jego barwnym elementem. W Wojsku Polskim barwne oznaki rozpoznawcze wprowadzono w okresie Księstwa Warszawskiego. Dobierano je z dużą dbałością kolorystyki mundurów (lub jego elementów) dla poszczególnych rodzajów broni i oznaczano odrębność specjalistów wojskowych i pododdziałów, a także ściśle przestrzegano wszelkich uregulowań w tym zakresie. Wyrazistość tych elementów, a także różnorodność kolorystyczna mundurów zniknęły w końcu XIX w., z chwilą wprowadzania do armii różnych krajów umundurowania w barwach maskujących (khaki, feldgrau i innych). Pozostałością dawnych barw mundurowych w Wojsku Polskim są barwne otoki czapek garnizonowych (często takie same jak w mundurach WP do 1939 r. – otokach czapek i barwnych trójkątach noszonych na stojącym kołnierzu), apaszki do mundurów polowych i różne barwy beretów. Graficzne oznaki rodzajów wojsk i służb (początkowo noszone na rękawie) pojawiłay się w międzywojennym Wojsku Polskim (wojska lotnicze, balonowe, drużyny ciężkich karabinów maszynowych i inne), a oficerowie wychowawczy WP nosili haftowane bajorkiem pióro na kołnierzu.

Wzory, zasady i sposoby noszenia poszczególnych oznak zostały określone w "Przepisach ubiorczych żołnierzy WP", wprowadzonych po raz pierwszy w 1949 r. Początkowo miały one dość niejednolity wygląd, gdyż były wyrabiane w różnych zakładach produkcyjnych, z użyciem różnych materiałw i technologii. W latach 1952, 1960, 1971 były one uzupełnianie i nowelizowane, aż do obowiązujących obecnie, opublikowanych w 1995 r. (Przepisy ubiorcze żołnierzy Sił Zbrojnych RP, Dz. Rozk. MON, poz. 188 z 1995 roku). W Polsce metalowe oznaki korpusów zaczęto wprowadzać do umundurowania po zmianie kroju munduru wojskowego w 1952 r. Zrezygnowanego wtedy z niewygodnego, stojącego kołnierza kurtki i wprowadzono oznaki wpinane na szpilce w patkę kurtki munduru wyjściwego. W 1960 r. zmieniono wzory wielu oznak korpusów i wprowadzono oznaki z nakrętką, wpinane w kołnierz płaszcza i kurtki wyjściwej, które nosili żołnierze zawodowi oraz podchorążowie. Były one wykonywane w najpierw w Mennicy Państwowej, później także w innych zakładach. Od tego czasu wzory "korpusówek" były względnie stałe, uzupełniene co pewien czas nowymi rodzajami, zgodnie z potrzebami sił zbrojnych. W latach 1986-1989 oznaki korpusów i rodzajów wojsk wprowadzono także dla także dla żołnierzy służby zasadniczej, były one noszone w postaci naszywek z wyłaczanej tkaniny i plastiku na rękawie munduru.

Ponieważ tradycyjne oznaczenia korpusów w Wojsku Polskim nie różnią się znacząco od kilkudziesięciu lat, stąd forma graficzna "korpusówek" wojskowych przeniknęła do wielu innych znaków graficznych, mających symbolizować określone umiejętności. "Korpusówki" są przedmiotem badań falerystyki i munduroznawstwa oraz atrakcyjnym obiektem zbiorów kolekcjonerskich.