Magurycz

Z Wikipedii

Nieformalna Grupa Kamieniarzy "Magurycz" – obecnie "Stowarzyszenie MAGURYCZ"- stowarzyszenie zajmujące się ratowaniem przed zniszczeniem zabytków sztuki sepulkralnej głównie na terenach Łemkowszczyzny i Bojkowszczyzny.

Spis treści

1 Historia
2 Cele
3 Zdobywanie funduszy
4 Kalendarium obozów
5 Nagrody
- 5.1 Nagroda im. Sergio Vieira de Mello
- 5.2 Nagroda Pro Publico Bono
6 Zobacz też
7 Linki zewnętrzne

[edytuj] Historia

Historia Magurycza sięga roku 1986, kiedy to Szymon Modrzejewski zaczął zajmować się greckokatolickim cmentarzem w Berehach Górnych (Bieszczady). Rok później Stanisław Kryciński zorganizował pierwszy obóz remontowy na cmentarzach w Bystrem i Michniowcu. Źródłem tego pomysłu była Akcja Opis trwająca od końca lat siedemdziesiątych, której celem było uchwycenie przeszłości w każdej dostępnej jeszcze formie. W pierwszym obozie założyciel "Magurycza", Szymon Modrzejewski, wziął udział jako uczestnik. Przedsięwzięcie to nosiło nazwę "Nadsanie" i było częścią działań Społecznej Komisji Opieki nad Zabytkami Sztuki Cerkiewnej przy Towarzystwie Opieki nad Zabytkami (rozwiązanej w 1999 roku), w której zarządzie obaj wymienieni zasiadali przez 10 lat. Od roku 1988 do 1996 Stanisław Kryciński i Szymon Modrzejewski organizowali obozy wspólnie. Od roku 1997 Szymon Modrzejewski prowadzi działalność samodzielnie ("Nadsanie" przestało istnieć). Cele przedsięwzięcia pozostają takie same i noszą nazwę obozów - warsztatów Nieformalnej Grupy Kamieniarzy "Magurycz", która działa głównie pod auspicjami Towarzystwa Karpackiego.

Obozów "Nadsania" odbyło się 12, NGK Magurycz 24, a stowarzyszenia Magurycz 6.

[edytuj] Cele

Celem obozów-warsztatów (odbyło się ich 31), organizowanych od 19 lat, jest ratowanie, inwentaryzacja i dokumentacja sztuki sepulkralnej, krzyży i kapliczek przydrożnych oraz wszelkich obiektów sztuki cerkiewnej pozostających bez opieki (chrzcielnic, krzyży ze zwieńczeń nie istniejących cerkwi, kostnic, kaplic, archiwaliów) na terenach zamieszkiwanych pierwotnie głównie przez Bojków i Łemków, ale także Żydów, Polaków, Cyganów i Niemców. Zachowanie tych elementów krajobrazu ma wpływ na współczesne postrzeganie regionu jako miejsca, w którym jeszcze nie tak dawno współistniały różne kultury i religie. Ich dzisiejszy stan zachowania pozostawia wiele do życzenia. Zdecydowana większość obiektów, która jest przedmiotem zainteresowania stowarzyszenia, została celowo zdewastowana. Kilkunastoletnie doświadczenie Magurycza wskazuje,że przywracanie dawnej świetności tym obiektom (tworzenie optymalnych warunków ekspozycji) ma istotny wpływ na możliwość ich zachowania, a tym samym kształtowanie postaw dalekich od nienawiści, ksenofobii czy zwyczajnego niezrozumienia, o krajobrazie kulturowym nie wspominając. Zazwyczaj Magurycz zajmuje się opuszczonymi cmentarzami w nieistniejących już wsiach, wychodząc z założenia, że szanse na to, że ktokolwiek inny się nimi zajmie są znikome.

Idea pracy na cmentarzach jest apolityczna, nie służy żadnej instytucji, kultowi, nie propaguje żadnej wizji historii, nie wynika też z inspiracji religijnej, a odwołuje się do wrażliwości i potrzeby służenia. Prace wykonywane podczas obozu mają charakter społeczny. Przyczyniają się one do rozwoju wrażliwości na sztukę mniejszości narodowych zarówno uczestników obozu, jak i społeczności obecnie zamieszkujących te tereny. Sprzyjają także szeroko pojętej tolerancji, bezinteresowności i zachowaniu cząstki ginącego krajobrazu kulturowego. Dokonania Grupy Kamieniarzy "Magurycz" nie pozostają bez echa wśród lokalnych społeczności. Wskazane konteksty nie są motywem działania grupy, a rodzą się samoistnie.

[edytuj] Zdobywanie funduszy

Fundusze (dotacje celowe) na niezbędne materiały, przejazdy, wyżywienie i dokumentację Stowarzyszenie zdobywa aplikując do różnych fundacji:

Fundacji im. Stefana Batorego (dawniej)
Fundacji Karpackiej
Fundacji Wspomagania Wsi
Polskiej Fundacji Dzieci i Młodzieży (operator Polsko – Amerykańskiej Fundacji Wolności)
Fundacji Ochrony Bioróżnorodności Karpat Wschodnich

Sporadycznie "Magurycz" wspomagają finansowo osoby prywatne.

[edytuj] Kalendarium obozów

W latach 1987 – 2008 prace remontowe i porządkowe prowadzono w następujących – często dziś nie istniejących – miejscowościach Bieszczadów, Beskidu Niskiego, Pogórza Przemyskiego i Roztocza:

I – sierpień 1987

Michniowiec, gm. Czarna, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne,
Bystre, gm. Czarna, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne,
Chmiel, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki, płyta nagrobna z XVII w..

II – sierpień 1988

Lipie, gm. Czarna, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne,
Lutowiska, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne,
Smolnik n/Sanem**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne.

III – sierpień 1989

Polana, gm. Czarna, cmentarz greckokatolicki i rzymskokatolicki,
Dwernik, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki i krzyże z nieistniejącej cerkwi,
Berehy Górne**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki i krzyże z nieistniejącej cerkwi.

IV – sierpień 1990

Sianki**, gm.Lutowiska, cmentarz greckokatolicki, kaplica grobowa,
Beniowa**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki, podstawa pod chrzcielnicę(?), krzyże z nieistniejącej cerkwi, krzyż przydrożny,
Bukowiec**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki, cmentarz wojskowy z I wojny światowej, krzyże z nieistniejącej cerkwi, krzyż przydrożny,
Dźwiniacz Górny**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne.

V – sierpień 1991

Stuposiany, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki,
Wołosate, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne,
Caryńskie**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki i krzyż przydrożny.

VI – sierpień 1992

Bandrów, gm. Ustrzyki Dolne, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne,
Stebnik, gm. Ustrzyki Dolne, cmentarz greckokatolicki i krzyże przydrożne.

VII – sierpień 1993

Jałowe, gm. Ustrzyki Dolne, cmentarz greckokatolicki,
Moczary, gm. Ustrzyki Dolne, cmentarz greckokatolicki,
Bandrów, gm. Ustrzyki Dolne, krzyże przydrożne,
Zatwarnica, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki,
Hulskie**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki oraz ruiny cerkwi,
Krywe**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki,
Tworylne**, gm. Czarna, cmentarz greckokatolicki.

VIII – sierpień 1994

Smolnik n/Sanem**, gm. Lutowiska, rekonstrukcja XIX-wiecznego nagrobka z ok. 250 części, cmentarz greckokatolicki,
Chmiel, gm. Lutowiska, płyta nagrobna z XVII w, cmentarz greckokatolicki,
Tworylne**, gm. Czarna, cmentarz greckokatolicki,
Rajskie, gm. Solina, cmentarz greckokatolicki,
Bystre, gm. Baligród, cmentarz greckokatolicki,
Berehy Górne**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki,
Caryńskie**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki.

IX – sierpień 1995

Smolnik n/Sanem**, gm. Lutowiska, kontynuacja prac rozpoczętych w 1994 roku,
Balnica**, gm. Komańcza, cmentarz greckokatolicki, krzyże z nie istniejącej cerkwi,
Wola Michowa, gm. Komańcza, cmentarz żydowski, rozpoczęcie prac,
Nowy Łupków, gm. Komańcza, cmentarz greckokatolicki.

W latach 1996-98 Stanisław Kryciński zorganizował jeszcze 3 obozy o charakterze konserwatorskim, po czym "Nadsanie" przerodziło się w przedsięwzięcie archeologiczne (latem 1999 i 2000 roku prowadził pionierskie wykopaliska w Berehach Górnych, gm. Lutowiska). Miejscowości, w których działał Stanisław Kryciński oznaczono literą N. Szymon Modrzejewski od roku 1996 prowadzi działalność samodzielnie. Na życzenie Stanisława Krycińskiego Szymon Modrzejewski zaprzestał używania nazwy "Nadsanie", jednak cele obozów pozostały takie same. Z konieczności kolejne obozy noszą roboczą nazwę: obozów konserwatorskich Nieformalnej Grupy Kamieniarzy "Magurycz".

X – sierpień 1996

Smolnik n/Sanem**, gm. Lutowiska, zakończenie prac rozpoczętych w 1994 roku,
Wola Michowa, gm. Komańcza, cmentarz żydowski, zakończenie prac,
Balnica**, gm. Komańcza, pańszczyźniany(?) krzyż przydrożny,
Nowica, gm. Uście Gorlickie, cmentarz greckokatolicki.

sierpień 1996

N – Królik Wołoski, gm. Rymanów, cmentarz greckokatolicki,
N – Deszno, gm. Rymanów, cmentarz greckokatolicki,
N – Bałucianka, gm. Rymanów, cmentarz greckokatolicki.

XI – wrzesień 1997

Wisłok Wielki (górny), gm. Komańcza, cmentarz greckokatolicki, chrzcielnica z nieistniejącej cerkwi,
Nowica, gm. Uście Gorlickie, remont kostnicy z II poł. XIX w., I etap prac zakończono w V 1998 r.

lipiec 1997

N – Wisłoczek, gm. Rymanów, cmentarz greckokatolicki i choleryczny,
N – Tarnawka, gm. Rymanów, cmentarz greckokatolicki.

XII – sierpień 1998

Wisłok Wielki (dolny), gm. Komańcza, cmentarz greckokatolicki, krzyż przydrożny, odkrycie archiwum zwierzchności gminy z lat 1885-1896 oraz dokumentów parafialnych, wstępne czynności konserwatorskie, inwentaryzacja, indeks (XII 1998 – II 1999),
Balnica**, gm. Komańcza, rozpoczęcie remontu murowanej kaplicy przy cudownym źródle z lat 70. XIX w,
Wołowiec, gm. Sękowa, wybrane krzyże przydrożne,

wrzesień 1998

Radruż, gm. Horyniec, cmentarz greckokatolicki,

lipiec 1998

N – Puławy, gm. Rymanów, cmentarz greckokatolicki,
N – Rudawka Rymanowska, gm. Rymanów, krzyż przydrożny.

XIII – sierpień 1999

Wisłok Wielki (dolny), gm. Komańcza, polichromia w cerkwi pw. św. Onufrego (obecnie kościół rz.-kat.) z 1854 r., chorągiew procesyjna z końca XVIII w., ekspozycja muzealna w wieży w / w cerkwi przygotowanie i konserwacja eksponatów,
Wisłok Wielki (górny), gm. Komańcza, krzyż przydrożny.
Moszczaniec, gm. Komańcza, cmentarz greckokatolicki,
Czystohorb, gm. Komańcza, cerkwisko, cmentarz greckokatolicki, chrzcielnica z nieistniejącej cerkwi.

lipiec, sierpień, październik 1999

Balnica**, gm. Komańcza, kontynuacja remontu kaplicy.

XIV – sierpień/wrzesień 2000

Moszczaniec, gm. Komańcza, krzyże przydrożne,
Wola Niżna, gm. Dukla, cmentarz cerkiewny oraz pozostałe dwa cmentarze greckokatolickie,
Wola Wyżna**, gm. Dukla, cmentarz greckokatolicki, cerkwisko, krzyż przydrożny,
Jasiel**, gm. Dukla, oba cmentarze greckokatolickie, krzyż kuty ze zwieńczenia nie istniejącej cerkwi, krzyże przydrożne,
Rudawka Jaśliska**, gm. Dukla, wybrane krzyże przydrożne – rozpoczęcie prac,
Wisłok Wielki (dolny), gm. Komańcza, drobne prace przy kolejnych eksponatach powstającej w cerkwi ekspozycji muzealnej.

XV – maj 2001

Balnica**, gm. Komańcza, zakończenie prac przy naprawie i rekonstrukcji więźby kopuły i sygnaturki, przekrycie blachą ocynkowaną przez wyspecjalizowaną firmę
Szczerbanówka**, gm. Komańcza, naprawa krzyża kutego z nie istniejącej cerkwi
Wisłok Wielki (dolny), gm. Komańcza, krzyż przydrożny, dokumenty zwierzchności gminnej, chrzcielnica z Woli Wyżnej, VIII/IX 2001
Czeremcha**, gm. Dukla, cerkwisko, cmentarz greckokatolicki, krzyże przydrożne,
Lipowiec**, gm. Dukla, cmentarz greckokatolicki,
Wisłok Wielki, gm. Komańcza, krzyż przydrożny (Wisłok Górny), prace nad ekspozycją muzealną (eksponaty z Czeremchy i Radoszyc),
Radoszyce, gm. Komańcza, cerkiew – dokumenty gminne i parafialne, sprzęty liturgiczne,
Jasiel**, gm. Dukla, krzyż przydrożny,
Berehy Górne**, gm. Lutowiska, cmentarz greckokatolicki.

XVI – luty 2002

Morochów, gm. Zagórz – cmentarz greckokatolicki grzebalny, dokumentacja fotograficzna i opisowa stanu zachowania, rozpoczęcie prac remontowych,

czerwiec 2002

Radocyna**, gm. Sękowa – cmentarz greckokatolicki (ob. prawosławny), wybrane krzyże przydrożne (fundusze uzyskane przez Diecezjalny Ośrodek Kultury Prawosławnej),

sierpień 2002

Solinka**, gm. Cisna – cmentarz greckokatolicki, krzyż kuty z nieistniejącej cerkwi,
Maniów, gm. Komańcza – cmentarz greckokatolicki, krzyż kuty z nieistniejącej cerkwi,
Smolnik n/Osławą, gm. Komańcza – cmentarz greckokatolicki,
Surowica**, gm. Komańcza – cmentarz greckokatolicki stary i nowy.
Szczerbanówka**, gm. Komańcza – krzyż kuty z nie istniejącej cerkwi,montaż na cerkwisku,

wrzesień/październik 2002

Wisłok Wielki, gm. Komańcza – ekspozycja muzealna,
Balnica**, gm. Komańcza – kontynuacja remontu kaplicy, rekonstrukcja łuku nad wejściem, rozpoczęcie rekonstrukcji ogrodzenia.

XVII – kwiecień 2003

Wisłok Wielki, gm. Komańcza – ekspozycja muzealna – nieoficjalne otwarcie,
Kołonice, Jabłonki, Wernejówka, Zawoje – inwentaryzacja cmentarzy greckokatolickich i krzyży przydrożnych,

sierpień/wrzesień 2003

Zawoje**, gm. Rymanów – cmentarz greckokatolicki, cerkwisko,
Wernejówka**, gm. Rymanów – krzyż przydrożny,
Polany Surowiczne**, gm. Komańcza – cmentarz greckokatolicki cerkiewny i grzebalny, cerkwisko, krzyż przydrożny,
Darów**, gm. Komańcza – cmentarz greckokatolicki, krzyż przydrożny,
Krzyże przydrożne na skrzyżowaniu drogi Polany Surowiczne – Surowica z drogą do Puław, gm. Komańcza.
Wisłok Wielki, gm. Komańcza – XVIII-wieczna chorągiew procesyjna – konserwacja,

XVIII – lipiec 2004

Korczmin, gm. Ulhówek – cmentarz greckokatolicki,

sierpień 2004

Szczawne, gm. Komańcza – cmentarz prawosławny cerkiewny i grzebalny,
Komańcza, gm. Komańcza – cmentarz cerkiewny prawosławny, cmentarz greckokatolicki grzebalny, kuty krzyż cerkiewny,
Szklary**, gm.Dukla – cmentarz cerkiewny greckokatolicki, chrzcielnica, cerkwisko,

XIX – maj 2005

Szklary, gm. Dukla, cmentarz greckokatolicki,
Mszana, gm. Dukla, cmentarz cerkiewny, cerkwisko

lipiec 2005

Jaśliska, gm. Dukla – wydobycie macew z koryta rzeki, wstępne prace zabezpieczające

sierpień 2005

Mszana, gm. Dukla cmentarz greckokatolicki, kapliczki i krzyże przydrożne

wrzesień 2005

Kotań, gm. Krempna, lapidarium, cmentarz greckokatolicki

XX czerwiec-lipiec 2006

Jaśliska, gm. Dukla – zakończenie translokacji macew(pochodzących z tamtejszego kirkutu) - z potoku Bełcza - do magazynu w Posadzie Jaśliskiej,
Daliowa, gm. Dukla – cmentarz greckokatolicki,

lipiec 2006

Grab, gm. Krempna – cmentarz greckokatolicki, kapliczki i krzyże przydrożne rozpoczęcie prac,
Ożenna, gm. Krempna - cmentarz greckokatolicki i krzyż przydrożny,

sierpień 2006

Grab, gm. Krempna - cmentarz greckokatolicki, kapliczki i krzyże przydrożne –prace na cmentarzu zaawansowane w 95 przy kapliczce i krzyżach przydrożnych

wrzesień 2006 -

Myscowa, gm. Krempna - cmentarz greckokatolicki.

XXI kwiecień - maj 2007

Korczmin, gm. Ulhówek

lipiec 2007

Krempna, gm. Krempna - kapliczki i krzyże przydrożne, cmentarz w Krempnej
Nowica/ Przysłup, gm. Uście Gorlickie - kapliczki i krzyże przydrożne, cmentarze przy cerkwiach w Nowicy i Przysłupie

sierpień 2007

Grab, gm. Krempna - kapliczki i krzyże przydrożne
Ciechania, gm. Krempna - cmentarz łemkowski.

wrzesień 2007

warsztaty "Galicja, Galizien, Hałyczyna" połączone z pracami przy krzyżach i kapliczkach przydrożnych w Nowicy, Kotani, Krempnej, Grabiu oraz na cmentarzu wojskowym nr 59 w Przysłupie

XXII kwiecień - maj 2008