Balnica

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°13' N 22°12' E49.2166667 22.2 (Balnica)


Balnica
Województwo	podkarpackie
Powiat	sanocki
Gmina	Komańcza
Położenie	49° 13' 00'' N 22° 12' 00'' E
Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności	0
Strefa numeracyjna (do 2005)	13
Tablice rejestracyjne	RSA
Położenie na mapie Polski Balnica

Drogowskaz w Maniowie do przejścia w Balnicy

Balnica na mapie z 1899 roku

Balnica – nieistniejąca już wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie sanockim, w gminie Komańcza.

W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krośnieńskiego.

[edytuj] Historia

Balnicę założono jako wieś królewską, na prawie wołoskim w 1549, na podstawie przywileju wydanego przez starostę sanockiego Piotra Zborowskiego, Iwanowi, synowi Stecza, kniazia z Woli Michowej. Wieś początkowo nazywała się Bannica.

Balnicę tak opisano w lustracji dóbr królewskich z roku 1565:

Tę wieś ab anno Domini 1549 począł zasadzać niejaki Iwan Steczowicz nad potokiem Bannica rzeczonem, pod górą Beskiedem, przy wielkim lesie, w której na ten czas jest gospodarzów osiadłych ab anno Domini 1561 siedem, którzy wymierzywszy sobie łanów pięć, poczęli je kopać nie dawno, a iż wielkie i gęste lasy mają, tedy ich też mało wykopali. Żadnej dani nie dawają, bo jeszcze mają swobody ad decursum lat dwanaście.

Około 1560 próbowano bez powodzenia lokować na gruntach Balnicy nową wieś o nazwie Banniczka. W 1616 we wsi było już 17 łanów uprawnych.

W 1657 węgierskie wojska Jerzego Rakoczego spustoszyły wioskę, a w 1686 podnoszącą się z ruiny Balnicę doszczętnie zrabowała banda węgierskich tołhajow. Straty oszacowano na 4 tysięcy złotych.

Po wytyczeniu granicy polsko-czechosłowackiej w 1918, prawie kilometrowy odcinek torów wąskotorówki pomiędzy Balnicą a Solinką znalazł się na terytorium Czechosłowacji i każdy przejeżdżający pociąg był eskortowany przez straż graniczną. Dopiero po zmianie granic w dniu 1 listopada 1938 cały szlak kolejki ponownie znalazł się w granicach Polski.

W 1921 mieszkało w Balnicy 470 osób (426 grekokatolików, 33 rzymskokatolików, 33 wyznania mojżeszowego). Przed wojną Balnica liczyła ok. 500 mieszkańców.

Z Balnicy pochodzi Stephen Sulyk urodzony w 1924 roku - greckokatolicki metropolita Filadelfii.

Od listopada 1918 do stycznia 1919 wieś należała do Republiki Komańczańskiej.

Wieś przestała istnieć po II wojnie światowej, kiedy to w 1947 roku cała ludność bojkowska i łemkowska została przesiedlona, w ramach akcji "Wisła", do województwa szczecińskiego, gminy Trzebiatów, do wsi: Roby, Gorzysław, Bieczyno. Większość z obecnie żyjących mieszkańców mieszka we wspomnianych wsiach lub Trzebiatowie.

W 2007 roku mija 50 rocznica założenia cerkwi grekokatolickiej pod wezwaniem św. Piotra i Pawła w Trzebiatowie, założnonej między innymi przez byłych mieszkańców Balnict. We wrześniu 2007 roku na ruiny wsi powrócili dawni mieszkańcy aby odprawić grekokatolicką panahydę na grobach przodków w intencji swoich rodzin i z okazji 60 rocznicy "Akcji Wisła".

Pozostałością po wsi jest cerkwisko (po dawnej cerkwi pozostały fragmenty muru i cmentarza) znajdujące się przy żółtym szlaku. Oprócz tego w Balnicy znajduje się kaplica (odnowiona przez "Magurycz") otoczona kamiennym murkiem, a przed nią cudowne źródełko - przed wojną cel wędrówek okolicznej ludności. Z kapliczką związana jest legenda. "Otóż zdarzyło się, że z Maniowa do Balnicy przechodził ślepy dziad, żebrzący po wioskach. Lato było wtedy wyjątkowo suche, stąd górskie potoki i studnie powysychały – trudno było o wodę do picia. Gdy zmęczony drogą żebrak usiadł w cieniu drzewa rosnącego tuż przy gościńcu, zdało mu się że słyszy szmer wody. Poprosił przechodzącego drogą chłopa o zaczerpnięcie mu garnuszka płynu. Okazało się, że niewidomy dobrze słyszał - pomimo posuchy przy balnickim gościńcu biło źródełko. Kiedy napił się wody i obmył nią twarz, niemal natychmiast odzyskał wzrok. Ludzie, którzy byli świadkami tego zdarzenia, rozgłosili rzecz po okolicy, po czym nieopodal źródła postawiono okazałą kapliczkę, zaś wody zeń używali jako cudownego lekarstwa, szczególnie na wszelkie choroby oczu i przeciw urokom". Co roku w niedzielę zielonoświątkową odprawiano w niej nabożeństwo, w trakcie którego kapłan święcił źródło, a pobożni kmiecie pili cudowną wodę, obmywali nią twarz i chore miejsca, a także nalewali jej do flaszek i zanosili do swoich domów. Kaplica wraz ze źródłem była jednym z kilku w okolicy miejsc kultu religijnego dla wiernych obrządku grecko-katolickiego. Okazjonalnie odprawiano w niej nabożeństwa odpustowe.

Obecnie w dolinie prowadzony jest w retortach wypał węgla drzewnego. Prawdziwą sensacją archeologiczną było pod koniec kwietnia 2006 roku odkopanie na terenie byłej wsi Balnica dzwonu kościelnego o średnicy ok 1 m i wadze 635 kg^[1]. Prace konserwatorskie nad tym znaleziskiem prowadzi Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.

[edytuj] Infrastruktura i transport

Skrajem dawnej wsi przebiegają tory kolejki wąskotorowej - przy granicy państwowej znajduje się stacja kolejowa Balnica i turystyczne przejście graniczne. Kolejka z Cisnej-Majdanu do Balnicy kursuje w lipcu i sierpniu, a w dni wolne od pracy dojeżdża dalej do Woli Michowej.