Maria Rzeuska

Z Wikipedii

Maria Aleksandra Rzeuska (ur. 5 września 1908 w Warszawie, zm. 20 maja 1982 w Warszawie), uczona polska, historyk literatury, członkini Towarzystwa Naukowego Warszawskiego.

Była córką Bronisława (stolarza) i Bronisławy z Remiszewskich. Uczęszczała do Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Siedlcach (do 1928), następnie studiowała polonistykę i filozofię na Uniwersytecie Wileńskim (1929-1935); należała do grona lewicowych intelektualistów wileńskich, m.in. obok Eugenii Krassowskiej, Stefana Jędrychowskiego, Jerzego Putramenta. Po studiach była asystentem w Katedrze Historii Literatury Polskiej (1935-1939), w 1938 obroniła doktorat (na podstawie pracy "Chłopi" Reymonta). Po wybuchu wojny pracowała jako korektorka w redakcji "Gazety Ludowej", pomagała więźniom oraz osobom narodowości żydowskiej; była więziona przez gestapo. Uczestniczyła w tajnym nauczaniu na poziomie licealnym w Wilnie.

W latach 1944-1947 pełniła funkcję naczelnika Wydziału Kultury w Urzędzie Głównego Pełnomocnika Rządu ds. Ewakuacji w Wilnie; była następnie referendarzem w Naczelnej Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków w Warszawie, a od 1948 adiunktem w Katedrze Historii Literatury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego. W 1954 przeniosła się do Archiwum PAN, gdzie pracowała od 1955 jako docent. Przeszła na emeryturę w 1974.

Od 1950 była członkiem-korespondentem Towarzystwa Naukowego Warszawskiego, brała również udział w pracach Komisji Historii Literatury Polskiej PAU (od 1948).

Jej zainteresowania naukowe obejmowały historię literatury polskiego modernizmu oraz metodologię historii literatury. Badała m.in. twórczość Reymonta oraz Orkana, przygotowała edycje Pomoru (1938) i Kostki Napierskiego (1939) Orkana oraz Chłopów Reymonta (1953). Zajmowała się również współczesną literaturą anglosaską. Ogłosiła m.in.:

• O tzw. badaniach "formalnych" nad literaturą (1935)
• Reforma polonistyki (1935)
• Problemy akcji w "Chłopach" Reymonta (1938)
• Władysław Reymont, poeta wsi (1941)
• Celowość w noweli Prusa "Z legend dawnego Egiptu" (1948)
• Sprawa o gwarę "Chłopów" Reymonta (1950)
• O metodę analizy językoznawczej gwary dzieła literackiego (1952)
• Główne kierunki współczesnej krytyki literackiej w Anglii i Stanach Zjednoczonych (1963)
• O języku, stylu i polszczyźnie filozofów szkoły Twardowskiego (1969)

Źródła:

• Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 3: P-Z (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1985