Mikołaj Spytek Ligęza

Z Wikipedii

Mikołaj Spytek Ligęza herbu Półkozic (ur. 1562 roku - zm. 1637 roku w Dąbrowie koło Tarnowa) - syn kasztelana wiślickiego Mikołaja Ligęzy i Elżbiety Jordanówny kasztelanki krakowskiej I voto Stanisławowej Bonerowej. W 1590 w wieku 28 lat został kasztelanem czchowskim. W 1592 otrzymał starostwa żydaczowskie i bieckie. W 1613 został kasztelanem żarnowskim, w 1614 starostą ropczyckim, a w 1619 kasztelanem sandomierskim. Trzykrotnie żonaty (z Zofią Rzeszowską, Elżbietą Kormanicką, Zofią Krasińską). Dzięki swojemu pierwszemu małżeństwu stał się właścicielem Rzeszowa i okolicznych wsi. Szybko pomnożył swój majątek, głównie na drodze wykupu włości od sióstr pierwszej żony.

Spis treści 1 Włości 2 Działalność polityczna 3 Działania zbrojne 4 Śmierć 5 Zobacz też 6 Bibliografia 6.1 Przypisy

[edytuj] Włości

Mikołaj Spytek Ligęza dbał o swoje miejscowości m.in. fundując kościoły oraz szpitale i przytułki dla biednych i starców. W Rzeszowie ufundował klasztor oo. Bernardynów i szpital dla ubogich, w Głogowie natomiast kościół parafialny z dzwonnicą, szpital dla ubogich, oraz drewniany ratusz. Jedną z jego głównych inwestycji był zamek w Rzeszowie, który w pierwotnej formie powstał pod koniec XVI wieku, a następnie został gruntownie rozbudowany w 1620 w stylu Palazzo in fortezza. W latach 20. Ligęza ufortyfikował także okoliczne miejscowości budując szereg ziemno-drewnianych warowni m.in. w Mrowli, Świlczy, Krasnem i Malawie.

[edytuj] Działalność polityczna

Właściciel Rzeszowia miał spore ambicje polityczne. Uczestniczył w sejmach jako senator (zwłaszcza za panowania Zygmunta III Wazy), a wygłaszane przez niego mowy były uznawane przez współczesnych za godny naśladowania wzór^[1]. Popierając interesy kolejnych władców Ligęza otrzymywał nominacje i przywileje dla swoich miast. Prawdopodobnie "w podziękowaniu" od władcy otrzymał Głogów, a także liczne wolności po wielkim pożarze Rzeszowa w 1594.

[edytuj] Działania zbrojne

Mikołaj Spytek Ligęza prowadził walki ze swoim sąsiadem i bratankiem Andrzejem Ligęzą, który dwukrotnie najechał Rzeszów (1603) paląc przedmieścia i zdobywając zamek. W odwecie Mikołaj złupił dobra krewniaka w Staroniwie i Zwięczycy. Konflikt wynikał prawdopodobnie ze sporu granicznego, a rozwiązany został dopiero wyrokiem sądu ziemskiego w Przeworsku, który wydał werdykt na korzyść Mikołaja.

Starosta sandomierski walczył także ze słynnym awanturnikiem z sąsiedniego Łańcuta, Stanisławem Stadnickim "Diabłem" (1600-1605) oraz jego synem Władysławem (1617-1619). W 1624 skutecznie obronił przeprawę przez Wisłok w Rzeszowie przed czambułem tatarskim.

[edytuj] Śmierć

Ligęza zmarł w Dąbrowie k. Tarnowa w sierpniu 1637 w wieku 75 lat. Wedle swego życzenia został pochowany pod progiem kościoła bernardynów w Rzeszowie. Swoją olbrzymią jak na owe czasy fortunę pozostawił dwóm córkom z małżeństwa z Zofią Krasińską - Pudencjanie i Konstancji. Pierwsza z nich otrzymała miasto Rzeszów i 39 wsi, druga natomiast 25 wsi. W rok później w efekcie wyroku Trybunału Koronnego zignorowano ostatnią wolę Ligęzy i cały jego majątek trafił w ręce Konstancji, a tym samym również jej męża Jerzego Sebastiana Lubomirskiego.

[edytuj] Zobacz też

• Półkozic (herb szlachecki)
• Rzeszów
• Historia Rzeszowa

[edytuj] Bibliografia

• Łoziński W. Prawem i Lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w pierwszej połowie XVII wieku, Kraków 1957, s. 153-155 i 264
• Malczewski J. Zamek w Rzeszowie, jego otoczenie i właściciele, Wyd. Libri Ressovienses, Rzeszów 1995, ISBN 902021
• Dział Historia na stronie internetowej urzędu miejskiego w Głogowie Małopolskim

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Dzieje Rzeszowa do 1914, Rzeszów 1985, s. 23