Hieronim Augustyn Lubomirski

Z Wikipedii

Hieronim Augustyn Lubomirski
Szlachta	Lubomirscy
Herby szlacheckie	Szreniawa bez Krzyża
Rodzice	Jerzy Sebastian Lubomirski Konstancja Ligęza
Żony	Konstancja Bokum
Dzieci	z Konstancją Bokum Anna Lubomirska Marianna Lubomirska Elżbieta Lubomirska Aleksander Jakub Lubomirski Jerzy Ignacy Lubomirski Jan Lubomirski Jakub Lubomirski
Data urodzin	20 stycznia 1647
Miejsce urodzin	Rzeszów
Data śmierci	20 kwietnia 1706
Miejsce śmierci	Rzeszów

Hieronim Augustyn Lubomirski herbu Szreniawa bez Krzyża (ur. 1647 - zm. 20 kwietnia 1706) – hetman wielki koronny, hetman polny koronny, kasztelan krakowski i wojewoda krakowski od 1702, podskarbi wielki koronny od 1692, marszałek nadworny koronny od 1683, chorąży wielki koronny od 1676, kawaler maltański, jeden z najdzielniejszych rycerzy swojej epoki.

Był synem Jerzego Sebastiana Lubomirskiego i kasztelanki sandomierskiej Konstancji Ligęzianki, bratem Stanisława Herakliusza, właścicielem Rzeszowa, dziedzicem dóbr Wiśnicz i Jarosław.

W 1663 studiował na uniwersytecie w Padwie, wstąpił do zakonu joannitów. W 1668 brał udział na czele swojego prywatnego wojska w walkach z hetmanem kozackim Piotrem Doroszenką.

Od 1670 r. służył w wojsku koronnym. Brał udział w kampanii 1671 r. przeciw Ordzie Krymskiej, podczas której wyróżnił się podczas bitew pod Bracławiem i Kalnikiem, zdobył Winnicę. Brał udział w kampanii chocimskiej i wyprawie Sieniawskiego do Mołdawii 1673/1674. Odznaczył się w bitwie pod Lwowem 1675 i w kampanii 1676 r. walcząc pod Wojniłowem i Żórawnem. Podpisał elekcję Jana III Sobieskiego. Przez wiele lat procesował się z Dymitrem Wiśniowieckim o ordynację ostrogską. W 1676 został chorążym wielkim koronnym, w 1677 jego oddziały przeprowadziły bez zgody Rzeczypospolitej dywersję na Węgrzech, popierając antyaustriackie powstanie. W 1679, wyjechał na dwór Ludwika XIV, od którego już wcześniej pobierał pensję 15 000 liwrów rocznie.

Wybrany marszałkiem sejmu 1681, jako stronnik francuski uniemożliwił zawiązanie się koalicji antytureckiej. W 1682 przeszedł na stronę Habsburgów. W 1683 został marszałkiem nadwornym koronnym. Utworzył polski korpus posiłkowy na żołdzie cesarza, stając na jego czele, w stopniu feldmarszałka-lejtnanta. Jego oddział pośpieszył 28 czerwca 1683 na udaną odsiecz obleganej przez Turków Bratysławie. Przyczynił się znacznie do wygranej w bitwie pod Bisambergiem. W czasie bitwy pod Wiedniem jego korpus walczył w składzie armii austriackiej i jako pierwszy dotarł do murów Wiednia, następnie brał udział w bitwie pod Parkanami. Jednak wkrótce porzucił służbę austriacką i uczestniczył w wyprawach mołdawskich Sobieskiego. W 1685 jako zakonnik potajemnie się ożenił, co wywołało wściekłość nuncjusza papieskiego. Od 1685 stał się jednym z przywódców stronnictwa profrancuskiego w Rzeczypospolitej. Brał udział w kampaniach mołdawskich z lat 1686 i 1691. W 1692 został podskarbim wielkim koronnym. W czasie bezkrólewia 1696, popierał francuską kandydaturę ks. Conti, pozostał w opozycji do kadydatury Sasa. W 1702 August II pragnąc pozyskać swego przeciwnika uczynił go hetmanem polnym koronnym a niedługo potem hetmanem wielkim koronnym. Pomimo tego należał do wrogów króla. Wobec najazdu Karola XII zajął niejasną postawę. Pod naciskiem opinii publicznej i zwolenników Augusta II połaczył armię koronną z armią saską, dowodzoną przez króla. W przegranej przez Augusta II bitwie pod Kliszowem w 1702 r. dowodził armią koronną. Hetman osobiście prowadził źle zaplanowaną i anemicznie przeprowadzoną szarżę husarii. Po jej odparciu przez Szwedów niespodziewanie wycofał się z armią koronną z pola bitwy, odsłaniając skrzydło Sasów, co było główną przyczyną ich klęski. W 1704 r. przeszedł na krótko do obozu Leszczyńskiego, uważał bowiem, że lepiej byłoby aby Rzeczpospolita sprzymierzona z Karolem XII i uderzyła na Rosję w celu odzyskania ziem utraconych w roku 1667. Liczył na oddanie mu korony polskiej przez Karola XII, rozczarowany obiorem Stanisława Leszczyńskiego i wobec tego iż wojsko koronne pozostało przy Sasie, powrócił na stronę Augusta II przystępując do konfederacji sandomierskiej, stracił jednak popularność wśród szlachty. W 1705 został kawalerem Orderu Orła Białego. Zmarł w 1706 r. w swym ukochanym Rzeszowie, na krótko po pogodzeniu się z Augustem II.

Jego postać stanowi w historii Polski wprost wyjątkowy przykład niczym nieograniczonego magnackiego konformizmu a jednocześnie mistrzostwa w osiąganiu postawionych sobie zadań. Lubomirski był świetnym kawalerzystą, niezłym odważnym dowódcą. Zaufanym człowiekiem Jana III. Zdawał sobie sprawę z przyczyn upadku armii i starał się im zaradzić. Łączył w sobie najlepsze i najgorsze cechy sarmackie odwagę i pychę, patriotyzm i prywatę, waleczność i zamiłowanie do intryg. Na pewno był postacią nietuzinkową. Ostatni prawdziwy hetman sarmackiej Rzeczypospolitej, niestety także hetman obarczony piętnem zdrady, postać tragiczna a zarazem romantyczna.

[edytuj] Bibliografia

• Manifest Jaśnie Oświeconego Iego Mośći Pana P. Kasztelana Krakowskiego, Hetmana Wielkiego Koronnego, 1704