Obwód Żywiciel

Z Wikipedii

Obwód Żywiciel - kryptonim II obwodu Armii Krajowej, działającego w konspiracji w okresie okupacji niemieckiej w Polsce oraz walczącego w powstaniu warszawskim.

[edytuj] Okres konspiracji

Zalążki obwodu wywodziły się z różnych organizacji, takich jak Związek Harcerstwa Polskiego, Związek Rezerwistów, Polska Partia Socjalistyczna.

Najstarszy związek konspiracyjny został utworzony na Żoliborzu przez żołnierzy 21. pułku piechoty "Dzieci Warszawy". Dowództwo objął mjr Stefan Obrębski, a po jego aresztowaniu i wywiezieniu do obozu jenieckiego - chor. Stefan Szuba. Pierwszym komendantem II Obwodu Żoliborz był mjr Stanisław Thun ps. "Nawrot". Po nim dowództwo objął mjr Mieczysław Niedzielski ps. "Żywiciel", "Wojciechowski", "Sadowik".

[edytuj] Organizacja

II obwód składał się z czterech rejonów:

Rejon I Żoliborz - dowódca kpt. Marian Kamiński ps. "Żaglowiec", "Ster", "Jur";
Rejon II Marymont - dowódca rtm. Adam Rzeszotarski ps. "Żmija", "Junosza", "Sum";
Rejon III Bielany - dowódca kpt. Marian Masternak ps. "Zwoliński" (do 1943) - następnie mjr Władysław Nowakowski ps. "Serb", "Żubr";
Rejon IV Powązki - dowódca kpt. Kazimierz Nowacki ps. "Szkodnik". W skład rejonu wchodziły również 4 plutony OW PPS pod dowództwem ppor. Romana Dąbrowskiego ps. "Stary".

Stan osobowy Obwodu na początku 1944 wynosił ok. 2000 żołnierzy.

Na wypadek wybuchu powstania oddziałom "Żywiciela" postawiono zadania:

Od południa: zdobycie Cytadeli, Fortu Traugutta, Fortu Legionów i Dworca Gdańskiego;
Od zachodu: zdobycie Instytutu Chemicznego, Fortu Bema, Boernerowa i baterii armat przeciwlotniczych na Burakowie;
Od północy: zdobycie Centralnego Instytutu Wychowania Fizycznego, lotniska bielańskiego i Szkoły Gazowej na Marymoncie.

[edytuj] Szlak bojowy

1 sierpnia o godzinie "W" w rejon mobilizacji stawiło się 60% żołnierzy. Wobec braków w uzbrojeniu i niewykorzystaniu elementu zaskoczenia, natarcia jednostek powstańczych zostały odparte. Oddziały Obwodu poniosły duże straty ludzkie i materiałowe.

W godzinach wieczornych 1 sierpnia ppłk. "Żywiciel" podjął decyzję o wycofaniu oddziałów do Puszczy Kampinoskiej, wysyłając łączniczkę Ludmiłę Bassalik-Chabielską ps. "Irena" z meldunkiem o sytuacji i prośbą o dalsze rozkazy do komendanta okręgu płk. Antoniego Chruściela ps. "Monter". Ta sama łączniczka wróciła do oddziałów obwodu, stacjonujących w Sierakowie, i przekazała rozkaz natychmiastowego powrotu oddziałów na opuszczone pozycje na Żoliborzu. 4 sierpnia oddziały dotarły do centrum Żoliborza i włączyły się do prowadzonych walk.

Ppłk. Niedzielski przeprowadził reorganizację II Obwodu i rozkazał przegrupowanie oddziałów. Utworzył 6 zgrupowań liniowych o kryptonimach na literę "Ż":