Operacja Tannenberg
Z Wikipedii
Operacja Tannenberg (niem. Unternehmen "Tannenberg") – to kryptonim niemieckiej nazistowskiej akcji, mającej na celu przeprowadzenie eksterminacji polskiej warstwy przywódczej (niem. Liquidierung der polnischen Führungsschicht) i inteligencji w 1939 roku.
Spis treści |
[edytuj] Geneza
Koncepcja tej eksterminacji zrodziła się jeszcze w czasie opracowywania przez Niemców Generalplan Ost. Miała ona stanowić mały plan zagłady, przeprowadzonej jeszcze pod osłoną działań wojennych. W maju 1939 w Głównym Urzędzie SD Reichsführera SS Heinricha Himmlera powstała specjalna komórka Zentralstelle II/P (Polen), której zadaniem było sporządzanie list proskrypcyjnych Polaków (Sonderfahndungsbuch Polen), uznanych z racji swojej działalności publicznej za szczególnie niebezpiecznych dla III Rzeszy. Znalazły się na niej nazwiska 61 000[1] Polaków. Wśród nich byli przedstawiciele duchowieństwa, politycy, ludzie kultury, nauki i sztuki, przedsiębiorcy, powstańcy wielkopolscy i śląscy, działacze plebiscytowi na Warmii i Mazurach i na Górnym Śląsku, członkowie Związku Polaków w Niemczech, Partii Narodowo-Demokratycznej[2] i Polskiego Związku Zachodniego. W lipcu 1939 roku doszło do porozumienia między Oberkomando des Heeres (OKH) i szefem berlińskich central Sicherheitspolizei i Sicherheitsdienst, Heydrichem. W myśl tego porozumienia każda z pięciu armii przygotowywanych do agresji na Polske miała otrzymać podporządkowaną sobie grupę operacyjną, składającą sie z gestapo, kripo (Kriminalpolizei) i SD (Sicherheitsdienst). Po wybuchu wojny, w pierwszej połowie września, dodano dalsze podobne trzy podgrupy operacyjne; łącznie około 2700 ludzi.
[edytuj] Przebieg
Kierowanie akcją przejął szef RSHA, dowódca Sicherheitspolizei i Sicherheitsdienst Reinhard Heydrich. 25 sierpnia 1939 specjalnie w tym celu stworzono w gestapo specjalny Referat do Spraw Operacji "Tannenberg". W czasie kampanii wrześniowej pod bezpośrednimi rozkazami Heydricha pozostawało 8 Grup Operacyjnych (Einsatzgruppen Sipo und SD), operujących na tyłach Wehrmachtu, którym podporządkowano także oddziały SS-Totenkopf. Od 1 września do 25 października 1939 w wyniku przeprowadzenia ponad 760 masowych mordów, życie straciło ponad 20 000 Polaków.
[edytuj] Wielkopolska 20 - 23 października 1939
W Wielkopolsce masowe publiczne egzekucje odbyły się w: Śremie, Książu, Kórniku, Mosinie, Środzie, Kostrzynie, Gostyniu, Poniecu, Kościanie, Śmiglu, Lesznie, Osiecznej i Włoszakowicach i w sumie pochłonęły 275 zamordowanych[3]. Bezpośrednimi sprawcami zbrodni byli członkowie sądu doraźnego policji bezpieczeństwa przy 14 Einsatzkommando der Sicherheitspolizei(niem) w Poznaniu:
- Gerard Flesh - dowódca 14 komanda, przewodniczący sądu doraźnego
- Wilhelm Holz - ławnik
- Hans Stapfner - policjant z posterunku w Rawiczu
oraz przedstawiciele ludności cywilnej:
- Dr. Wolfgang Karl Werner Bickerich, pastor kościoła ewangelickiego św. Jana w Lesznie – twórca przedwojennych kartotek, zawierających informacje o miejscowych Polakach dotyczące ich działalności politycznej i społecznej
- Artur Kramer - przywódca Jungdeytsche Partei(niem), Selbstschutzu(niem) i kolejno Oddziału Allg. SS(niem) w Lesznie
- Heinz Hoffman - przywódca mniejszości niemieckiej (JdP)(niem), komisarz obwodowy we Włoszczakowicach
- Jochann Utershutz - burmistrz Osieczny
- Gustaw Pietsch - rzeźnik z Osieczny
- Horst von Leesen - właściciel majątku Drzeczkowo k. Osieczny
„Do grona pomocników w zbrodni należą także:
- 1) komisaryczny burmistrz Leszna, Dr. Martin Schneider, oraz
- 2) landrat powiatu leszczyńskiego Dr. von Baumbach.
Z zakresu pełnionej przez nich władzy wynika, że są oni odpowiedzialni za organizacyjne przygotowanie posiedzenia sądu oraz egzekucji”.
- Dane na podstawie śledztwa dotyczącego masowych publicznych egzekucji osób cywilnych w dniach 20 do 23 października 1939 mających na celu (...)„likwidację” to jest fizyczne wyniszczenie kierowniczych warstw społeczeństwa polskiego na terenach podbitych, wcielonych do Rzeszy(...); IPN-O.K. ŚCIGANIA ZBRODNI P. NARODOWI POLSKIEMU W POZNANIU[4]:
[edytuj] Skutki
Niemcy osłabili skutecznie wolę oporu na polskich ziemiach zachodnich. Życie straciło ponad 20 000 Polaków. Już wkrótce, jesienią 1939, mogli przystąpić do przesiedlenia tamtejszej ludności polskiej na terytorium pomiędzy Wisłą a Bugiem. Ogółem, w następnych latach, z polskich terenów wcielonych do Rzeszy wysiedlono 1 000 000[5] osób, w tym 750 000[6] Polaków, pozostałe ponad 8 mln. ludności polskiej stało się automatycznie obywatelami Rzeszy.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Bibliografia
- Monografia obozu KL Stutthof
- Andrzej Leszek Szcześniak, Plan zagłady Słowian – Generalplan OST, ISBN 83-88822-03-9
- Robert M.W.Kemper, Trzecia Rzesza w krzyzowym ogniu pytań, Kraków 1975, ss.288-306.
Przypisy
- ↑ Ryszard Majewski: Waffen SS. Mity i rzeczywistość. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1977, s. 53. "Poczynając od maja 1939 r. specjalna komórka wywiadu SS przystąpiła do sporządzania listy osób w Polsce, które należało aresztować lub wymordować od razu po wkroczeniu wojsk niemieckich. Na listach tych, zestawionych przy wybitnym udziale niemieckiej mniejszości narodowej, znajdowało się ponad 61 tys. nazwisk ludzi zaliczonych do tzw. "polskiej warstwy kierowniczej"".
- ↑ Trzy dni terroru. Pierwsze planowe masowe egzekucje w Wielkopolsce.MAGDALENA SIEROCIŃSKA,OKŚZPNP POZNAŃ
- ↑ Akta Einsatzgruppe 15/VI w Archiwum Głównej Komisji BZH w Polsce sygn. 489 z./
- ↑ Sprawozdanie ze śledztw w sprawie masowych egzekucji w Lesznie, Osiecznie i Włoszczakowicach, Poznań, 12.06.1975 (10-1433)
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej "Polacy - wysiedleni, wypędzeni i wyrugowani przez III Rzeszę"
- ↑ "(...) dokonano wysiedleń ok. 750 tys. Polaków ze Śląska, Wielkopolski i Pomorza": Nowa Powszechna Encyklopedia PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2004, ISBN 83-01-14179-4, tom 8, s. 812
