Kórnik

Z Wikipedii

Współrzędne: 52°14'12" N 17°05'55" E52.2366667 17.0986111 (Kórnik)

Kórnik

Herb Kórnika

Gmina
- rodzaj

Kórnik
miejsko-wiejska

Burmistrz

Jerzy Czesław Lechnerowski

Powierzchnia

6,08 km²

Położenie

52° 14'12'' N
17° 05'55'' E

Liczba mieszkańców (2006)
- liczba ludności
- gęstość

6807
1111,5 os./km²

Strefa numeracyjna
(do 2005)

Kod pocztowy

62-035

Tablice rejestracyjne

PZ i POZ

Położenie na mapie Polski

Kórnik

TERC10
(TERYT)

4303921094

Urząd miejski³

pl. Niepodległości 1
62-035 Kórnik
tel. 61 817-04-11; faks 61 817-04-75

Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Strona internetowa miasta

Neobarokowy ratusz w Kórniku

Barokowy ratusz w Bninie

Kościół w Kórniku pw. Wszystkich Świętych, kolegiata

Kórnik, miasto w woj. wielkopolskim, w powiecie poznańskim, nad Jeziorem Kórnickim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Kórnik. W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do woj. poznańskiego. Położone 20 km na południowy wschód od Poznania przy drodze krajowej nr 11 .

Według danych z 2006 roku, miasto miało 6807 mieszkańców ( razem z Bninem ).

W Kórniku znajduje się siedziba fundacji Zakłady Kórnickie.

W przeszłości dwa odrębne miasta, istniejące obok siebie w odległości 1 km:

Bnin z prawami miejskimi od 1395 roku,
Kórnik z prawami miejskimi od 1426.

W roku 1961 dla Bnina ustanowiono odgórnie wspólną administrację z Kórnikiem. Obecnie mieszkańcy Bnina usilnie starają się o przywrócenie praw miejskich swemu miastu.

W 1923 roku w Bninie (w Prowencie) urodziła się polska poetka, laureatka Nagrody Nobla z 1996 roku - Wisława Szymborska.

[edytuj] Historia

Prowadzone w różnych częściach miasta badania wykopaliskowe wskazują na to, że w okolicach jezior przez kilkadziesiąt stuleci rozwijało się osadnictwo, najstarsze ślady pochodzą z V tysiąclecia przed naszą erą. Na początku epoki żelaza na Półwyspie Szyja (Bnin) istniała jedna z największych osad obronnych w Wielkopolsce. W późniejszych okresach liczba takich osad i ich mieszkańców zwiększała się. W połowie X w. istniały także w okolicznych wsiach Kórnika i Bnina.

Za Mieszka I na Półwyspie Szyja powstał obronny gród i podgrodzie. W XIII wieku zaczęły powstawać zalążki miasta na terenie Bnina, a od 1232 r. kasztelany bnińskie. Następnie Bnin stał się własnością rodu Łodziów. Około 1390 r. Władysław Jagiełło nadał Bninowi prawa miejskie. Od połowy XVII wieku znaczenie miasta Bnin malało na rzecz Kórnika.

Pierwsze wzmianki o mieście Kórnik pochodzą z XII wieku jako osada wiejska pod władzą rodu Górków. W 1426 r. Mikołaj Górka wybudował drewniany łącznik zamku, natomiast ok. 1437 r. Łukasz Górka kościół parafialny. Ok. 1450 r. nastąpiła lokacja miasta na prawie magdeburskim. Po śmierci ostatniego członka rodu Gorków, majątek przechodził kolejno w ręce rodu Czarnkowskich i Grudzińskich.

W 1676 r. majątek kórnicki został kupiony przez Działyńskich, którzy władali nim przez dwa stulecia. W tym okresie nastąpił rozkwit rezydencji, miasta oraz okolicznych wiosek. Teofila z Działyńskich Szołdrska-Potulicka znacznie rozbudowała rezydencję, a także unowocześniła miasto sprowadzając do niego nowych mieszkańców, kupców i rzemieślników, którym nadała liczne przywileje.

Od 1793 r. Wielkopolska należała do zaboru pruskiego jako prowincja o nazwie Prusy Południowe. Mieszkańcy Kórnika dzielnie walczyli w powstaniach wielkopolskich w latach 1794 i 1806. W okresie zaboru właścicielem dóbr kórnickich był Tytus Działyński, który przebudował zamek, unowocześnił folwarki, utworzył bibliotekę oraz Arboretum Kórnickie. Za swoją działalność powstańczą i postawę patriotyczną zmuszony został do emigracji, a jego majątek został skonfiskowany. Jednak po wygranym procesie dobra wróciły w ręce Działyńskich, a Tytus Działyński zajął się działalnością wydawniczą.

Następnym właścicielem Kórnika był Jan Kanty Działyński, który zebrał największą kolekcję drzew i krzewów w całej Polsce. Powiększył również zbiory biblioteczne, a także wspierał działania patriotyczne. Pod koniec XIX wieku majątek przejął Władysław Zamoyski.

W dwudziestoleciu międzywojennym Kórnik i Bnin zamieszkane były przez ludność polską, niemiecką i żydowską. W Bninie była ludność tylko polska i niemiecka.

W 1934 r. odebrano Bninowi prawa miejskie i w 1961 r. połączono administracyjnie z Kórnikiem. Obecnie dokonuje się proces przywracania praw miejskich Bninowi. 20 Października 1939 r. przed kórnickim ratuszem rozstrzelano 15 mieszkańców - 6 osób z Kórnika, 2 z Bnina i Prowentu, 7 z okolicznych wiosek. Niemiecki pluton egzekucyjny składał się z 16 esesmanów. Po salwie oficer dowodzący plutonem egzekucyjnym podchodził do leżących i strzałami z pistoletu dobijał dających jeszcze oznaki życia Polaków. Niemcy wywieźli również i wymordowali wszystkich mieszkańców pochodzenia żydowskiego, później zlikwidowali zabytkową bożnicę i cmentarz żydowski. Dla budynków miejskich i zabudowań zamkowych wojna nie przyniosła większych zniszczeń.

Współcześnie miasto Kórnik jest atrakcyjne nie tylko dla turystów, ale także dla inwestorów. Powstają liczne firmy, głównie branży magazynowo-logistycznej i przetwórstwa rolno-spożywczego, m.in. produkcja surówek i przetworów warzywno-owocowych.

[edytuj] Zabytki

Zamek w Kórniku

Jego początki sięgają średniowiecza. Obronna budowla otoczona fosą, dostęp do niej był możliwy przez most zwodzony oraz spuszczaną okutą kratę. Do dziś z tego okresu zachowały się stare mury i piwnice obiektu. W połowie XVI wieku zamek rozbudowano i zwiększono jego funkcje obronne. W XVIII wieku Teofilia z Działyńskich przeobraziła średniowieczny zamek w barokowy pałac. Zamek dzisiejszy kształt - neogotycki, o wyglądzie i charakterze nawiązującym do budowli obronnych - zawdzięcza Tytusowi Działyńskiemu. W murach zamku mieści się muzeum z wieloma unikatowymi eksponatami, m.in. meble różnych stylów i epok, obrazy mistrzów polskich i europejskich, rzeźby, kolekcje numizmatyczne, militaria polskie i wschodnie, wyroby rzemiosła artystycznego z porcelany i srebra oraz zbiory etnograficzne i przyrodnicze z Australii i Oceanii. Jak głosi legenda: nocami po parku i zamkowych komnatach przechadza się Teofilia z Działyńskich zwana "Białą Damą".

Zobacz więcej w osobnym artykule: Zamek w Kórniku.

Ratusz

Zbudowany w stylu neobarokowym w XIX wieku, murowany, odbudowany po pożarze i całkowitym spaleniu w 1909 roku, dwukondygnacyjny z użytkowym poddaszem. Na mansardowym dachu wieżyczka zwieńczona hełmem z iglicą. Po kapitalnym remoncie w 2004 r. dobudowane szklane patio na północno-wschodniej ścianie budynku, natomiast pod nowym zegarem znajduje się kur, który pieje w południe. Również w południe można usłyszeć hejnał kórnicki. Ratusz jest siedzibą Urzędu Miejskiego oraz burmistrza gminy.

Rynek

Łącznie z XV-wiecznym układem ulic powstał w wyniku rozszerzenia głównej drogi prowadzącej przez miasto. Kamienice, które otaczają rynek pochodzą z XVIII i XIX wieku. Przy nim znajduje się również budynek starej poczty z XVIII wieku

Kościół parafialny pw. Wszystkich Świętych

Gotycki kościół z neogotycką fasadą wzniesiony ok. 1437 roku, ufundowany przez ród Górków. Murowany z cegły, otoczony murem z dwoma dzwonnicami. Znajdują się tu trzy późnorenesansowe nagrobki Górków z XVI wieku, a także nagrobek Teofilii z Działyńskich z XVIII wieku. W podziemiach mieszczą się krypty rodziny Działyńskich i Zamoyskich.

Oficyny

Po północnej stronie zamku znajduje się dziedziniec, który przecina droga, po bokach stoją barokowe oficyny z połowy XVIII wieku.

Ucho Igielne

Przejście do nieistniejącej już bożnicy żydowskiej, gdzie znajdują się macewy ze zlikwidowanego cmentarza żydowskiego

Prowent

Zespół zabudowań folwarcznych położony ok. 300 m na południe od zamku. Budynki powstałe w XVIII i XIX w., zgrupowane są przy czworobocznym dziedzińcu. W jednej z oficyn w 1923 roku urodziła się noblistka Wisława Szymborska

Ratusz w Bninie

Zbudowany w poł. XVIII w. w stylu barokowym, piętrowy, na planie prostokąta, dach mansardowy z wysoką wieżą zakończoną iglicą z herbem Działyńskich "Ogończyk".

Kościół rzymskokatolicki pw. św. Wojciecha w Bninie

Wzniesiony w 1827 r. (dawniej ewangelicki), wewnątrz m.in. gotycka ośmioboczna chrzcielnica z piaskowca z drugiej poł. XV wieku (uratowana z zawalonego w 1942 roku kościoła katolickiego).

[edytuj] Atrakcje turystyczne

Szlaki turystyczne

Przez Kórnik przebiega trasa turystyczna o nazwie Trasa Kórnicka oraz rowerowy Pierścień Poznański.

Arboretum

Liczy ok. 3 tys. gatunków i odmian drzew i krzewów i jest jednym z największych w Europie Środkowej parków dendrologicznych. Wiele z okazów, często o imponujących rozmiarach, ma dzisiaj 130-180 lat, najstarsze rosnące drzewa to ok. 300-letnie lipy drobnolistne. Początkowo ogród włoski z XVIII wieku Teofila z Działyńskich przekształciła na park w stylu francuskim. Początki Arboretum to wiek XIX, kolekcjonowanie drzew i krzewów zainicjował Tytus Działyński, przy okazji przebudowy zamku powiększył park i urządził go w stylu angielskim, nadając mu charakter parku krajobrazowego. Po ojcu arboretum przejął Jan Kanty Działyński, zgromadził imponującą kolekcję gatunków drzew i krzewów, szczególnie iglastych. Arboretum jest częścią Instytutu Dendrologii Polskiej Akademii Nauk. W jednej z najstarszych budowli parkowych znajduje się Muzeum Dendrologiczne.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Arboretum w Kórniku.

Biblioteka Kórnicka

W zamku ma swoją siedzibę Biblioteka Kórnicka, której bogaty księgozbiór ceniony jest przez bibliofili. Założył ją w 1828 roku Tytus Działyński. Gromadzenie księgozbioru rozpoczął po licznych podróżach po Polsce i Europie, wtedy zebrał kilkadziesiąt tysięcy książek i rękopisów, a w 1828 roku rozpoczął działalność wydawniczą. Dla potrzeb biblioteki przeznaczył zamek w Kórniku i specjalnie przystosowany pawilon ogrodowy. Jego syn i następca, Jan Działyński kontynuował dzieło swojego ojca. Dzisiaj Biblioteka Kórnicka jest jedną z pięciu największych tego typu placówek w Polsce, a jej zbiory obejmują: około 400 tys. woluminów, w tym ponad 30 tys. starych druków, 14 tys. rękopisów, mapy, atlasy, zbiory graficzne, ekslibrisy, fotografie, a także muzykalia i numizmaty. Od 1953 roku Biblioteka Kórnicka jest placówką Polskiej Akademii Nauk. Jako pierwsza biblioteka w Polsce umieściła pełną komputerową bazę starych druków i rękopisów w Internecie.

Jeziora kórnickie

Jeziora atrakcyjne głównie dla wędkarzy i uprawiających sporty wodne. Bogate w różne gatunki ryb, z kąpieliskami i wypożyczalniami sprzętu wodnego. Na Jeziorze Kórnickim organizowane są rejsy statkiem Biała Dama. Pomiędzy Jeziorami: Kórnickim a Skrzyneckim-Dużym zbudowana została przeprawa o wysokości ok. 1,5 metra dla łodzi i rowerów wodnych.

Zobacz więcej w osobnych artykułach: Jezioro Kórnickie, Jezioro Bnińskie, Jezioro Skrzyneckie Duże.