Pałac Potala
Z Wikipedii
Pałac Potala (tyb. པོ་ཏ་ལ; chiń. 布達拉宮) - zimowa rezydencja nominalnych władców Tybetu do 1959 roku, kiedy Dalajlama XIV został zmuszony do ucieczki w wyniku nieudanego powstania. Obecna siedziba duchowego i politycznego przywódcy Tybetańczyków znajduje się w hinduskiej miejscowości Dharamsala (stan Himachal Pradesh).
Położony w Lhasie obiekt jest najwyżej usytuowanym (3700 m n.p.m.) pałacem na świecie[1], a do czasu utworzenia na jego terenie muzeum był również największym budynkiem mieszkalnym. Wznosi się ponad 90 metrów nad miastem, zajmując południowe zbocza Marpo Ri (Czerwonej skały) na długości ok. 1,5 km[2] i obszarze 41 hektarów[3]. Składającą się z 13 kondygnacji budowlę wzniesiono z gliny, kamieni i drewna bez użycia gwoździ. Pałac podzielony jest na zewnętrzny Potrang Karpo (Biały Pałac) o świeckim charakterze, zawierający również prywatne pomieszczenia Dalajlamy, oraz wewnętrzny Potrang Marpo (Czerwony Pałac), religijne centrum Tybetu, mieszczące groby 8 z 14 Dalajlamów[4]. Całość mieści ponad 1000 komnat, 10 000 kapliczek i 200 000 różnego rodzaju rzeźb[5]. Od 1994 roku znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO, wraz z pobliską gompą Jokhang i Norbulingka. Nazwa Potala pochodzi prawdopodobnie od świętej góry buddyzmu tybetańskiego, Putuo w południowych Chinach, mitycznej siedziby Bodhisattwy Chenrezig[6].
Spis treści |
[edytuj] Historia
Czerwona skała pozostawała niezamieszkana do 637 roku, kiedy król Soncen Gampo wybudował pierwszy pałac dla swojej żony, chińskiej księżniczki z dynastii Tang, Wang Chang, oraz mianował Lhasę swoją stolicą. Marpo Ri już wcześniej służyła jednak władcy za miejsce medytacji. Liczne pożary, spadek znaczenia tytułu króla na rzecz dalajlamy i najazdy Chińczyków spowodowały stopniowy upadek Potali, datowany od XIII wieku. Obecna konstrukcja powstała w latach 1645-48 (Biały Pałac) oraz 1690-94 (Czerwony Pałac). 117-metrową budowlę postawiło ok. 7000 robotników z rozkazu Dalajlamy V, Lozanga Gjatso, który kilkanaście lat wcześniej (1636) przejął pełnię władzy w państwie i ustanowił tzw. "Boskie Królestwo". Dziewięciu kolejnych Dalajlamów sprawowało odtąd absolutystyczne rządy, w zasadzie nie opuszczając murów pałacu.
Poza niewielką rozbudową zewnętrznej części obiektu, dokonaną w początkach XX wieku przez Dalajlamę XIII budowla nie zmieniła się znacząco od momentu jej powstania. Na szczególną uwagę zasługuje Potrang Marpo, a w nim wysoki na 20 metrów, wykonany z ok. 3700 kilogramów złota sarkofag założyciela Potali, Soncen Gampo. Ku jego czci wybudowano również 3 największe kaplice kompleksu, poświęcone kolejno: Buddzie Siakjamuni (Kaplica Północna), Padmasambhavie (Kaplica Południowa), założycielowi Sekty Żółtych Czapek Je Tsongkhapie (Kaplica Wschodnia), oraz grobową Kaplicę Zachodnią. Znaleźć w niej można 5 złotych Stup, zawierających zwłoki kolejnych Dalajlamów, w tym wspomniany sarkofag Soncen Gampo. Najważniejszym miejscem pałacu jest jednak położona w pobliżu hallu głównego Święta Kaplica (Phakpa Lhakhang) z XVII-wiecznym posągiem Bodhisattwy współczucia, Chenrezig. Według legendy bóstwo zamieszkiwało przez pewien czas jaskinię pod kaplicą[7]. Pozostałą część zabarwionego karmazynową gliną wewnętrznego pałacu wypełniają pomieszczenia biblioteczne, gromadzące min. 108 zwojów typu Kanjur i 225 Tenjur. Niektóre spośród tych bezcennych dzieł wywieziono po 1949 roku do Pekinu. Podczas Rewolucji Kulturalnej Potala szczęśliwie uniknęła zniszczenia. Przemianowany obecnie na Chińskie Muzeum Narodowe pałac pozostaje nie zamieszkany od 1959 roku, mimo to dla wielu Tybetańczyków jest symbolem narodowej tożsamości i popularnym celem pielgrzymek.
[edytuj] Przypisy
- ↑ Roman Malarz - Cuda Świata; wyd. Kluszczyński; Kraków 2001; ISBN 83-88080-57-1
- ↑ Relacja z Tybetu
- ↑ China ABC
- ↑ Klub Zdobywców
- ↑ Patrz punkt 1
- ↑ Virtual Tourism
- ↑ Potala 2001
[edytuj] Bibliografia
- David Snellgrove, Hugh Richardson - Tybet. Zarys Historii Kultury; Państwowy Instytut Wydawniczy 1978.
- Roland Barraux - Dzieje Dalajlamów; wyd. Alfa 1998; ISBN 83-7179-113-5.
