Podział administracyjny Indii
Z Wikipedii
Indie |
|
Ten artykuł jest częścią serii:
|
Indie są parlamentarną republiką związkową dzielącą się na 28 stanów i 7 terytoriów (6 terytoriów związkowych i jedno narodowe terytorium stołeczne). Stany i terytoria dzielą się następnie na dystrykty, których jest obecnie 585.
Stany posiadają własne organy ustawodawcze i wykonawcze. Na czele władz stanowych stoi gubernator, który jest mianowany przez prezydenta Indii na pięcioletnią kadencję. Gubernator mianuje stanowy rząd z premierem na czele, spośród partii, która wygrała wybory. Stany posiadają 1- lub 2-izbowe parlamenty. Izba niższa stanowego parlamentu zwana jest vidhan sabha i, według indyjskiego prawa, może składać się od 60 do 500 posłów. Wybierana jest ona w wyborach powszechnych na 5 lat. Izba wyższa parlamentu zwana jest vidhan parishad i wybierana jest na sześcioletnie kadencje, z tym, że co 2 lata wymieniana jest trzecia część składu izby. Parlamentom stanowym podlegają wszelkie sprawy za wyjątkiem polityki zagranicznej, obrony, handlu zagranicznego i obywatelstwa (zastrzeżone dla parlamentu związkowego Indii).
Terytoriami związkowymi oraz narodowym terytorium stołecznym zarządzają przedstawiciele rządu Indii - komisarze lub administratorzy. Niektóre z terytoriów posiadają własne parlamenty i rządy, lecz mają one znacznie ograniczone uprawnienia, mniejsze terytoria nie posiadają tych organów władzy. W terytoriach obowiązują prawa związkowe.
W poszczególnych stanach i terytoriach poza ogólnoindyjskimi językami oficjalnymi, czyli hindi i angielskim, mogą obowiązywać dodatkowe języki oficjalne.
Spis treści |
[edytuj] Stany i terytoria
Stany Indii (ang. state, hindi प्रांत - pramt) są znacznie zróżnicowane. Największe z nich pod względem liczby ludności są największymi jednostkami administracyjnymi świata - wśród dziesięciu najludniejszych jednostek administracyjnych świata pięć to właśnie stany Indii. (Uttar Pradesh z ludnością liczącą ponad 180 mln jest na pierwszym miejscu w tym rankungu, Maharashtra zajmuje miejsce drugie, Bihar szóste, Bengal Zachodni ósme, a Andhra Pradesh dziesiąte).
Pod względem powierzchni największe z indyjskich stanów dowrównują krajom europejskim (np. największy ze stanów, Radżastan jest większy od Polski). Najmniejsze stany nie przekraczają zaś kilku tysięcy km² powierzchni.
Terytoria (ang. territory, hindi केन्द्रीय सरकार - kendrija sarkar) są mniej zróżnicowane od stanów - pod względem powierzchni nie przekraczają kilku tysięcy km², a pod względem ludności nie przekraczają 1,1 mln osób (wyjątkiem jest Delhi liczące ponad 16 mln mieszkańców).
W poniższym zestawieniu nazwy jednostek administracyjnych podano w wersji polskiej (jeżeli istnieje polski egzonim), wersji angielskiej (ang.), wersji hindi (w zapisie oryginalnym, w polskiej transkrypcji - trb. i w transliteracji - trl.) oraz w językach stanowych (tylko zapis oryginalny). W podobny sposób podano nazwy stolic.
[edytuj] Stany
- Andhra Pradesh
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Andhra Pradesh
- nazwa hindi: आंध्र प्रदेश (trb.: Andhra Pradeś, trl.: Āṁdhra Pradeś)
- nazwa telugu: ఆంధ్ర ప్రదేశ్
- nazwa urdu: آندھرا پردیش
- stolica: Hyderabad (ang.), हैदराबाद (hindi - trb.: Hajdarabad, trl.: Haidarābād), హైదరాబాదు (telugu), حیدر آباد (urdu) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 23
- ludność: 80 499 421 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 276 814 km²
- Arunachal Pradesh
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Arunachal Pradesh
- nazwa hindi: अरुणाचल प्रदेश (trb.: Arunaćal Pradeś , trl.: Aruṇācal Pradeś)
- stolica: Itanagar (ang.), ईटानगर (hindi - trb.: Itanagar, trl.: Īṭānagar) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 15
- ludność: 1 230 660 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 83 578 km²
- Assam
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Assam
- nazwa hindi: असम (trb.: Asam, trl.: Asam)
- nazwa assamska: অসম
- stolica: Dispur (ang.), दिसपुर (hindi - trb.: Dispur, trl.: Dispur), দিসপুর (assamski) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 23
- ludność: 28 729 164 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 78 523 km²
- Bengal Zachodni
- nazwa polska: Bengal Zachodni
- nazwa angielska: West Bengal
- nazwa hindi: पश्चिम बंगाल (trb.: Paśćimi Bangal, trl.: Paścimī Baṁgāl)
- nazwa bengalska: পশ্চিম বঙ্গ
- stolica: Kalkuta (pol.), Kolkata (ang.), कोलकाता (hindi - trb.: Kolkata, trl.: Kolkātā), কলকাতা (bengalski)
- liczba dystryktów: 19
- ludność: 86 787 185 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 87 853 km²
- Bihar
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Bihar
- nazwa hindi: बिहार (trb.: Bihar, trl.: Bihār)
- stolica: Patna (ang.), पटना (hindi - trb.: Patna, trl.: Paṭnā) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 37
- ludność: 94 129 492 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 99 199 km²
- Chhattisgarh
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Chhattisgarh
- nazwa hindi: छत्तीसगढ़ (trb.: Ćhattisgarh, trl.: Chattīsgaṛh)
- stolica: Raipur (ang.), रायपुर (hindi - trb.: Rajpur, trl.: Rāypur) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 16
- ludność: 22 529 537 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 146 361 km²
- Dżammu i Kaszmir
- nazwa polska: Dżammu i Kaszmir
- nazwa angielska: Jammu and Kashmir
- nazwa hindi: जम्मू और कश्मीर (trb.: Dźammu aur Kaśmir, trl.: Jammū aur Kaśmīr)
- nazwa kaszmirska: جۄم تٕ کٔشېر
- nazwa urdu: جموں و کشمیر
- stolica: Srinagar (ang.), श्रीनगर (hindi - trb.: Śrinagar, trl.: Śrīnagar), سِرېنَگَر (kaszmirski), سرینگر (urdu) - brak nazwy polskiej; Dżammu (pol.), Jammu (ang.), जम्मू (hindi - trb.: Dźammu, trl.: Jammū), جۄم (kaszmirski), جموں (urdu) - stan posiada dwie stolice
- liczba dystryktów: 14
- ludność: 11 442 151 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 101 387 km²
- Goa
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Goa
- nazwa hindi: गोवा (trb.: Gowa, trl.: Govā)
- nazwa konkani: गोंय
- stolica: Panaji (ang.), पणजी (hindi - trb.: Panadźi, trl.: Paṇajī) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 2
- ludność: 1 433 952 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 3 702 km²
- Gujarat
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Gujarat
- nazwa hindi: गुजरात (trb.: Gudźarat, trl.: Gujarāt)
- nazwa gudźarati: ગુજરાત
- stolica: Gandhinagar (ang.), गाँधीनगर (hindi - trb.: Gandhinagar, trl.: Gādhīnagar), ગાંધીનગર (gudźarati) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 25
- ludność: 55 696 629 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 195 984 km²
- Haryana
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Haryana
- nazwa hindi: हरियाणा (trb.: Harijana, trl.: Hariyāṇā)
- stolica: Czandigarh (pol.); Chandigarh (ang.), गाँधीनगर (hindi - trb.: Ćandigarh, trl.: Caṁḍīgaṛh)
- liczba dystryktów: 19
- ludność: 23 822 640 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 44 222 km²
- Himachal Pradesh
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Himachal Pradesh
- nazwa hindi: हिमाचल प्रदेश (trb.: Himaćal Pradeś, trl.: Himācal Pradeś)
- stolica: Shimla (ang.), शिमला (hindi - trb.: Śimla, trl.: Śimlā) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 12
- ludność: 6 552 621 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 55 673 km²
- Jharkhand
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Jharkhand
- nazwa hindi: झारखंड (trb.: Dźharkhand, trl.: Jhāṛkhaṁḍ)
- stolica: Ranchi (ang.), रांची (hindi - trb.: Rańći, trl.: Rāṁcī) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 18
- ludność: 29 863 038 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 74 677 km²
- Karnataka
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Karnataka
- nazwa hindi: कर्नाटक (trb.: Karnataka, trl.: Karṇāṭaka)
- nazwa kannada: ಕರ್ನಾಟಕ
- stolica: Bangalore (ang.), बंगलूर (hindi - trb.: Bangalur, trl.: Baṁgalūr), ಬೆಂಗಳೂರು (kannada) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 27
- ludność: 56 788 225 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 191 773 km²
- Kerala
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Kerala
- nazwa hindi: केरल (trb.: Kerala, trl.: Kerala)
- nazwa malajalam: കേരളം
- stolica: Thiruvananthapuram (ang.), तिरुवनंतपुरम (hindi - trb.: Tiruwanantapuram, trl.: Tiruvanaṁtapuram), തിരുവനന്തപുരം (malajalam) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 14
- ludność: 32 976 282 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 38 864 km²
- Madhya Pradesh
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Madhya Pradesh
- nazwa hindi: मध्य प्रदेश (trb.: Madhja Pradeś , trl.: Madhya Pradeś)
- stolica: Bhopal (ang.), भोपाल (hindi - trb.: Bhopal, trl.: Bhopāl) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 48
- ludność: 67 350 486 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 296 480 km²
- Maharashtra
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Maharashtra
- nazwa hindi: महाराष्ट्र (trb.: Maharasztra, trl.: Mahārāṣṭra)
- nazwa marathi: महाराष्ट्र
- stolica: Bombaj (pol.), Mumbai (ang.), मुंबई (hindi - trb.: Mumbaj, trl.: Muṁbaī), मुंबई (marathi)
- liczba dystryktów: 35
- ludność: 106 811 880 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 307 762 km²
- Manipur
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Manipur
- nazwa hindi: मणिपुर (trb.: Manipur, trl.: Maṇipur)
- nazwa manipuri: মনিপুর
- stolica: Imphal (ang.), इंफाल (hindi - trb.: Imphal, trl.: Iṁphāl), ইমফাল (manipuri) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 9
- ludność: 2 722 938 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 22 356 km²
- Meghalaya
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Meghalaya
- nazwa hindi: मेघालय (trb.: Meghalaja, trl.: Meghālaya)
- stolica: Shillong (ang.), शिलांग (hindi - trb.: Śilang, trl.: Śilāṁg) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 7
- ludność: 2 633 349 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 22 489 km²
- Mizoram
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Mizoram
- nazwa hindi: मिज़ोरम (trb.: Mizoram, trl.: Mizorām)
- stolica: Aizawl (ang.), आइज़ोल (hindi - trb.: Aizol, trl.: Āizol) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 8
- ludność: 1 018 406 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 21 087 km²
- Nagaland
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Nagaland
- nazwa hindi: नागालैंड (trb.: Nagalaind, trl.: Nāgālaiṁḍ)
- stolica: Kohima (ang.), कोहिमा (hindi - trb.: Kohima, trl.: Kohīmā) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 8
- ludność: 2 585 906 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 16 527 km²
- Orisa
- nazwa polska: Orisa
- nazwa angielska: Orissa
- nazwa hindi: उड़ीसा (trb.: Urisa, trl.: Uṛīsā)
- nazwa orija: ଓଡ଼ିଶା
- stolica: Bhubaneswar (ang.), भुवनेश्वर (hindi - trb.: Bhubaneśwar, trl.: Bhuvaneśvar), ଭୁବନେଶ୍ବର (orija) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 30
- ludność: 39 285 142 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 155 782 km²
- Pendżab
- nazwa polska: Pendżab
- nazwa angielska: Punjab
- nazwa hindi: पंजाब (trb.: Pańdźab, trl.: Paṁjāb)
- nazwa pendżabska: ਪੰਜਾਬ
- stolica: Czandigarh (pol.); Chandigarh (ang.), गाँधीनगर (hindi - trb.: Ćandigarh, trl.: Caṁḍīgaṛh), ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ (pendżabski)
- liczba dystryktów: 17
- ludność: 26 434 809 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 50 362 km²
- Radżastan
- nazwa polska: Radżastan
- nazwa angielska: Rajasthan
- nazwa hindi: राजस्थान (trb.: Radźasthan, trl.: Rājasthān)
- stolica: Jaipur (ang.), जयपुर (hindi - trb.: Dźajpur, trl.: Jaypur) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 32
- ludność: 63 904 350 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 342 214 km²
- Sikkim
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Sikkim
- nazwa hindi: सिकिम (trb.: Sikim, trl.: Sikim)
- nazwa nepalska: सिकिम
- stolica: Gangtok (ang.), गंगटोक (hindi - trb.: Gangtok, trl.: Gāṁgtok), गंगटोक (nepalski) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 4
- ludność: 622 831 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 7 299 km²
- Tamil Nadu
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Tamil Nadu
- nazwa hindi: तमिलनाड (trb.: Tamilnad, trl.: Tamilnād)
- nazwa tamilska: தமிழ் நாடு
- stolica: Madras (pol.), Chennai (ang.), चेन्नई (hindi - trb.: Ćennaj, trl.: Cennai), சென்னை (tamilski)
- liczba dystryktów: 30
- ludność: 64 881 871 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 130 069 km²
- Tripura
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Tripura
- nazwa hindi: त्रिपुरा (trb.: Tripura, trl.: Tripurā)
- nazwa bengalska: ত্রিপুরা
- stolica: Agartala (ang.), अगरतला (hindi - trb.: Agartala, trl.: Agartalā), আগার্তালা (bengalski) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 4
- ludność: 3 441 822 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 10 477 km²
- Uttarakhand
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Uttarakhand (do 2007 Uttaranchal)
- nazwa hindi: उत्तराखंड (trb.: Uttarakhand, trl.: Uttarākhaṁḍ)
- stolica: Dehradun (ang.), देहरादून (hindi - trb.: Dehradun, trl.: Dehrādūn) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 13
- ludność: 9 237 587 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 51 125 km²
- Uttar Pradesh
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Uttar Pradesh
- nazwa hindi: उत्तर प्रदेश (trb.: Uttar Pradeś , trl.: Uttar Pradeś)
- stolica: Lucknow (ang.), लखनऊ (hindi - trb.: Lakhnau, trl.: Lakhnaū) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 70
- ludność: 186 296 036 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 243 288 km²
[edytuj] Terytoria związkowe
- Andamany i Nikobary
- nazwa polska: Andamany i Nikobary
- nazwa angielska: Andaman and Nicobar Islands
- nazwa hindi: अंडमान और निकोबार द्वीप (trb.: Andaman aur Nikobar Dwip, trl.: Aṁdamān aur Nikobār Dvīp)
- stolica: Port Blair (ang.), पोर्ट ब्लेयर (hindi - trb.: Port Blejar, trl.: Porṭ Bleyar) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 2
- ludność: 405 525 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 8 293 km²
- Czandigarh
- nazwa polska: Czandigarh
- nazwa angielska: Chandigarh
- nazwa hindi: चंडीगढ़ (trb.: Ćandigarh, trl.: Caṁḍīgaṛh)
- nazwa pendżabska: ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ
- stolica: Czandigarh (pol.); Chandigarh (ang.), चंडीगढ़ (hindi - trb.: Ćandigarh, trl.: Caṁḍīgaṛh), ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ (pendżabski)
- liczba dystryktów: 1
- ludność: 1 074 625 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 114 km²
- Dadra i Nagarhaweli
- nazwa polska: Dadra i Nagarhaweli
- nazwa angielska: Dadra and Nagar Haveli
- nazwa hindi: दादर और नगर हवेली (trb.: Dadra aur Nagarhaweli, trl.: Dādrā aur Nagarhavelī)
- nazwa gudźarati: દાદરા અને નગર હવેલી
- stolica: Silvassa (ang.), सिलवासा (hindi - trb.: Silwasa, trl.: Silvāsā), સેલ્વાસ (gudźarati) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 1
- ludność: 278 826 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 491 km²
- Daman i Diu
- nazwa polska: Daman i Diu
- nazwa angielska: Daman and Diu
- nazwa hindi: दमन और दीव (trb.: Daman aur Diw, trl.: Daman aur Dīv)
- nazwa gudźarati: દમણ અને દિયૂ
- stolica: Daman (ang.), दमन (hindi - trb.: Daman, trl.: Daman), દમણ (gudźarati) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 2
- ludność: 200 284 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 110 km²
- Lakszadiwy
- nazwa polska: Lakszadiwy
- nazwa angielska: Lakshadweep
- nazwa hindi: लक्षद्वीप (trb.: Lakszadwip, trl.: Lakṣadvīp)
- nazwa malajalam: ലക്ഷദ്വീപ്
- stolica: Kavaratti (ang.), कवरत्ती (hindi - trb.: Kawaratti, trl.: Kavāratti), കവരത്തി (malajalam) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 1
- ludność: 65 545 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 32 km²
- Puducherry
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Puducherry (do 2006: Pondicherry)
- nazwa hindi: पांडिचेरी (trb.: Puduććeri, trl.: Puducceri)
- nazwa tamilska: பாண்டிச்சேரி
- nazwa francuska: Pondichéry
- stolica: Puducherry (ang.), पांडिचेरी (hindi - trb.: Puduććeri, trl.: Puducceri), பாண்டிச்சேரி (tamilski), Pondichéry (francuski) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 4
- ludność: 1 071 578 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 492 km²
[edytuj] Narodowe terytorium stołeczne
- Delhi
- nazwa polska: brak
- nazwa angielska: Delhi
- nazwa hindi: दिल्ली (trb.: Dilli, trl.: Dillī)
- nazwa pendżabska: ਦਿੱਲੀ
- nazwa urdu: دہلی
- stolica: Delhi (ang.), दिल्ली (hindi - trb.: Dilli, trl.: Dillī), ਦਿੱਲੀ (pendżabski), دہلی (urdu) - brak nazwy polskiej
- liczba dystryktów: 1
- ludność: 16 862 735 (dane szacunkowe na 2007)
- obszar: 1 485 km²
[edytuj] Dystrykty
Zobacz więcej w osobnym artykule: Dystrykty w Indiach.Dystrykty są jednostkami administracyjnymi drugiego rzędu. Każdy stan i terytorium Indii składa się z dystryktów, których liczba jest zróżnicowana. Z tylko jednego dystryktu składają się terytoria Czandigarh, Dadra i Nagarhaweli, Delhi i Lakszadiwy. Najwięcej dystryktów (70) wchodzi w skład stanu Uttar Pradesh.
Dystrykty są silnie zróżnicowane pod względem powierzchni i liczby ludności. Najwięcej osób zamieszkuje dystrykt Delhi (w 2001 roku 13 782 976 osób), a najmniej dystrykt Yanam leżący w terytorium Puducherry (w 2001 roku 31 362). Największy obszar zajmuje natomiast dystrykt Leh znajdujący się w stanie Dżammu i Kaszmir (82 665 km²), a najmniejszy dystrykt Mahé leżący w terytorium Puducherry (9 km²). Dystrykt Leh jest również najrzadziej zamieszkanym dystryktem (1,4 os./km²), największa gęstość zaludnienia występuje natomiast w dystrykcie Mumbai City w stanie Maharashtra (48 215 os./km²).
[edytuj] Historia
[edytuj] Okres przed uzyskaniem niepodległości
Indie Brytyjskie w okresie kolonialnym obejmowały obszary dzisiejszych Indii, Pakistanu, Bangladeszu, Bhutanu i Birmy (Birma została administracyjnie odłączona od Indii w 1937). Poza obszarem Indii Brytyjskich znajdowały się obszary Indii Francuskich (5 niewielkich enklaw: Puducherry, Chandernagore, Yanam, Karikal i Mahé) oraz Indii Portugalskich (obszar Goa oraz 4 enklaw: Diu, Daman, Dadra, Nagarhaweli).
Indie w owym czasie podzielone były na prowincje administrowane bezpośrednio przez władze brytyjskie i księstwa rządzone przez lokalnych władców, pozostające pod brytyjskim protektoratem. Prowincji było sześć, lecz przed samym uzyskaniem niepodległości liczba ta została zwiększona do 17. Księstw (stanów, państw) było ponad 500 - największym był Hyderabad zamieszkany przez ponad 10 mln osób, a najmniejsze księstwa obejmowały obszar zaledwie kilkudziesięciu km².
[edytuj] Indie niepodległe
[edytuj] Podział w latach 1947-1956
Po uzyskaniu niepodległości w 1947 roku Indie już w dzisiejszych granicach, podzielone zostały na stany (reforma zakończyła się w 1950 roku). Utworzonych zostało wtedy 29 stanów pogrupowanych w stany typu A, B, C i D. Poszczególny typ stanów posiadał różny typ władzy. Stany typu A (Assam, Bengal Zachodni, Bihar, Bombaj, Madhya Pradesh, Madras, Orisa, Pendżab i Uttar Pradesh) miały własne wybieralne parlamenty i rządzone były przez rządy powoływane przez te parlamenty. Stany typu B (Hyderabad, Saurashtra, Mysore, Travancore-Cochin, Madhya Bharat, Vindhya Pradesh, Patiala i East Punjab States Union (PEPSU) oraz Radżastan) rządzone były przez radżpramuków (rodzaj tytularnego księcia). Stany typu C (Delhi, Kutch, Himachal Pradesh, Bilaspur, Coorg, Bhopal, Manipur, Ajmer i Tripura) zarządzane były przez komisarza powoływanego przez władze centralne kraju. Stany typu D to Dżammu oraz Kaszmir, będące specjalnymi terytoriami.
W 1953 roku został utworzony stan typu A Andhra (wydzielony z Madrasu), w 1954 stan Bilaspur włączony został do Himachal Pradeshu, a w 1956 roku do Indii włączone zostały Indie Francuskie jako osobne terytorium pod nazwą Pondicherry (jedna z pięciu części Indii Francuskich, Chandernagore, przyłączona została do Indii już w roku 1950, a w roku 1954 wcielona została do stanu Bengal Zachodni).
[edytuj] Reforma z 1956 roku
1 listopada 1956 roku weszła w życie reforma administracyjna. Zlikwidowane zostały stany typu A, B, C i D, a w zamian kraj podzielono na stany i terytoria związkowe. Obszary stanów zostały zmienione tak, aby pokrywały się z granicami etniczno-językowymi. Powstało 12 stanów (Assam, Bengal Zachodni, Bihar, Bombaj, Kerala, Madhya Pradesh, Madras, Mysore, Orisa, Pendżab, Radżastan i Uttar Pradesh) i 6 terytoriów związkowych (Delhi, Himachal Pradesh, Manipur, Tripura, Andamany i Nikobary oraz Lakkadiwy, Minicoy i Amindiwy).
[edytuj] Zmiany po 1956 roku
Po reformie z 1956 roku liczba stanów i terytoriów nadal ulegała zmianom:
- w 1957 roku z Assamu wydzielono terytorium Naga Hills-Tuensang Area
- w 1960 roku stan Bombaj został podzielony na stany Maharashtra i Gujarat
- w 1961 roku Indie Portugalskie zostały zaanektowane przez Indie jako dwa nowe terytoria: Dadra i Nagarhaweli oraz Goa, Daman i Diu
- w 1963 roku terytorium Naga Hills-Tuensang Area zostało przekształcone w stan Nagaland
- w 1966 roku stan Pendżab został podzielony na stan Haryana, stan Pendżab i terytorium związkowe Czandigarh (część stanu została również włączona do Himachal Pradeshu
- w 1968 roku zmieniono nazwę stanu Madras na Tamil Nadu
- w 1971 roku zmieniono status Himachal Pradeshu z terytorium związkowego na stan
- w 1972 roku wydzielono ze stanu Assam stan Meghalaya, terytorium związkowe Mizoram oraz terytorium związkowe Arunachal Pradesh; zmieniono również status dwóch terytoriów związkowych (Manipuru i Tripury) na stany
- w 1973 roku zmieniono nazwę stanu Mysore na Karnataka oraz nazwę terytorium związkowego Lakkadiwy, Minicoy i Amindiwy na Lakszadiwy
- w 1975 roku Sikkim został włączony do Indii jako stan
- w 1986 roku zmieniono status Mizoramu z terytorium związkowego na stan
- w 1987 roku zmieniono status Arunachal Pradeshu z terytorium związkowego na stan oraz podzielono terytorium związkowe Goa, Daman i Diu na stan Goa i terytorium związkowe Daman i Diu
- w 1991 roku zmieniono status Delhi z terytorium związkowego na narodowe terytorium stołeczne
- w 2000 roku ze stanu Madhya Pradesh wydzielono stan Chhattisgarh; ze stanu Uttar Pradesh wydzielono stan Uttaranchal; ze stanu Bihar wydzielono stan Jharkhand
- w 2001 roku zmieniono status terytorium związkowego Delhi na narodowe terytorium stołeczne
- w 2006 zmieniono nazwę terytorium Pondicherry na Puducherry
- w 2007 zmieniono nazwę stanu Uttaranchal na Uttarakhand
Obecnie Indie dzielą się na 28 stanów i 7 terytoriów.
[edytuj] Przyszłe zmiany
W Indiach żywe są ruchy separatystyczne dążące do utworzenia nowych stanów. Najgwałtowniejsze są dążenia do wydzielenia ze stanu Assam stanu Bodoland. Separatyści z ludu Bodo mają własną partyzantkę i jest to chyba jedyny przykład partyzantki separatystycznej dążącej nie do niepodległości, tylko do utworzenia nowej jednostki administracyjnej.
Inne regiony dążące do utworzenia nowych stanów:
- Harit Pradesh ze stanu Uttar Pradesh
- Vindhyanchal ze stanu Madhya Pradesh
- Telengana ze stanu Andhra Pradesh
- Vidarbha ze stanu Maharashtra
- Kodagu ze stanu Karnataka
- Gorkhaland ze stanu Bengal Zachodni
- Bundelkhand ze stanów Uttar Pradesh i Madhya Pradesh
- Delhi - nowy stan miałby powstać z podziału obecnego narodowego terytorium stołecznego na stan Delhi i narodowe terytorium stołeczne Nowe Delhi liczące ok. 43 km²
[edytuj] Znaczenie nazw stanów i terytoriów
- Andamany i Nikobary: od nazw dwóch archipelagów tworzących terytorium; Andaman - zniekształcenie sanskryckiej nazwy Hanuman (nazwa mitycznego króla małp), Nikobar - w sanskrycie kraj nagich
- Andhra Pradesh: kraj Telugów (pradesh w hindi to kraj, a andhramu w telugu to nazwa własna narodu, czyli Telugu)
- Arunachal Pradesh: z hindi kraj gór porannego światła (pradesh - kraj, aruna - poranne światło, chal - góry)
- Assam: od nazwy plemienia Ahoms lub z sanskrytu - niezrównany
- Bengal Zachodni: od nazwy narodu
- Bihar: klasztor (od sanskryckiego vihara - dosł. schronienie, azyl)
- Chhattisgarh: 36 fortów ( w hindi chhattis - 36, garh - fort)
- Czandigarh: Czandi - nazwa bogini, garh - fort (w hindi); razem - miejsce po świątyni Czandi koło fortu
- Dadra i Nagarhaweli: od nazw dwóch enklaw wchodzących w skład terytorium
- Daman i Diu: od nazw dwóch enklaw wchodzących w skład terytorium
- Delhi: od nazwy boga Dhillika
- Dżammu i Kaszmir: Dżammu - od imienia króla Jamboolochan, Kaszmir - w sanskrycie kraj boga Kasjapy
- Goa: skrót od sanskryckiego Goparashtra - królestwo stad krów (gopa - stada krów, rashtra - królestwo)
- Gujarat: od nazwy narodu
- Haryana: dom boga Hari (w hindi ayana - dom)
- Himachal Pradesh: kraj Himalajów lub kraj śnieżnych gór (w sanskrycie hima - śnieg, chal - góry, w hindi pradesh - kraj)
- Jharkhand: w hindi leśny kraj
- Karnataka: w kannada wyniosły (dumny) kraj
- Kerala: w malajalam kraj palm kokosowych (kera - palma kokosowa, alam - kraj)
- Lakszadiwy: od nazwy archipelagu będącego tym terytorium; sto tysięcy wysp (w hindi laksha - 100 000, dvipa - wyspy)
- Madhya Pradesh: środkowy kraj (w hindi madhya - środek, centrum, pradesh - kraj)
- Maharashtra: w sanskrycie wielkie królestwo (maha - wielki, rashtra - królestwo)
- Manipur: uklejnocony kraj
- Meghalaya: dom chmur
- Mizoram: kraj plemienia Mizów
- Nagaland: kraj plemienia Nagów
- Orisa: od protodrawidyjskiego arici - ryż
- Pendżab: 5 rzek (po persku pańdź - 5, ab - woda, rzeka)
- Puducherry: nowe miasto (po tamilsku pudu - nowy, cheri - miasto)
- Radżastan: kraj króla (w hindi radża - król, sthan - kraj)
- Sikkim: po nepalsku kraj szczytów lub w języku limbu nowy pałac (su - nowy, khyim - pałac)
- Tamil Nadu: po tamilsku kraj Tamilów
- Tripura: kraj połączonych wód
- Uttarakhand: w hindi północny kraj (uttar - północ, górny, khand - kraj, region)
- Uttar Pradesh: w hindi górny kraj lub północny kraj (uttar - północ, górny, pradesh - kraj)
[edytuj] Nazwy stanów i terytoriów używane w Polsce
Część stanów i terytoriów Indii posiada tradycyjne nazwy polskie, czyli egzonimy. Zgodnie z zaleceniami Komisji Standaryzacji Nazw Geograficznych, która opracowuje oficjalne wykazy polskich egzonimów, w polskich publikacjach należy używać polskie nazwy geograficzne. Obecnie tylko 5 stanów i 5 terytoriów Indii posiada polskie egzonimy.
Problematyczne jest stosowanie nazewnictwa pozostałych 25 stanów i terytoriów. Każda z tych jednostek ma co najmniej dwie nazwy oficjalne (angielską i hindi, a często również nazwę oficjalną w języku (lub językach) lokalnych. W Polsce nie wykształciła się jedna zasada stosowania nazw z obszaru Indii (a zatem i nazw stanów i terytoriów), a obecnie istnieją i są stosowane trzy takie zasady - stosowanie nazw w hindi w dwóch różnych transkrypcjach oraz stosowanie nazw angielskich.
[edytuj] Nazwy hindi w "starej" transkrypcji
Stosowanie nazewnictwa dla Indii w języku hindi jest w Polsce bardzo częste. Wiąże się to z opinią powstałą przed kilkudziesięciu laty, że dla byłych państw kolonialnych powinno stosować się, w miarę możliwości, nazwy w językach lokalnych, a nie językach wprowadzonych przez kolonialistów. Dlatego już w latach 50. dla Indii zaczęto stosować nazewnictwo hindi, pomimo że język angielski nadal miał (i ma) status języka urzędowego, a angielskie nazwy geograficzne mają w Indiach status nazw oficjalnych. Stosowanie nazw hindi utrzymuje się w Polsce do tej pory, pomimo że w większości innych państw (w tym w samych Indiach) przeważnie stosuje się nazewnictwo angielskie.
Przyjęte wówczas zasady transkrypcji nazw opierały się na wymowie angielskiej z twardymi głoskami typu dż, cz, sz, co wynikało z tego, że nazwy były transkrybowane nie bezpośrednio z języka hindi, tylko z języka angielskiego (हिमाचल प्रदेश → Himachal Pradesh → Himaczal Pradesz), co wiązało się z tym, że nie było w owym czasie dostępu do oryginalnego zapisu nazw w hindi. Zasada transkrypcji się przyjęła i pozostano przy niej nawet w późniejszym okresie, gdy nie było już problemów z dostępem do oryginalnych nazw hindi. Obecnie ten sposób zapisu nazw stanów i terytoriów jest nadal spotykany w niektórych wydawnictwach, a w języku polskim ta transkrypcja funkcjonuje w postaci takich słów jak radża czy kaszmir.
[edytuj] Nazwy hindi w "nowej" transkrypcji
W latach 70. w Instytucie Orientalistycznym Uniwersytetu Warszawskiego została opracowana nowa polska transkrypcja języka hindi. Od poprzedniej różniła się głównie tym, że zamiast twardych głosek dż, cz, sz zastosowano głoski miękkie dź, ć, ś bardziej odpowiadające faktycznej wymowie hindi (हिमाचल प्रदेश → Himaćal Pradeś). Ten system transliteracji nie spotkał się z życzliwym przyjęciem polonistów ze względu na niespotykane w języku polskim sekwencje liter typu ća, dźi, śe. Jednak ten system zaczął być stosowany w encyklopediach i innych wydawnictwach PWN, przez co szybko się upowszechnił. Obecnie ten system transkrypcji uznawany jest za standard przy polskim zapisie nazw hindi. Zalecany jest on również przez Komisję Standaryzacji Nazw Geograficznych – przyjęcie przez Komisję tej transkrypcji było powodem uznania przez nią kilku nazw w starej transkrypcji jako polskich egzonimów (Dżammu i Kaszmir, Pendżab, Radżastan, Czandigarh).
[edytuj] Nazwy angielskie
Angielskie nazwy geograficzne w Indiach są nazwami oficjalnymi, dlatego ich stosowanie jest poprawne. Nazwy te są powszechnie stosowane w polskich wydawnictwach kartograficznych, co wiąże się z łatwą identyfikacją danych obiektów i porównywalnością z materiałami zagranicznymi (Himachal Pradesh). W przeciwieństwie do transkrybowanych nazw hindi, zapis angielski nie pozwala na poprawną wymowę nazwy. Jednak jego zaletą w porównaniu z polską transkrypcją nazw hindi, jest to, że nazwy te nie są hermetyczne, zrozumiałe tylko dla osoby posługującej się językiem polskim. Choć zarówno nazewnictwo angielskie, jak i hindi w całych Indiach ma status oficjalny, to na drawidyjskim południu kraju nazewnictwo hindi jest w praktyce nieużywane - na wszelkiego rodzaju znakach drogowych podawane są nazwy angielskie i w językach lokalnych z pominięciem nazw hindi.
W powyższym zestawieniu stanów i terytoriów, jako nazwy hasłowe użyto nazw angielskich, nazwy w aktualnej polskiej transkrypcji podane zostały po nazwach w oryginalnym zapisie hindi.
[edytuj] Bibliografia
- Administrative Divisions of Countries
- Geonames
- World Gazetteer
- Indie. Biblioteka Gazety Wyborczej, Mediaprofit Sp. z o.o., Warszawa 2006 ISBN 83-60174-20-2
- Nazewnictwo geograficzne świata. Zeszyt 4. Azja Południowa, Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Polski przy Głównym Geodecie Kraju – Główny Urząd Geodezji i Kartografii, Warszawa 2005 ISBN 83-239-9018-2
- Wielka Encyklopedia PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001-2005, ISBN 83-01-13357-0
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy administracyjne wszystkich stanów i terytoriów Indii z podziałem na dystrykty
- Inne mapy administracyjne poszczególnych stanów i terytoriów Indii z podziałem na dystrykty
- Strona urzędu statystycznego Indii
- System polityczny Indii
Afganistan • Arabia Saudyjska • Armenia • Azerbejdżan • Bahrajn • Bangladesz • Bhutan • Birma • Brunei • Chiny • Cypr • Filipiny • Gruzja • Indie • Indonezja • Irak • Iran • Izrael • Japonia • Jemen • Jordania • Kambodża • Katar • Kazachstan • Kirgistan • Korea Południowa • Korea Północna • Kuwejt • Laos • Liban • Malediwy • Malezja • Mongolia • Nepal • Oman • Pakistan • Rosja • Singapur • Sri Lanka • Syria • Tadżykistan • Tajlandia • Timor Wschodni • Turcja • Turkmenistan • Uzbekistan • Wietnam • Zjednoczone Emiraty Arabskie •
