Panewniki

Z Wikipedii

Panewniki (niem. Panewnik) - zachodnia dzielnica (od 1951 roku) Katowic, otoczona z trzech stron lasami, rozciągająca się między rzekami Kłodnicą i Ślepiotką. Graniczy z Ligotą, Mikołowem, Kochłowicami i Chorzowem Batorym. Dzieli się na: Stare Panewniki, Wymysłów, Osiedle Bema, Nowe Panewniki i Kokociniec. Główną ulicą przechodzącą przez dzielnice jest ul. Panewnicka.

[edytuj] Historia dzielnicy

Panewniki powstały około 1580 roku nad rzeką Kłodnicą przy ujściu Ślepiotki. Należały do Kuźnicy pszczyńskiej (dziś Stara Kuźnica) w XVI wieku. Początkowo było jednym z osiedli służebnych wytwarzających panwie. W 1586 roku we wsi Panewniki mieszkało 8 zagrodników, w 1620 było ich 9. W 1629 roku pojawił się tu pierwszy chałupnik. W 1700 roku było ich już 5, a 25 lat później już 25. Do połowy XIX w pracował młyn na Kłodnicy, którego właścicielem był zarząd dóbr dominialnych księstwa Pszczyńskiego. W 1650 roku zarząd dóbr dominialnych księstwa Pszczyńskiego uruchomił na terenie wsi kuźnię, w której mieścił się piec niski lupowy połączony z młotownią. W XVII wieku kuźnia była nieczynna. Do 1964 roku rósł tutaj dąb pamiętający czasy króla Jana III Sobieskiego, który (wg ludowego przekazu) miał wędrować tędy ze swoimi wojskami ulicą Mikołowską (dziś Owsiana) na odsiecz Wiednia.

W 1855 roku w gminie Panewniki mieszkało 648 osób, a sześć lat później 718. W 1908 roku władze gminy podjęły decyzję o budowie nowej szkoły na terenie Kokocińca ukończoną w 1913 roku. W 1905 roku gmina Panewnik liczyła około 1 000 mieszkańców. Zamieszkiwała je wyłącznie ludność polska.

W pierwszych latach XX wieku na ziemi wykupionej od chłopów, rozpoczęto budowę zespołu klasztornego franciszkanów. Powstanie klasztoru i kościoła oraz groty pątniczej (kopia groty NMP z Lourdes we Francji) w pobliżu dworca kolejowego stworzyło możliwości zabudowy terenu między klasztorem a gminą Ligota oraz w kierunku wsi Panewnik. Nową zabudowę, która powstała wokół klasztoru zaczęto nazywać Nowym Panewnikiem, a pierwotną zabudowę Starym Panewnikiem. Pierwotna nazwa Panewnik uległa więc zmianie w początkach XX wieku.

W roku 1924 na terenie Nowego Panewnika utworzono gminę. Powstała nowa nazwa - Panewniki (spotykana na mapach dopiero w 1950 roku), która bardziej odpowiadała rzeczywistości. Łączyła bowiem dwa pojęcia w jedno.

W okresie międzywojennym w Panewnikach ożywiło się życie kulturalne. W roku 1923 założono chór mieszany "Wanda", który, oprócz występów śpiewaczych, organizował często przedstawienia amatorskie. We wrześniu 1939 roku hitlerowcy dokonali mordu w lasach panewnickich na harcerzach i powstańcach. Po wojnie ekshumowano ich zwłoki i przewieziono na cmentarz przy ulicy Panewnickiej. W roku 1961 odsłonięto pomnik na wspólnej mogile dla uczczenia pamięci pomordowanych.

Nowy etap w dziejach Panewnik rozpoczął się w Polsce Ludowej, zwłaszcza po przyłączeniu gminy w 1951 roku do Katowic. W latach sześćdziesiątych przy ulicy Medyków, na granicy Ligoty i Panewnik rozpoczęto budowę zespołu klinik oraz domów akademickich.

Obecnie do Panewnik przybywają tysiące turystów. Szczególne zainteresowanie wzbudzają te okolice w okresie Świąt Bożego Narodzenia. Wtedy to właśnie na głównym ołtarzu kościoła można podziwiać największą w Europie szopkę. Z boku świątyni można także oglądać żywą szopkę.