Mikołów

Z Wikipedii

Współrzędne: 50°10' N 18°54' E50.1666667 18.9 (Mikołów)

Mikołów
Herb Mikołowa
Województwo	śląskie
Powiat	mikołowski
Gmina  - rodzaj	Mikołów miejska
Założono	przed 1222 (pierwsza pisemna wzmianka)
Prawa miejskie	1547
Burmistrz	Marek Balcer (e-mail)
Powierzchnia	81 km²
Położenie	50° 10' N 18° 54' E
Liczba mieszkańców (2005)  - liczba ludności  - gęstość  - aglomeracja	42 053 472 os./km² 3 487 000 (Katowice)
Strefa numeracyjna (do 2005)	32
Kod pocztowy	43-190 do 43-197
Tablice rejestracyjne	SMI
Położenie na mapie Polski Mikołów
TERC10 (TERYT)	2243308021
Miasta partnerskie	Beuningen Sainte-Geneviève-des-Bois Klimkovice Ilava
Urząd miejski3 Rynek 16 43-190 Mikołów tel. 32 324-85-00; faks 32 324-84-00 (e-mail)
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons
Strona internetowa miasta

Mikołów (niem. Nikolai / Nicolei, czes.: Mikulov) – miasto i gmina położone w południowej Polsce, w województwie śląskim, w południowej części Górnośląskiego Okręgu Przemysłowego (GOP). Jest siedzibą powiatu mikołowskiego. Graniczy bezpośrednio ze stolicą województwa - Katowicami oraz Rudą Śląską, Łaziskami Górnymi, Orzeszem, Tychami, Wyrami, Ornontowicami, Gierałtowicami . W latach 1975-1998 miasto administracyjnie należało do województwa katowickiego.

Według danych z 2005², gmina miała 38 057 mieszkańców z czego 28 396 osób zamieszkuje miasto, natomiast 9 661 pozostałe pięć sołectw wchodzących w skład gminy (Borowa Wieś, Bujaków, Mokre, Paniowy i Śmiłowice).

Spis treści 1 Struktura powierzchni 2 Demografia 3 Geografia 4 Gospodarka 5 Etymologia 6 Historia 7 Zabytki 8 Edukacja 9 Kultura 10 Sport 11 Turystyka 12 Zdrowie 13 Ludzie związani z Mikołowem 14 Bibliografia 15 Sąsiednie gminy 16 Zobacz też 17 Linki zewnętrzne

[edytuj] Struktura powierzchni

Według danych z roku 2005, Mikołów ma obszar ok. 81 km², w tym:

• użytki rolne: 54%
• użytki leśne: 27%

Miasto stanowi 34,07% powierzchni powiatu.

[edytuj] Demografia

Dane z 30 czerwca 2004²:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
populacja	38 264	100	19 722	51,5	18 542	48,5
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	485		250		235

Według danych z roku 2002⁶, średni dochód na mieszkańca wynosił 1593,66 zł.

[edytuj] Geografia

Jest to miasto położone na Wyżynie Śląskiej, graniczy bezpośrednio z Katowicami, Tychami, gminą Wyry, Łaziskami Górnymi, Orzeszem, gminą Ornontowice, gminą Gierałtowice w powiacie gliwickim i Rudą Śląską. Współrzędne geograficzne centrum miasta wynoszą: 50º 10' szerokości geograficznej północnej i 18º 54' długości geograficznej wschodniej.

[edytuj] Gospodarka

Przez większą część swojej historii Mikołów był miastem handlowym, a w XX wieku miastem przemysłowym. W ubiegłym wieku w Mikołowie powstało wiele dużych zakładów przemysłowych, m. in. MiFaMa (Mikołowska Fabryka Maszyn), FPM (Fabryka Palenisk Mechanicznych), Wiromet. W Mikołowie znajduje się jedyna w Polsce i jedna z dwóch w Europie Kopalnia Doświadczalna "Barbara". W Mikołowie znajduje się wzgórze Gronie, od którego pochodzi nazwa piwa Tyskie Gronie (na wzgórzu tym znajduje się ujęcie wody dla browaru).

[edytuj] Etymologia

Nazwa miasta pochodzi najprawdopodobniej od imienia Mikołaj, nie jest jednak pewne, czy pochodzi od św. Mikołaja (najstarszy kościółek, a właściwie kapliczka, poświęcona jest św. Mikołajowi), czy też od jakiegoś dziedzica imieniem Mikołaj (po ludowemu Mikula), bogatego właściciela mieszkającego w tej okolicy w czasach powstania osady. Za drugą możliwością przemawiają dawne nazwy miasta - Miculow, Mikulau, Mikulow, Mikułów (w księgach kościelnych ta ostatnia nazwa występuje do roku 1824).

Istnieje również stare podanie opowiadające o początkach tego miasta, nie poparte jednak żadnymi dowodami historycznymi. Podanie opowiada o handlarzach bydłem, którzy zatrzymali się w tych okolicach na odpoczynek. W trakcie nocy nagle zachorowało całe bydło. Przerażeni handlarze zaczęli się modlić i ślubować św. Mikołajowi wybudowanie kaplicy, jeżeli święty sprawi, że bydło wyzdrowieje. Bydło rzeczywiście wyzdrowiało, a handlarze zbudowali ślubowaną kaplicę ku czci św. Mikołaja.

[edytuj] Historia

Najważniejsze daty:

• 1222 - pierwsza historyczna wzmianka o Mikołowie - w dokumencie wydanym przez księcia opolskiego Kazimierza (syna Mieszka raciborskiego) dla biskupa wrocławskiego Wawrzyńca, gdzie jako świadek wymieniony jest hrabia Andrzej, kasztelan z Mikołowa (oryg. comes Andreas, castellanus de Miculow). Świadczy to o tym, iż Mikołów pełnił już funkcje w administracji państwowej jako gród i siedziba kasztelanii.
• 1228 - wzmianka o Mikołowie pojawiła się w dokumencie księcia opolskiego Kazimierza, stanowiącym umowę z wojewodą Klemensem, gdzie jako świadek, po raz kolejny, pojawia się kasztelan mikołowski Andrzej. Podobne wzmianki, w których występuje ów Andrzej znajdujemy również w dokumentach z lat 1232 i 1234.
• 1258 - w dokumentach księcia opolskiego Władysława dwukrotnie pojawia się kasztelan mikołowski imieniem Jan, syn Wernera.
• 1266 - 1 marca pierwsza wzmianka o kościele św. Wojciecha w Mikołowie - biskup krakowski Paweł przebywający w Sławkowie nadał kościołowi św. Wojciecha w Mikołowie dziesięciny ze wsi Przeczyce, Toporowice i Targoszyce. Mikołów należał w tych czasach dekanatu Sławkowskiego
• 1265-1280 - rozbudowa miasta przez Jana z Grabia
• 1375 - książę raciborski Jan I sprzedaje miasto Mikołów i Pszczynę z okolicami księciu opolskiemu Władysławowi
• 1545 - król czeski Ferdynand I nadaje miastu Mikołów prawo do urządzania jarmarków i targów tygodniowych
• 1547 - 27 lipca nadanie miastu Mikołów ordynacji miejskiej przez pana ziemi pszczyńskiej Jana Turzo
• 1580 - do Mikołowa przybywa pierwszy pastor.
• 1630 - parafia mikołowska wraca w ręce katolików (proboszczem Tomasz Aleksander Czarniecki)
• 1645 - miasto dotknęła klęska pożaru - świadczy o tym dokument z tego roku, którym miasto Mikołów prosi urząd podatkowy we Wrocławiu o umorzenie 500 florenów zaległości podatkowych
• 1760 - po raz pierwszy w dokumentach pojawia się dzisiejsza nazwa miasta Mikołów
• 1794 - 20 maja największy pożar w historii miasta, centralna część miasta uległa zniszczeniu - pożar wybuchł w domu kowala Marcina Kozaka znajdującym się na rynku miasta
• 1840 - L. Froehlich zakłada w Mikołowie fabrykę łyżek (przetrwała do końca stulecia)
• 1842 - otwarto fabrykę wyrobów żelaznych i części maszyn pod nazwą huta "Maria Ludwika"
• 1845 - Tomasz Nowacki zakłada w Mikołowie drukarnię
• 1848 - w Mikołowie miała miejsce epidemia tyfusu, zmarło wówczas 20% ogółu ludności
• 1856 - powstaje dworzec kolejowy w Mikołowie
• 1861 - 25 września konsekracja kościoła pw. św. Wojciecha
• 1872 - zburzenie starego ratusza i wybudowanie nowego ratusza w Mikołowie
• 1874 - Karol Miarka rozpoczyna działalność wydawniczą w Mikołowie
• 1908 - ukończenie budowy wodociągów miejskich, na które wydano ok. 250 000 marek
• 1919 - 17 sierpnia walki w mieście podczas I powstania śląskiego
• 1921 - plebiscyt na Górnym Śląsku - w Mikołowie większość głosów pada za Niemcami (3059 do 2434)
• 1922 - 29 czerwca Mikołów wraz z częścią Górnego Śląska przyłączony do Polski
• 1939 - 3 września wkroczenie wojsk niemieckich do miasta Mikołów
• 1945 - 28 stycznia wkroczenie Armii Radzieckiej
• 1954 - Mikołów zostaje włączony do powiatu tyskiego
• 1995 - przyłączenie Bujakowa
• 1998 - powstaje powiat mikołowski obejmujący Mikołów, Łaziska Górne, Orzesze, Wyry oraz Ornontowice
• 2002 - przebudowa rynku w Mikołowie

Infomacje pochodzące ze "Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich", Warszawa 1885.

Mikułów al. Mikołów, niem. Nicolai, miasto okręgowe w pow. pszczyńskim na Szląsku górnym, leży na wzniesieniu 1116 st. par., na połowie drogi pomiędzy Oświęcimiem (w Galicyi) a Gliwicami, o 14 kil. od Katowic. Posiada dwa kościoły katolickie, kościół ewangielicki, synagogę, szkołę katolicką 5-klasową (529 uczniów), ewang. 1-klas. (60 ucz.) i żydowską prywatną (104 ucz.). Co do władz M. posiada: urząd miejski, urząd policyjny okręgowy, urząd pocztowy, dwóch sądziów okręgowych. Z zakładów przemysłowych istnieją tu: huty żelazne (Nicolai Hutte, Walther H., Maria Louisen H., Frohlische Loffelschmiede), wielki młyn amerykański. Kolej żelazna łącząca Racibor z Katowicami przerzyna grunta należące do miasta, na których mieści się stacya. Ludność miasta z 2752 mk. w 1834 r., wzrosła do 3059 w 1840 r., doszła do 4479 w 1861 r. Mówi ona zesputą polszczyzną. Wychodzą tu dwa pisma peryodyczne polskie dla ludu nakładem Miarki: "Katolik" i "Monika". Początkiem miasta miało być obozowisko urządzone tu przez mołdawskich handlarzy bydła. Oni to wznieśli drewniany kościółek ś. Mikołaja (Nikołajek zwany) w miejscu, gdzie dziś stoi murowana kaplica na płn. od miasta przy drodze do st. dr. żel. Pożar ratusza w 1794 r. zniszczył archiwum miejskie, stąd przeszłość M. mało jest znaną. W Kod. dypl. Muczk. i Rzyszcz. wspomniany jest M. w dok. z 1228 r. Dochował się też dokument, w którym Mieczysław (Mieszko), ks. Opolski, jako władzca Pszczyny, potwierdza (w Rybniku 1287 r.) nadania poczynione przez Jana z Grabi kościołowi ś. Wojciecha w M. W 1547 r. baron Hans Turzo, pan na Betlemfalva i na Pszczynie, nadał M. miejską organizacyę, samorząd, sądownictwo i łączne z tem przywileje uprawy wina, warzenia piwa, tworzenia cechów, targi i jarmarki. W tej epoce M. stał się ważnem targowiskiem dla handlu bydłem, solą i wódką. Najście Szwedów w 1630 r. zadało ciężką klęskę miastu. Spustoszyli oni prócz miasta i klasztor zakonnic pod miastem stojący. O przeszłych stosunkach miasta świadczy dotąd nazwa jednej z ulic (Krakowska) i tak zwana Skotnica, będąca zapewne miejscem dawnego targowiska na bydło. Do mieszczan należy obecnie 4662 mr. ziemi, w tem 4029 mr. roli, 52 mr. ogr., 352 mr. łąk, 137 mr. pastw. i 122 zagajników. Klimat tu dość ostry skutkiem wzniesionego położenia i silnych wiatrów od Karpat wiejących. Par. kat. mikułowska posiada od 1861 r., prócz starego, nowy murowany kościół z dwoma wieżami i liczy 13926 parafian (1869 r.). Do parafii należą miejscowości: Gostyń, Wyrów, Łaziska (górne, dolne i średnie), Śmiłowica, Kamionka, Wilkowy, Panewnik, Piotrowice, Podlesie, Zarzycze, Lgota, Althammer. W obrębie parafii mieszka 745 ew. i 540 żydów. Dekanat mikułowski dyec. wrocławskiej miał 1869 r. 45158 kat., 1435 ew., 530 izr. i 8 parafii: Berun, Boischow, Chełm W., Lendzin, Mokra, M., Tychy, Woszczyce.

[edytuj] Zabytki

• Kościół parafialny pw. św. Mikołaja z 1720 r. Został przeniesiony z Przyszowic do Borowej Wsi w latach 1937-1939. Ołtarz pochodzi z roku 1600.
• Kościół parafialny pw. św. ap. Piotra i Pawła w Paniowach.
• Kościół parafialny pw. Matki Bożej Śnieżnej (nazwany tak dopiero po wybudowaniu Kościoła parafialnego pw. św. Wojciecha, który przejął jego wcześniejszą nazwę) zbudowany w latach 1270-1280, później przebudowany.
• Kościół parafialny pw. św. Wojciecha zbudowany w stylu neoromańskim w latach 1843-1861.
• Kościół Ewangelicki pw. św. Jana.
• Cmentarz Żydowski z najstarszą macewą z połowy XVIII w. (przy ul. Konstytucji 3 Maja)
• Zabytkowe kamienice w śródmieściu.
• Budynek przy ul. Krakowskiej 33, którego historia może sięgać czasów średniowiecza (mury piwnic), a obecnie stanowi przykład architektury historyzująco-modernistycznej.

[edytuj] Edukacja

W mieście znajduje się:

• kilka szkół ponadpodstawowych
• 4 gimnazja
• 9 szkół podstawowych
• 12 przedszkoli

[edytuj] Kultura

• Mikołowskie Dni Muzyki - odbywający się w maju festiwal muzyki poważnej
• Impresje Mikołowskie - plenery malarskie
• Dni Mikołowa - święto miasta

[edytuj] Sport

• AKS Mikołów - klub piłkarski grający obecnie w lidze okręgowej
• Orzeł Mokre - klub piłkarski grający obecnie w lidze okręgowej - trener Rafał Oprządek
• LKS Strażak Mikołów - klub grający obecnie w klasie "A"
• Kamionka Mikołów - klub grający obecnie w klasie "B"
• Mario Mikołów- Klub bilardowy grający w 2 lidze bilardowej
• UKS Satori-klub karate, reprezentujący powiat mikołowski na arenie krajowej i międzynarodowej wg zasad Karate WKF
• Aqua Planty- Kryty basen

[edytuj] Turystyka

Szlaki turystyczne
Szlak Obrońców Polskiej Granicy

• Trasa: Zabrze – Mikołów - Tychy

Szlak Krawędziowy GOP

• Trasa: Gliwice – Mikołów - Chełm Śląski

Szlak Bohaterów Wieży Spadochronowej

• Trasa: Katowice – Mikołów - Chudów

Szlak Okrężny Wokół Gliwic

• Trasa: Rudy – Mikołów - Stodoły

Szlak Historii Górnictwa Górnośląskiego

• Trasa: Łubianki – Mikołów - Rybnik

Szlak architektury drewnianej

• Trasa: Bielsko-Biała – Mikołów - Żywiec

[edytuj] Zdrowie

• Centrum Terapii Jąkania "Nowa Mowa"

[edytuj] Ludzie związani z Mikołowem

• Ryszard Bąk - kawaler Virtuti Militari, powstaniec śląski
• Grzegorz Bębnik - historyk z IPN
• Agnieszka Bibrzycka - koszykarka
• Anna Dereszowska - aktorka
• Józef Draga - król kurkowy 1939-40, rzemieślnik, mistrz kowalski, kołodziejski, ślusarski, tokarski i lakierniczy
• Jan Gross - proboszcz parafii Ewangelicko-Augsburskiej
• Artur Hajzer - polski alpinista i himalaista
• Roksana Jonek - Miss Polonia 1997
• Maciej Melecki - poeta
• Karol Miarka - działacz społeczny
• Jan Mucha - polski żużlowiec
• Ludwik Musioł - jeden z najwybitniejszych historyków Śląska
• Sebastian „Rahim” Salbert - raper
• Adam Sikora - operator filmowy, reżyser, fotografik
• Antoni Stabik - poeta, kapłan
• Anna Synoradzka - historyk literatury, malarka
• Ignaz Wechselmann - węgierski architekt i filantrop ur. w Mikołowie
• Andrzej Wojaczek - aktor
• Rafał Wojaczek - poeta

[edytuj] Bibliografia

• Konstanty Prus, "Z przeszłości miasta Mikołów i jego okolicy", Mikołów 1932.
• Jan Kantyka, Alojz Targ, "Mikołów - zarys rozwoju miasta", Katowice 1972.
• W. Galasińska-Hrebenda, Grodzisko w Mikołowie [w:] Informator Konserwatora Zabytków Archeologicznych na województwo katowickie za lata 1966-1970, Katowice 1971.
• Z. Musioł, O dawnym grodzie mikołowskim, "Zaranie Śląskie" 1929, z. 2.

[edytuj] Sąsiednie gminy

Gierałtowice, Katowice, Łaziska Górne, Ornontowice, Orzesze, Ruda Śląska, Tychy, Wyry.

[edytuj] Zobacz też

• Synagoga w Mikołowie

[edytuj] Linki zewnętrzne

• Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi

• Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi

• Oficjalna strona Urzędu Miasta Mikołów