Pełnomocnik Rządu do spraw Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn

Z Wikipedii

Spis treści

1 Likwidacja urzędu pełnomocnika
2 Pełnomocnicy
3 Linki zewnętrzne
4 Przypisy

Pełnomocnik Rządu do Spraw Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn (sprawująca ten urząd zwana była w środowisku feministycznym ministrą) - urząd realizujący w latach 2001-2005 politykę rządu polskiego w zakresie równego statusu kobiet i mężczyzn oraz przygotowujący utworzenie urzędu ombudsmana przeciwdziałającego dyskryminacji z powodu rasy, pochodzenia etnicznego, religii i przekonań, wieku oraz orientacji seksualnej, a także realizujący politykę przeciwdziałania dyskryminacji do czasu powołania ombudsmana.

Pełnomocnik był urzędnikiem w stopniu sekretarza stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów. Pierwszym Pełnomocnikiem została Izabela Jaruga-Nowacka z Unii Pracy, najważniejszego koalicjanta SLD w rządzie. Po zajęciu przez Jarugę-Nowackę fotela wicepremiera w rządzie Marka Belki Pełnomocnikiem została 16 sierpnia 2004 Magdalena Środa.

Biuro Pełnomocnika wydawało opracowania dotyczące polityki antydyskryminacyjnej. Przy Pełnomocniku działała powołana przez niego Rada Konsultacyjna, składająca się głównie z przedstawicieli środowisk kobiecych i mniejszościowych. Pełnomocnik nadawał również wyróżnienia i nagany, zwane Szwedzkimi Okularami Równości i Skierowaniami do Okulisty.

Urząd został powołany 17 grudnia 2001 przez ówczesnego premiera Leszka Millera. 25 czerwca 2002, pod wpływem nacisku Güntera Verheugena, Komisarza Unii Europejskiej do spraw poszerzenia Unii, kompetencje Pełnomocnika rozszerzone zostały na przeciwdziałanie dyskryminacji ze względów innych niż płeć. Istnienie urzędu zajmującego się przeciwdziałaniu dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, pochodzenie, religię, poglądy i orientację seksualną było jednym z najważniejszych warunków, które musiały spełnić kraje kandydujące do członkostwa w Unii Europejskiej. Choć do chwili przyjęcia Polski do UE 1 maja 2004 urząd ombudsmana nie powstał (istniał jedynie urząd Pełnomocnika, który miał go zorganizować), wysiłki Rzeczypospolitej zmierzające w kierunku przeciwdziałania dyskryminacji zostały docenione w unijnych raportach o stanie przygotowań krajów kandydackich i ostatecznie Polska została uznana za państwo spełniające kryteria kopenhaskie, zwłaszcza istnienie instytucji gwarantujących praw człowieka oraz ochronę mniejszość.

24 lutego 2004, "z uwagi na realizację programu ograniczania wydatków publicznych", Rada Ministrów rządu Leszka Millera odmówiła utworzenia urzędu ombudsmana (zwanego w projekcie Generalnym Inspektorem do Spraw Przeciwdziałania Dyskryminacji), do zaplanowania pracy którego powołany został urząd Pełnomocnika.

Trzykrotnie próbowano ograniczyć kompetencje Pełnomocnika. Po raz pierwszy odwołania minister Jarugi-Nowackiej domagało się Forum Kobiet Polskich - ale pod listem w jej obronie podpisało się około stu organizacji pozarządowych. Po raz drugi - gdy z inicjatywą likwidacji stanowiska Pełnomocnika wystąpili posłowie Ligi Polskich Rodzin (17 kwietnia 2003), proponując powołanie na to miejsce Pełnomocnika Rządu do Spraw Rodziny; Sejm odrzucił wniosek. Po raz trzeci z inicjatywą ograniczenia kompetencji Pełnomocnika wystąpił 14 grudnia 2004 premier Marek Belka po wypowiedzi Magdaleny Środy dotyczącej związków katolicyzmu z przemocą domową; ustąpienia Środy domagało się m.in. Forum Kobiet Katolickich. Pełnomocnik miał zostać podsekretarzem stanu w Ministerstwie Polityki Społecznej. Minister Środa oceniła ten pomysł jako "cios w urząd i prawa kobiet" i zagroziła dymisją; premier ustąpił.

17 czerwca 2005 Sejm odrzucił senacki projekt ustawy o równym statusie kobiet i mężczyzn, zakazujący wszelkiej dyskryminacji ze względu na płeć, rasę, pochodzenie etniczne, religię, przekonania, wiek, a także orientację seksualną.

Projekt stwierdzał, że zasada równych praw kobiet i mężczyzn podlega ochronie prawnej. Znajdowały się tam zapisy o równych prawach kobiet i mężczyzn w życiu prywatnym i publicznym, dostępie do edukacji, prowadzenia działalności gospodarczej, pracy i zabezpieczenia społecznego. W miejsce pełnomocnika rządu ds. równego statusu kobiet i mężczyzn projekt wprowadzał Urząd ds. Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn oraz Przeciwdziałania Dyskryminacji. Prezes tego Urzędu powoływany byłby na 5-letnią kadencję przez premiera.

Istnienie urzędu Pełnomocnika uzupełniało w latach 2002-2005 pracę Rzecznika Praw Obywatelskich, którym był w tym czasie Andrzej Zoll, nie kryjący niechęci wobec idei i metod wdrażania polityki antydyskryminacyjnej, zwłaszcza jeśli chodzi o postulaty feministek, takie jak złagodzenie ustawy antyaborcyjnej, czy przeciwdziałanie dyskryminacji osób homoseksualnych. Środowiska te znalazły się w sposób naturalny pod opieką Pełnomocnika.

W czasie pełnienia swych funkcji Pełnomocniczki wsławiły się między innymi pomocą w organizacji i uczestnictwem w dorocznych Manifach 8 marca oraz poparciem dla akcji Niech Nas Zobaczą i dni Kultura dla Tolerancji.

[edytuj] Likwidacja urzędu pełnomocnika

Rząd Kazimierza Marcinkiewicza zniósł urząd Pełnomocnika 3 listopada 2005. Premier niejednoznacznie dał do zrozumienia, że jest to również kara za wypowiedzi Magdaleny Środy na temat katolicyzmu, chociaż oficjalnym powodem likwidacji były "zmiany wynikające z Programu rządu na lata 2005-2009. Sama Środa stwierdziła: "To decyzja ideologiczna, nieprzemyślany manifest konserwatywnych poglądów, który zaszkodzi wizerunkowi Polski w świecie"^[1].

W reakcji na likwidację urzędu ponad 80 polskich organizacji pozarządowych wystosowało protest. Otrzymali go między innymi premier Marcinkiewicz oraz komisarz UE ds. zatrudnienia, spraw społecznych i równych szans Vladimir Špidla.

Zdymisjonowana minister Środa ostrzegła, że likwidacja urzędu zagraża finansowaniu kilkunastu projektów międzynarodowych oraz realizacji unijnego prawa.

Zadania dotychczas prowadzone przez pełnomocnika zostały przekazane do Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej, które ma koordynować działalność antydyskryminacyjną rządu (część kompetencji pełnomocnika przejęła podsekretarz stanu w MPiPS Joanna Kluzik-Rostkowska) - działalność ta ma być prowadzona również przez Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Edukacji Narodowej i Ministerstwo Zdrowia. Polska jest jedynym państwem Unii Europejskiej, które nie ma osobnego urzędu odpowiedzialnego za politykę równościową.