Percy Bysshe Shelley
Z Wikipedii
Percy Bysshe Shelley (ur. 4 sierpnia 1792 w Field Place koło Horsham w hrabstwie Sussex, zm. 8 lipca 1822), angielski poeta i dramaturg. Obok George'a Gordona Byrona najwybitniejszy przedstawiciel angielskiego romantyzmu.
[edytuj] Życie
Urodzony jako członek bogatego rodu szlacheckiego w Field Place w hrabstwie Sussex, absolwent prestiżowej szkoły Eton College, przez krótki okres student Oksfordu. Był wegetarianinem.
W 1810 r. Shelley opublikował swój pierwszy utwór - powieść gotycką Zastrozzi, w której objawił swój ateistyczny pogląd na świat. W tym samym roku wydał wraz z siostrą Elizabeth Original Poetry by Victor and Cazire, a już jako student w Oxford - Posthumous Fragments of Margaret Nicholson.
W 1811 r. Shelley wydał broszurę The Necessity of Atheism (O konieczności ateizmu), z powodu której został wydalony z uczelni. Kolejnym skandalem w życiu ledwie 18-letniego Shelleya stała się ucieczka do Szkocji i ślub - mezalians z Harriet Westbrook, córką oberżysty. Młodzi małżonkowie przenieśli się najpierw do Lake District, a następnie do Irlandii, gdzie Shelley zaangażował się w pisarstwo polityczne.
W 1813 r. został wydany utwór Queen Mab: A Philosophical Poem, w którym widać fascynację poety radykalną filozofią Williama Godwina. Shelley zakochał się w córce Godwina i Mary Wollstonecraft, Mary. Uciekli razem na Kontynent, do Francji i Szwajcarii. Owocem sześciotygodniowej podróży były opublikowane później wspomnienia.
W 1815 r. powstał pierwszy istotny wiersz Shelleya, alegoria "Alastor, or the Spirit of Solitude" (Alastor albo duch samotności).
Latem 1816 r. miała miejsce kolejna podróż Shelleya, Mary i jej siostry Claire Clairmont - kochanki Byrona - do Szwajcarii. Wspólny pobyt nad Jeziorem Genewskim i rozmowy z Byronem miały inspirujący wpływ na Shelleya i zaowocowały m.in. powstaniem kolejnego znaczącego utworu Hymn to Intellectual Beauty (Hymn do piękna myśli ludzkiej). Wyprawa w Alpy Francuskie zainspirowała powstanie wiersza Mont Blanc. W tym samym czasie Mary rozpoczęła pisanie słynnej powieści Frankenstein.
W grudniu 1816 r. Harriet Shelley po latach nieszczęśliwego małżeństwa popełniła samobójstwo. Po kilku tygodniach Shelley poślubił Mary. Osiedlili się w Marlow, w pobliżu przyjaciela Shelleya Thomasa Love Peacocka. Shelley zaczął udzielać się w kręgu literackim stworzonym wokół pisarza Jamesa Henry Leigh Hunta, kiedy to poznał innego angielskiego romantyka, Johna Keatsa. W owym czasie powstał długi poemat narracyjny Laon and Cythna - kolejne dzieło antyreligijne. Obrazoburczy utwór został wycofany ze sprzedaży, następnie przeredagowany i wydany ponownie w 1818 r. jako The Revolt of Islam (Rewolucja muzułmańska). Pod pseudonimem Pustelnik z Marlow Shelley wydał wtedy także dwa traktaty polityczne.
Ponowny kontakt z Byronem we Włoszech w 1818 r. znów zainspirował silnie Shelleya - powstały utwory Julian and Maddalo oraz Prometeusz rozpętany (Prometheus Unbound). Prometeusz rozpętany jest najwznioślejszym dziełem Shelleya, będąc udramatyzowanym poematem, swego rodzaju kontynuacją dzieła Ajschylosa. Dzieło to przekazuje treści anarchistyczne i ateistyczne, mówi o wyzwoleniu człowieka spod władzy państwa, religii i nierówności klasowej, uważanych przez autora za czynniki zniewalające ludzi, oraz wysnuwa utopijną wizję świata wolnych ludzi.
Wyjazd do Włoch związany był jednak też z rodzinną tragedią Shelleyów - umarła ich córka, potem syn.
W 1819 r. w Livorno powstał dramat The Cenci, a po masakrze Peterloo, najbardziej znane wiersze polityczne - "The Masque of Anarchy" i "Men of England", a także esej polityczny The Philosophical View of Reform (Pogląd filozoficzny na reformę).
W 1821 r. powstała elegia na śmierć Johna Keatsa "Adonais". W 1822 r. Shelley planował utworzenie wraz z Byronem i Leigh Huntem, pod wydawniczą egidą tego ostatniego, czasopisma o tytule "The Liberal", które miałoby stać się alternatywą dla pism konserwatywnych.
8 lipca 1822 podczas sztormu, w drodze z Pizy do Lerici, szkuner Shelleya Don Juan zatonął - Shelley zginął, dopiero co omówiwszy z Leigh Huntem szczegóły dotyczące nowego czasopisma.
Ciało Shelleya zostało skremowane na plaży w pobliżu Viareggio, a prochy złożone na Cmentarzu Protestanckim w Rzymie. Serce aż do swej śmierci w 1851 r. zachowała jego żona Mary. Na jego nagrobku wyryto słowa: Cor Cordium, które znaczą dosłownie: Serce Serc.
[edytuj] Twórczość
Inne sławne, niewspomniane wyżej utwory Percy Bysshe'a Shelleya to: "Ode to the West Wind" (Oda do wiatru zachodniego), "To a Skylark" (Do skowronka), "Ozymandias", "The Cloud" (Chmura), "The Defence of Poetry" (Obrona poezji).
Utwory poetyckie Shelleya tłumaczyli na język polski m.in. Adam Asnyk i Ludmiła Marjańska.
