Piotr z Grudziądza

Z Wikipedii

Zasugerowano, aby ten artykuł (lub sekcję) zintegrować z artykułem Piotr z Grudziądza (Petrus Wilhelmi de Grudencz).

Piotr z Grudziądza, Piotr Wilhelmi z Grudziądza, Petrus Wilhelmi de Grudencz (ur. 1392^[1] - zm. ok. 1480?, nie wcześniej niż 1452^[2]) - kompozytor i poeta działający w Europie, twórca łacińskich pieśni (cantiones) i motetów, których do dzisiejszych czasów zachowało się jedynie dwadzieścia kilka.

Spis treści 1 Życie 2 Twórczość 3 Dzieła 4 Dyskografia 5 Bibliografia 6 Przypisy

[edytuj] Życie

O życiu kompozytora wiadomo niewiele. Wiemy, że w r. 1418 zapisał się na Akademii Krakowskiej, w 1425 uzyskał bakalaureat, a w 1430 - magisterium. Poza tym, resztę jego biografii wypełniają domysły: tekst Pontifices ecclesiarum (muzyka nie zachowała się) świadczy o prawdopodobnym powiązaniu z Soborem w Bazylei^[3] (1431), a może nawet w nim uczestniczeniu^[4]; był kapelanem cesarza Fryderyka III, ok. 1450 r. przebywał zapewne jakiś czas w Czechach (zachowało się tam dużo utworów kompozytora) i na Śląsku. Starał się o godność kanonika we Fromborku; był proboszczem parafii Białogarda k. Lęborka.

[edytuj] Twórczość

Osoba Piotra z Grudziądza została odkryta w 1975 przez czeskiego muzykologa, Jaromira Černego: analizując motet Veni vere illustrator / Pneuma eucaristiarum / Paraclito tripudia / Dator eya zauważył on, że kolejne pierwsze litery trzech z czterech głosów (w kolejności: drugi, pierwszy, czwarty^[5]) tworzą akrostych: Petrus VVilhelmi de Grudencz. W ciągu kilku następnych lat odnaleziono znacznie więcej utworów sygnowanych imieniem kompozytora.

Do dziś odkryto dwadzieścia kilka jego utworów świeckich i religijnych, 2-3-głosowych pieśni i 3-5-głosowych motetów, rozproszonych po całej Europie Środkowej (przede wszystkim w Czechach, także w Polsce, Niemczech, Austrii).

[edytuj] Dzieła

• Kyrie fons bonitatis / Kyrie Sacerdos - jedyny utwór bez akrostychu
• kilkanaście pieśni łacińskich, m.in.
  • 2-gł. Prodigiis eximiis
  • 2/3-gł. Pregrata era
  • 3-głosowe Preconia etroclita
  • 3-gł. Problemata enigmatum
  • 2-gł., świeckie Predulcis eurus turbinis
  • 2-gł. Prelustri elucencia, także z innymi tekstami jako: Rein und besser ist Gottes wort orazPraeillustri excellentia
  • 2-gł. Phebus ecclipsi tumuli
  • 2-gł. Preformosa elegantis
  • 2-gł. Phonicorum ethicorum

• • 2-gł. Presidiorum^[6] erogatrix
  • 3-gł.? Presulis eminenciam totam (BJ), w stylu francuskiej ballady, panegiryk poświęcony papieżowi Marcinowi V (napisany więc najpewniej w latach jego urzędowania, tj. 1417-1431)
  • 2-gł.Plasmatori estuanter
  • 3-gł. Promitat eterno trono - kanon kołowy (rotulum)
  • 3-gł. Plaude euge theotocos
  • 3-gł. Prorumpanus euduli
  • 3-gł. Psallamus effundibus
  • 3-gł. Psalteriis et tympanis/Nam nascitur de virgine/O flos Maria
  • 3-gł. Puella eya typicis
• osiem motetów, m.in.
  • 3-gł. Jacob scalam / Pax eterna / Terribilis
  • 4-gł Veni vere illustrator / Pneuma eucaristiarum / Paraclito tripudia / Dator eya
  • 2-gł., świecki Probitate eminentem / Ploditando exarare, prawdopodobnie jeden z najpóźniejszych utworów kompozytora (ze Śpiewnika głogowskiego, BJ)
  • 4-gł. Pomi morsum / Hominem quem / Sed paratus / Paraneuma eructemus
  • 5-gł. Panis ecce / Panis ewus / Pange exul/ Patribus veteribus / Tantum ergo
  • 4-gł. Pantaleon eleon (kanon)
  • 4-gł. Presulem ephebeatum - rotulum (kanon kołowy); na melodii tego kanonu oparta jest jedna z mszy Heinricha Isaaca^[7]

• Zachowane częściowo, wątpliwego autorstwa:
  • pieśń 3-gł. Paschaliter epiloget treuis (zachowane częściowo)
  • pieśń Pater eue theonice, zachowane częściowo, liczba głosów nieznana
  • pieśń 3-gł. Phono ex[...]io religionis, zachowane częściowo
  • pieśń 2/3-gł. Plausiua eulogia tropum, zachowane częściowo
  • pieśń? Pontifices ecclesiarum (tylko tekst)
  • pieśń 2-gł.? Porta ezechielis, zachowane częściowo
  • pieśń 2-gł.? Proclivi evi temporis (tylko tekst)
  • pieśń 3-gł. Psalmodium exileratum triphariali, zachowane częściowo
  • 3-gł. Prefulcitam expolitam - utwór wątpliwego autorstwa

[edytuj] Dyskografia

• Maiestas Dei - płyta z utworami przede wszystkim Piotra z Grudziądza - także i Guillaume'a Dufaya oraz anonimów; wyk. Schola Gregoriana Pragensis, wyd. Supraphon 2005 (cz); notka o płycie: [2] (en)
• Spis utworów płyty monograficznej Piotra z Grudziądza - wyk. Bornus Consort, Ars Nova; wyd. Accord, Paryż 1991 (en)
• Płyta z utworami Piotra z Grudziądza na stronie iclassics.com - kilka utworów w wykonaniu Hilliard Ensemble, wyd. ECM New Series, możliwość odsłuchania fragmentów (en)

[edytuj] Bibliografia

• Paweł Gancarczyk, Petrus Wilhelmi de Grudencz, hasło w: Die Musik in Geschichte und Gegenwart. Personenteil, t. 13, Kassel 2005
• Paweł Gancarczyk, Piotr z Grudziądza - trzydzieści lat obecności w: Ruch muzyczny, 27.05.2007
• Encyklopedia muzyczna PWM, tom Pe-R, Kraków 2004
• The New Grove Dictionary of Music and Musicians, [3]
• Wykład Adriana Thomasa w Gresham College (en)
• www.polmic.pl
• Polifonia Europy Środkowej na portalu www.cojestgrane.pl

[edytuj] Przypisy

1. ↑ Tak podają encyklopedia Grove i artykuł Trzydzieści lat obecności w: Ruch muzyczny, 27.05.2007, w przeciwieństwie do Encyklopedii Muzycznej PWM (zob. Bibliografia)
2. ↑ Trzydzieści lat obecności, Ruch muzyczny
3. ↑ Grove Dictionary, zob. Bibliografia
4. ↑ [1]
5. ↑ Wykład Adriana Thomasa w Gresham College
6. ↑ Na płycie Ars Nova (zob.) błędnie Presidorum
7. ↑ Artykuł Trzydzieści lat obecności w: Ruch muzyczny, 27.05.2007

 To jest tylko zalążek artykułu biograficznego związanego z muzyką i Polską. Jeśli możesz, rozbuduj go.