Planeta karłowata

Z Wikipedii

Planeta karłowata - termin astronomiczny określający kategorię ciał niebieskich w układzie planetarnym. Termin ten został przyjęty podczas sympozjum Międzynarodowej Unii Astronomicznej w Pradze 24 sierpnia 2006 roku.

Planetą karłowatą jest obiekt, który:

znajduje się na orbicie wokół gwiazdy,
posiada wystarczającą masę, by własną grawitacją pokonać siły ciała sztywnego tak, aby wytworzyć kształt odpowiadający równowadze hydrostatycznej (prawie kulisty),
nie oczyścił sąsiedztwa swojej orbity z innych względnie dużych obiektów,
nie jest satelitą planety lub innego obiektu niegwiazdowego.

Planety karłowate, wbrew nazwie, nie zaliczają się do planet. Termin ten został stworzony jedynie na skutek sporów astronomów i jest pośredni pomiędzy planetoidą, a planetą.

Spis treści

1 Lista planet karłowatych
- 1.1 Potencjalne planety karłowate
2 Przypisy
3 Zobacz też

[edytuj] Lista planet karłowatych

Jak dotąd za planety karłowate oficjalnie uznano następujące 3 ciała niebieskie:

Ceres (planetoida z pasa głównego)
Pluton (obiekt pasa Kuipera, jeden z plutonków)
Eris (obiekt dysku rozproszonego)

Charakterystyka planet karłowatych
Planeta karłowata	Średnica równ. [km]	Masa [kg]	Promień orbity^* [j.a.]	Okres orbitalny^* [lata]	Inklinacja [°]	Mimośród	Księżyce
Ceres	975	9,5 · 10²⁰	2,5-2,9	4,6	10,587	0,080	0
Pluton	2304	~1,305 · 10²²	39,5	248,5	17,1	0,249	3
Eris	~2400	1,66 · 10²²	37,77-97,56	557	44,187	0,44177	1

*Miara względna w stosunku do Ziemi.

[edytuj] Potencjalne planety karłowate

Jest niemal pewne, że do grona planet karłowatych dołączą wkrótce także inne obiekty. Obecnie znanych jest kilkadziesiąt obiektów transneptunowych branych pod uwagę jako potencjalne planety karłowate. Nie jest znany ich dokładny kształt, ale znając ich średnice można założyć (opierając się na obserwacji podobnych obiektów), że mają wystarczającą masę, by osiągnąć prawie okrągły kształt. Dla obiektów skalistych minimalna średnica przy której ciało osiąga kształt odpowiadający równowadze hydrostatycznej wynosi ok. 900 km, dla obiektów składających się w dużej części z lodu ta granica może wynosić 200 – 400 km^[1].

Poniższa lista obejmuje obiekty transneptunowe o średnicy co najmniej 700 km i najprawdopodobniej spełniające kryterium równowagi hydrostatycznej.

Nazwa	Kategoria	Średnica	Masa
2005 FY₉	cubewano	1600 – 2000? km	~4 × 10²¹ kg
Orkus	plutonek	840 – 1880 km	6,2 – 7,0 × 10²⁰ kg
Sedna	obiekt dysku rozproszonego	1180 – 1800 km	1,7 – 6,1 × 10²¹ kg
2003 EL₆₁	cubewano	~1.960×1.518×996 km	~4,2 × 10²¹ kg
Quaoar	cubewano	989 – 1346? km	1,0 – 2,6 × 10²¹ kg
2002 TC₃₀₂	obiekt dysku rozproszonego	≤ 1200 km	0,78 - 18 × 10²⁰ kg
Waruna	cubewano	~936 km	~5,9 × 10²⁰ kg
2002 UX₂₅	cubewano	~910 km	~7,9 × 10²⁰ kg
2002 TX₃₀₀	cubewano	< 900 km	1,6 - 3,7 × 10²⁰ kg
Iksjon	plutonek	< 822 km	<5,8 × 10²⁰ kg
2002 AW₁₉₇	cubewano	700 ±50 km	5,2 × 10²⁰ kg?

Status planety karłowatej mogłyby uzyskać ponadto trzy inne planetoidy pasa głównego (Pallas, Westa i Hygiea). Jak dotąd jednak nie wykazano, że spełniają kryterium równowagi hydrostatycznej.