Położenie międzynarodowe II Rzeczypospolitej
Z Wikipedii
Położenie międzynarodowe II Rzeczypospolitej
Zarówno traktat wersalski jak i ryski dały początek przemianom i nowemu układowi w świecie zwanym systemem wersalskim, który niestety nie spełniał swojego podstawowego zadania, jakim było utrzymanie pokoju międzynarodowego.
Spis treści |
[edytuj] Sąsiedzi Polski
Niemcy nie zgadzali się z postanowieniami wersalskimi, uważając je za niesprawiedliwe. Podobnie Rosja radziecka nie pogodziła się z porażką w wojnie z Polską, która przeszkodziła jej w marszu na Zachód. Oba te państwa traktowały Polskę jako twór przejściowy, szkodzący interesom ich państw. Nie mogło być więc mowy o odnowieniu stosunków z największymi sąsiadami jeśli ci w ogóle nie akceptowali bytu niepodległego państwa polskiego. Ponad to Niemcy chciały odebrać Polsce wiele terenów na zachodzie, a Rosjanie na wschodzie. Wbrew też wcześniejszym zamierzeniom nie udało się zbudować przyjaznych relacji z Ukraińcami, Białorusinami i Litwinami. Postanowienia traktatu ryskiego i następne w sprawie Litwy spowodowały wejście w większym jeszcze stopniu na drogę konfliktu z tą ludnością.
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Budowa sojuszy
Spośród mocarstw Zachodnich najlepsze stosunki łączyły Polskę z Francją, która bojąc się odbudowy potęgi Niemiec szukała sojuszników we wschodnio-centralnej części Europy. W lutym 1921 r. w Paryżu doszło do podpisania polsko-francuskiej deklaracji o przyjaźni i układu politycznego wraz z konwencją wojskową, zgodnie z którą państwa zobowiązywały się do udzielenia pomocy w razie napaści Niemiec na którąś ze stron. Polska szukała też sprzymierzeńców w Europie Środkowo-Wschodniej. Jednak tylko Rumunia jako jedyne państwo na tym obszarze chętnie współpracowała z Polską i podpisała w marcu 1921 r. pakt o wzajemnej pomocy przeciw bolszewickiej Rosji (sojusz polsko-rumuński).
[edytuj] Porozumienie Rosji i Niemiec
Niezadowolenie Niemiec i Rosji Radzieckiej z porządku wersalskiego skłoniło oba państwa do współpracy. 16 kwietnia 1922 r. zawarły w Rapallo układ o współpracy, także militarnej. Przyczyniło się to do poczucia zagrożenia, które pogłębiło się gdy w Locarno 16 października 1925 podpisano układ gwarantujący granice Francji i Belgii z Niemcami. Polska takich gwarancji nie otrzymała. Nawiązywała się również dalsza współpraca Związku Radzieckiego z Niemcami, które 16 kwietnia 1926 zawarły układ o neutralności i nieagresji. Polska nie łudziła się co do intencji obu mocarstw, nie widziała jednak sposobu na trwałe rozwiązanie problemu. Faktu tego nie zmieniło nawet podpisanie 27 sierpnia 1928 w Paryżu tzw. paktu Brianda-Kellogga, formułującego zasadę wyrzekania się rozstrzygania problemów międzynarodowych na drodze wojny, którego sygnatariuszami byli również Niemcy i Związek Radziecki.
[edytuj] Polska polityka zagraniczna w latach 30.
W latach 30. Polska zwarła traktaty regulujące jej stosunki z obydwoma największymi sąsiadami, lecz miały one dla tych państw znaczenie jedynie taktyczne. 25 lipca 1932 został podpisany polsko-rosyjski pakt o nieagresji, który 5 maja 1934 przedłużono na kolejne dziesięć lat. W 1933 r. kanclerzem Niemiec został Adolf Hitler. Zależało mu, aby opinia międzynarodowa była przekonana o jego pokojowych zamiarach. Chciał również osłabić sojusz Polski i Francji. Doszło do podpisania 26 stycznia 1934 deklaracji o niestosowaniu przemocy we wzajemnych stosunkach między Polską a Niemcami. Jednak jak się okazało zamierzeniem Hitlera było wciągnięcie Polski w strefę swych wpływów.
[edytuj] Droga do II wojny światowej
Wraz ze wzrostem potęgi Niemiec rosło zagrożenie Polski. W 1935 r. Niemcy zawarły umowę z Wielką Brytanią, która zezwalała Niemcom na znaczną rozbudowę marynarki wojennej. W 1938 roku na mocy układu w Monachium przyznano im Sudety, które do tej pory należały do Czechosłowacji. Układ monachijski przewidywał też zwołanie konferencji w sprawie rozstrzygnięcia granicznych kwestii spornych Polski i Czechosłowacji. Nie czekając jednak na pośrednictwo mocarstw 2 października 1938 wojska polskie zajęły obszar Zaolzia, przez co w przyszłości obarczono Polskę zarzutem współpracy z Niemcami w dziele rozbioru Czechosłowacji. W październiku 1938 niemiecki minister spraw zagranicznych Joachim Ribbentrop złożył Polsce propozycję zawarcia paktu o nieagresji na 25 lat w zamian za zgodę polskiego rządu na włączenie Gdańska do Rzeszy i budowę eksterytorialnej drogi i linii kolejowej przez polskie Pomorze, pomiędzy Niemcami a Prusami Wschodnimi. Propozycje te Polska odrzuciła. Pogorszenie stosunków Polski z Rzeszą zmusiło Polskę do poszukiwania pomocy, by w razie napaści niemieckiej nie pozostała osamotniona. Niejako w odpowiedzi premier Wielkiej Brytanii Neville Chamberlain ogłosił w brytyjskim parlamencie w marcu 1939 jednostronne gwarancje wobec Polski. 6 kwietnia 1939 w Londynie opublikowano komunikat o zobowiązaniach wzajemnej pomocy w wypadku zagrożenia niepodległości Polski czy Wielkiej Brytanii. W kilka dni później rząd francuski potwierdził swe zobowiązania sojusznicze wobec Polski. Łudząc się jeszcze co do zamiarów Związku Radzieckiego, mocarstwa Zachodnie szukały z nim porozumienia. Prowadzone w Moskwie w sierpniu 1939 r. rozmowy zostały niespodziewanie przerwane przez stronę rosyjską. Zaproszono natomiast do Moskwy ministra spraw zagranicznych III Rzeszy i 23 sierpnia podpisano niemiecko-radziecki pakt o nieagresji, który zawierał tajny protokół zawierający plany podziału stref wpływów w Europie Środkowowschodniej. Według niego Polska miała przestać istnieć jako suwerenne państwo i zostać rozdzielona pomiędzy Niemcy a Związek Radziecki. 25 sierpnia zawarto w Londynie polsko-brytyjski układ sojuszniczy, w którym Brytyjczycy zobowiązywali się do udzielenia Polsce w przypadku napaści natychmiastową pomoc wojskową. Dzień ten wyznaczył też Hitler jako datę uderzenia na Polskę, ale dowiedziawszy się o porozumieniach w Londynie akcję odwołał. Zaplanował, że napaść na Polskę nastąpi 1 września o 4.40.
