Pokrzywa zwyczajna

Z Wikipedii

Pokrzywa zwyczajna
Systematyka wg Reveala
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Rosopsida
Rząd	pokrzywowce
Rodzina	pokrzywowate
Rodzaj	pokrzywa
Gatunek	pokrzywa zwyczajna
Nazwa systematyczna
Urtica dioica
L. Sp.Pl.2:983 1753
Galeria zdjęć i grafik

Pokrzywa zwyczajna: a) - widok ogólny;
b) - powiększona część łodygi
z włoskami parzącymi;
c) - część kwiatostanu męskiego
oraz pojedynczy kwiat znacznie powiększony;
d) - kwiat żeński; e) - owoce;
f) - orzeszek w przekroju z zarodkiem

Łodyga z parzącymi włoskami

Przekrój podłużny łodygi

Pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica L.) - gatunek byliny dwupiennej z rodziny pokrzywowatych (Urticaceae Juss.). Występuje w stanie dzikim w Europie, Azji, Ameryce Północnej. W Polsce pospolita.

[edytuj] Charakterystyka

Łodyga

Wysokość do 1,5 (1,8) m. Czterokanciasta, pokryta wydzielniczymi włoskami parzącymi, zazwyczaj nierozgałęziona. Pod ziemią roślina wytwarza silnie rozgałęzione rozłogi.

Liście

Ulistnienie nakrzyżległe, liście z brzegu grubo ząbkowane, podługowatojajowate, u nasady sercowate, pokryte włoskami parzącymi.

Kwiaty

Roślina przeważnie dwupienna. Kwiaty niepozorne, zielone, z czterodzielnym okwiatem, zebrane w groniasty kwiatostan dłuższy od ogonków liściowych, wyrastający z pachwin liści. W kwiatach męskich 4 pręciki, w żeńskich 1 słupek z pędzelkowatym znamieniem. Kwiatostany żeńskie zwieszone po przekwitnieniu. Kwitnie od czerwca do listopada, jest wiatropylna.

Owoce

Jednonasienne orzeszki rozsiewane przez wiatr.

Biotop

Siedliska ruderalne, Wilgotne lasy i zarośla, ogrody, przydroża. Roślina nitrofilna. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla Cl. Artemisietea vulgaris i gatunek wyróżniający dla Ass. Poo-Arabidetum ^[1].

[edytuj] Zastosowanie

• Roślina lecznicza:
  • Surowiec zielarski: liść - Folium Urticae (Folium Utricae majoris), ziele - Herba Utricae dioicae (H. U. majoris), korzeń - Radix Utricae dioicae (R. U. majoris), nasiona pokrzywy - Semen Utricae dioicae.
  • Skład: bogaty w witaminę C, K, B i kwas pantotenowy, flawonoidy, olejek eteryczny, histaminę, acetylocholinę, kwas krzemowy i mrówkowy, fitoncydy oraz składniki mineralne (żelazo, magnez, wapń, mangan, krzem).
  • Działanie: Jest stosowana w stanach zapalnych dróg moczowych. Zawarte w korzeniu sitosterole wykorzystywane są w leczeniu łagodnego przerostu prostaty, w początkowym stadium choroby. Nie likwidują choroby, ale spowalniają jej rozwój. Jest środkiem pomocniczym w leczeniu cukrzycy. Wpływa dodatnio na procesy przemiany materii, pobudza działalność gruczołów wydzielania wewnętrznego i zwiększa ilość krwinek czerwonych, poprawia perystaltykę jelit. Pokrzywa pomaga też w pielęgnowaniu urody. Liść pokrzywy stosowany jest do pielęgnacji skóry i włosów skłonnych do przetłuszczania się i zawarty jest w licznych kosmetykach. Szczególnie polecana jest na wiosenne osłabienie.
• Sztuka kulinarna : Młode pędy (stare liście stają się włókniste) dodaje się do sałatek i szpinaku po uprzednim sparzeniu w temp. ok. 60°C (w tej temp. inaktywuje się histamina i kwas mrówkowy, które są odpowiedzialne za parzące właściwości pokrzywy). Z pokrzywy robi się także zupę oraz klops. Pokrzywa jest jednym z dodatków do jajecznicy.
• Roślina pastewna : dodaje się do mieszanki dla drobiu i innych zwierząt hodowlanych, gdyż wartością odżywczą nie odbiega od roślin strączkowych.

• Kosmetyka : Z liści pokrzywy otrzymuje się chlorofil a i b, którego zawartość w świeżej masie dochodzi do 5%. Ma on szerokie zastosowanie w produkcji kremów, maseczek i toników.
• Farmacja : Chlorofil otrzymywany z pokrzywy wykorzystuje się w leczeniu choroby popromiennej. Używany miejscowo sprzyja gojeniu się ran, czyraków i wrzodów.
  • Zdolność pokrzywy do tamowania krwotoków znana była już w starożytności, opisał ją m.in. Dioskurides i Pliniusz. Obecnie z pokrzywy i krwawnika sporządza się płynne wyciągi, które stosowane do wewnątrz tamują krwawienia nosa, jelit, macicy i płuc. Przeciwwskazaniem do stosowania są krwotoki wywołane polipami i rakami macicy oraz przydatków.
• Włókiennictwo : Włókna pokrzywy otrzymywane z łodyg, których wydajność wynosi ok. 10%, są długie i mocne. Kiedyś były powszechnie wykorzystywane do produkcji szpagatu, lin a nawet tkanin. Ajnowie z Sachalinu od wieków wykorzystywali pokrzywę do otrzymywania przędzy, z której pletli powrozy i sieci rybackie. Podobnie postępowali rybacy z Kamczatki, którzy włókna pokrzywy wykorzystywali do produkcji sieci odznaczających się trwałością i lekkością, długo nie nasiąkały wodą i nie gniły. (W tamtych rejonach nie rosną inne rośliny włóknodajne.) W XIX w. w Europie z pokrzywy wyrabiano tkaniny i sita do przesiewania mąki. Podczas I wojny światowej w Niemczech z pokrzywy wytwarzano materiały ubraniowe, ze względu na brak bawełny.

[edytuj] Ciekawostki

• Pokrzywie od wieków przypisywane są właściwości magiczne. Wykorzystywana w postaci naparu o właściwościach eterycznych, którym skropić należy ubranie i pomieszczenia mieszkalne. Ma przywracać spokój ludziom i domowi, oczyścić ze złej energii nieprzyjemnych uczuć. Obyczaj ten był jedną z metod egzorcyzmu.
• Obecność pokrzywy w środowisku jest potrzebna niektórym gatunkom motyli do przeobrażenia zupełnego i warunkuje wystąpienie ich postaci dorosłej. Tępienie pokrzywy jako tzw chwastu powoduje w konsekwencji eliminacje gatunków zwierząt (w tym motyli) z tą rośliną związanych.
• Kwiaty pokrzywy zawierają słodki nektar który nie jest trujący dla człowieka i można się nim żywić

Przypisy

[edytuj] Bibliografia