Polskie Towarzystwo Matematyczne
Z Wikipedii
Polskie Towarzystwo Matematyczne (PTM) – stowarzyszenie zrzeszające osoby związane z matematyką polską. Jego cele, to[1]
| Cytat ze statutu PTM: |
|
Spis treści |
[edytuj] Historia
[edytuj] Założenie PTM
2 kwietnia 1919 zebranie 16. matematyków krakowskich w Seminarium Filozoficznym przy ul. Św. Anny powołalo do życia Towarzystwo Matematyczne w Krakowie. Wśród zebranych znajdowali się: Stefan Banach, Leon Chwistek, Antoni Hoborski, L. Hordyński, Franciszek Leja, Otto Nikodym, A. Rosenblatt, J. Sleszyński, Stanisław Zaremba, Kazimierz Żórawski. Statut nowoutworzonego stowarzyszenia określał jego cel jako wszechstronne pielęgnowanie matematyki czystej i stosowanej przez odbywanie posiedzeń naukowych z odczytami[2]. Powołano Zarząd Towarzystwa w składzie: prezes S. Zaremba, z-ca prezesa A. Hoborski, sekretarz F. Leja i skarbnik L. Hordyński.
W ciągu roku liczba członków Towarzystwa wzrosła do 40., wkrótce potem do 50. Przystąpowali do niego również matematycy spoza Krakowa, m. in. Samuel Dickstein, Zygmunt Janiszewski, Kazimierz Kuratowski, Stefan Mazurkiewicz, Wacław Sierpiński i Hugo Steinhaus.
- Reorganizacje Towarzystwa
W 1920 przeprowadzono reorganizację Towarzystwa przekształcając je na organizację ogólnopolską pod nazwą Polskie Towarzystwo Matematyczne (w skrócie PTM) z nowym statutem opracowanym 11 i 12 grudnia 1920 r. Zarząd Towarzystwa pozostał nadal w Krakowie, zamiejscowi członkowie mogli za zgodą Zarządu tworzyć oddziały w innych miastach. Pierwszy powstał Oddział Lwowski w r. 1921, a w r. 1923 utworzyły się Oddziały w Warszawie, Poznaniu i Wilnie. W 1928 Towarzystwo miało 165 członków.
Na Nadzwyczajnym Walnym Zebraniu 14 marca 1936 we Lwowie przeprowadzono kolejną reformę organizacyjną tworząc z PTM federacje oddziałów okręgowych. Oddziały te posiadały własne zarządy, których prezesi byli jednocześnie członkami Zarządu Głównego na czele którego stali: prezes, sekretarz i skarbnik. Prawo głosu na Walnym Zgromadzeniu przyznano delegatom oddziałów proporcjonalnie do ilości członków w danym oddziale. Przeniesiono ponadto siedzibę Towarzystwa do Warszawy a w 1937 utworzono Oddział Krakowski (więc PTM miało wtedy 5 oddziałów).
[edytuj] Działalności PTM w okresie międzywojennym
- Wydawnictwa PTM
Realizując swe cele Towarzystwo zaczęło wydawać „Rozprawy Polskiego Towarzystwa Matematycznego”. Tom pierwszy został wydany w Krakowie w 1921 roku. Następny tom wydano rok później pod nazwą „Annales de la Societe Polonaise de Mathematique” i zawierał on 8 prac naukowych. Redaktorem „ Annales” był Stanisław Zaremba. Do wybuchu II wojny światowej wydano 17 tomów. Czasopismo wychodziło w językach kongresowych, ale „Dodatki” drukowane do niektórych tomów były w języku polskim. Zawierały one m.in. dokumenty z życia Towarzystwa takie jak statut, sprawozdania, protokóły.
- Zjazdy PTM i posiedzenia
Towarzystwo organizowało Polskie Zjazdy Matematyczne i trzy takie zjazdy odbyły się przed 1939. Pierwszy zjazd odbył się we Lwowie w dniach 7 – 10 września 1927 roku i zgromadził ok. 200 uczestników, a wśród nich kilku naukowców z zagranicy. Następny Zjazd miał miejsce w Wilnie w dniach 23 – 26 września 1931, a trzeci w Warszawie (28.09 – 3.10.1937).
W okresie międzywojennym wygłoszono 1143 referaty na posiedzeniach Polskiego Towarzystwa Matematycznego, w tym:
- w Oddziale Warszawskim – 446
- w Oddziale Lwowskim – 373
- w Oddziale Krakowskim – 184
- w Oddziale Poznańskim – 76
- w Oddziale Wileńskim – 64.
[edytuj] Działalność po 1945
Pierwsze powojenne zebranie oddziałowe odbyło się w Krakowie 27 marca 1945 roku, W marcu 1946 zebrał się Zarząd, jeszcze w składzie z 1939 roku - zabrakło prezesa Stefana Banacha (zmarł w 1945 roku we Lwowie), a już w maju tego roku wybrano nowy Zarząd Główny w składzie: prezes Kazimierz Kuratowski, skarbnik Karol Borsuk i sekretarz Andrzej Mostowski.
W grudniu 1946 miał miejsce IV Polski Zjazd Matematyków we Wrocławiu, w którym uczestniczyło 48 delegatów. Edward Marczewski tak opisał to wydarzenie w 1969[3]:
- Przystąpiliśmy jesienią 1946 r. do zorganizowania we Wrocławiu spotkania matematyków z całego kraju. Nazwaliśmy je skromnie Konferencją Matematyków Polskich, ale PTM uznało ją ex post za IV Polski Zjazd Matematyczny. (...) Zjazd odbył się w dniach 12-14 grudnia 1946 r. i obejmował, oprócz referatów naukowych, akademię ku czci Stefana Banacha oraz posiedzenie poświęcone pamięci wszystkich zmarłych podczas wojny matematyków polskich. Prócz tego prof Wacław Sierpiński wygłosił 12 grudnia wykład dla studentów matematyki.
Na Walnym Zgromadzeniu, które obradowało w ramach tego Zjazdu ustanowiono trzy nagrody (im. Stefana Banacha, im. Stefana Mazurkiewicza oraz im. Stanisława Zaremby), które miały być przyznawane za najlepsze prace matematyczne ogłoszone w ciągu ostatnich dwóch lat.
Poszczególne oddziały terenowe zaczęły reaktywować swą działalność. Powstawały też nowe: w Łodzi w 1946, w Lublinie w 1947, w Gdańsku w 1949, w Toruniu w 1952, w Gliwicach w 1954, w Szczecinie w 1956.
[edytuj] Prezesi PTM
Funkcję prezesa PTM pełnili kolejno[4]
- Stanisław Zaremba (1919-21, 1936-37), Wiktor Stankiewicz (1921-23), Samuel Dickstein (1923-26), Zdzisław Krygowski (1926-28), Wacław Sierpiński (1928-30), Kazimierz Bartel (1930-32), Stefan Mazurkiewicz (1932-36, 1937-39), Stefan Banach (1939-45), Karol Borsuk (1946), Kazimierz Kuratowski (1946-53), Stefan Straszewicz (1953-57), Edward Marczewski (1957-59), Tadeusz Ważewski (1959-61), Władysław Ślebodziński (1961-63), Franciszek Leja (1963-65), Roman Sikorski (1965-77), Władysław Orlicz (1977-79), Jacek Szarski (1979-81), Zbigniew Ciesielski (1981-83), Wiesław Żelazko (1983-85), Stanisław Balcerzyk (1985-87), Andrzej Pelczar (1987-91), Julian Musielak (1991-93), Kazimierz Goebel (1993-99), Bolesław Szafirski (1999-2003), Zbigniew Palka (2003-05), Stefan Jackowski (2005-07).
[edytuj] Wydawnictwa PTM
Roczniki „Annales de la Societe Polonaise de Mathematique” były wydawane do 1952 (ukazało się 25 tomów). Publikację tego wydawnictwa przejął Instytut Matematyczny PAN i jest ono kontynuowane jako Annales Polonici Mathematici. W 1955 PTM podjął wydawanie nowych publikacji i dzisiaj (2008) Towarzystwo wydaje 6 czasopism określanych wspólnym mianem Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego (serie 1 - 6). Są to
- Commentationes Mathematicae (Prace Matematyczne)
- Wiadomości Matematyczne - Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego Seria II
- Matematyka Stosowana - Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego Seria III
- Fundamenta Informaticae - Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego Seria IV
- Dydaktyka Matematyki - Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego Seria V
- Antiquitates Mathematicae - Roczniki Polskiego Towarzystwa Matematycznego Seria VI
Ponadto, razem z Polskim Towarzystwem Fizycznym i Polskim Towarzystwem Astronomicznym, PTM wydaje miesięcznik popularnonaukowy Delta.
[edytuj] Nagrody PTM
Polskie Towarzystwo Matematyczne przyznaje szereg nagród i wyróźnień za działalność matematyczną[5]:
- Nagrody PTM
- Za prace i książki w zakresie matematyki PTM przyznaje corocznie do czterech nagród im. Stefana Banacha, Zygmunta Janiszewskiego, Stefana Mazurkiewicza, Wacława Sierpińskiego, Tadeusza Ważewskiego lub Stanisława Zaremby.
- Za wybitne osiągnięcia w dziedzinie historii matematyki, filozofii matematyki, dydaktyki matematyki, popularyzacji matematyki oraz matematyki stosowanej PTM przyznaje corocznie 3 nagrody im. Dicksteina, Pogorzelskiego i Steinhausa.
- Przyznawane są też wyróżnienia dla młodych matematyków (nie starszych niż 28 lat).
- Nagrody studenckie PTM
- Nagroda im. Marcinkiewicza na najlepszą pracę studencką z dowolnej dziedziny matematyki
- Nagroda na najlepszą pracę studencką z zastosowań matematyki i teorii prawdopodobieństwa
- Nagroda im. A. Z. Krygowskiej na najlepszą pracę studencką z dydaktyki matematyki
Ponadto, we współpracy z innymi organizacjami i instytucjami, PTM organizuje
- Konkurs im. K. Kuratowskiego
- Konkurs im. W. Orlicza
- Konkurs im. W. Sierpińskiego
Przypisy
- ↑ Statut PTM
- ↑ Leja, Franciszek. Powstanie Polskiego Towarzystwa Matematycznego. Wiadomości Matematyczne, XII, 3-8. 1969.
- ↑ Marczewski, Edward. Początki matematyki wrocławskiej. Wiadomości Matematyczne, XII, 67. 1969.
- ↑ Janusz Kowalski: Polish Mathematical Society (PTM). [dostęp 5 maja 2008].
- ↑ Konkursy o nagrody PTM. [dostęp 5 maja 2008].
- Tadeusz Iwiński: Ponad pół wieku działalności matematyków polskich. Zarys historii Polskiego Towarzystwa Matematycznego 1919-1973. Warszawa: Państ. Wydaw. Naukowe, 1975.
