Renesans lubelski
Z Wikipedii
| Historia architektury: |
| < Architektura gotycka |
| Architektura renesansu |
| Czas trwania: 1. poł. XV w.-2. poł. XVI w. Zasięg: Europa Zachodnia i Środkowa |
| ... w Anglii ... we Francji ... w Hiszpanii ... w Niderlandach ... w Niemczech ... w Polsce ... w Skandynawii ... we Włoszech ... w Europie Śr.-Wsch. |
| Architektura manieryzmu |
| Architektura barokowa > |
Renesans lubelski – styl architektoniczny reprezentatywny dla lubelskich budowli sakralnych. Charakteryzuje się wysmukłością i lekkością bryły, węższym od nawy prezbiterium, dostawianymi do korpusu głównego kaplicami fundatorów a przede wszystkim wspaniałymi detalami architektonicznymi – stiukowymi dekoracjami kolebkowych sklepień.
[edytuj] Historia
W XIV i XV wieku zabudowa Lublina była głównie drewniana, co sprzyjało częstym pożarom. Wznoszono murowane budynki użyteczności publicznej, kościoły i klasztory, zastępujące nieraz starsze budowle drewniane. Na Rynku stanął murowany ratusz. W obrębie murów miejskich znajdował się wówczas kościół parafialny św. Michała, ufundowany w 1282 roku i kościół św. Stanisława z klasztorem dominikanów (po 1342 r.). Kościół św. Mikołaja na Czwartku, związany z targiem, uważany był według tradycji za najstarszą świątynię lubelską.
Na obszarze przedmieść południowo-zachodnich wybudowano kościół Świętego Ducha (1419 r.) przy szpitalu (1342 r.), kościół św. Pawła i klasztor bernardynów (lata 1459-1498) oraz kościół Panny Marii i klasztor brygidek (powizytkowski, lata 1412-1426).
W XVI wieku Lublin przeżywał najświetniejszy okres rozwoju jako jeden z najważniejszych ośrodków handlowych i administracyjnych Polski. Ukoronowaniem społecznych i prawnych zdobyczy bogacących się mieszczan było wykupienie przez nich w 1504 roku wójtostwa lubelskiego. Pod zarządem rady miejskiej znalazły się przedsiębiorstwa i nieruchomości, a wśród nich 3 wsie: Konopnica, Bronowice, Ponikwoda.
W Lublinie odbywały się ogólnokrajowe zjazdy i sejmy. W 1569 roku podpisano tu unię polsko-litewską, która połączyła oba państwa do końca XVIII wieku i okazała się najtrwalszą unią w Europie, powszechnie znaną jako unia lubelska. Kilka dni po podpisaniu aktu unii lubelskiej odbył się w Lublinie drugi w dziejach Polski hołd pruski. W latach 1578-1793 Lublin był siedzibą najwyższej instytucji sądowej ówczesnej Polski – Trybunału Koronnego dla Małopolski.
Pożary niszczące miasto w 1557 i 1574 roku spowodowały konieczność odbudowy, która przesądziła o renesansowych formach zabudowy Lublina. Średniowieczne szczytowe domy przekształcono na kamienice przeważnie dwupiętrowe, z bogatą dekoracją elewacji zwieńczonych attykami i z nowym wystrojem wnętrz. Nowy kształt otrzymały bramy miejskie oraz kościoły: dominikanów (z dobudowaną w 1630 r. wspaniałą kaplicą Firlejów), św. Michała, pobernardyński, Brygidek, Świętego Ducha.
Ratusz przebudowano na siedzibę trybunału. Powstały liczne kościoły i klasztory usytuowane poza obszarem Starego Miasta: kościół jezuitów (lata 1586-1596) – obecna katedra – przy furcie prowadzącej na Żmigród, kościół i klasztor karmelitów bosych (lata 1610-1619) w pobliżu Bramy Krakowskiej, przebudowany w XIX wieku na ratusz, kościół św. Józefa i klasztor karmelitanek bosych, obecnie karmelitów (lata 1635-1644) w sąsiedztwie ogrodów szpitala św. Ducha, kościół św. Wojciecha (lata 1611-1630) przy szpitalu św. Łazarza na Podwalu, kościół Bernardynek (lata 1636-1658), a dalej przy drodze na Kalinowszczyznę kościoły i klasztory franciszkanów, bazylianów i augustianów, przy drodze na Bełżyce kościół św. Krzyża dominikanów obserwatorów (1617 r., (na miejscu starszego), a także cerkiew murowana wzniesiona na miejscu drewnianej na ul. Ruskiej (1607 r.). Ruch budowlany w II poł. XVI wieku, w którym udział brali liczni muratorzy pochodzenia włoskiego, objął niemal całe miasto, nadając mu jednolity charakter zabudowy, a zachowane obiekty sakralne reprezentują swoiście wykształcone cechy noszące miano renesansu lubelskiego.
[edytuj] Galeria
 Bazylika Relikwii Krzyża Świętego pw. św. Stanisława, wnętrze kościoła |
|||
 Kościół augustianów w Lublinie, elewacja frontowa |
