Rezerwat przyrody Barania Góra (województwo śląskie)

Z Wikipedii

Barania Góra – rezerwat przyrody zaliczony do klasy częściowych rezerwatów krajobrazowych, utworzony zarządzeniem Ministra Leśnictwa z dnia 5 listopada 1953 r. (Monitor Polski Nr A-107, poz. 1436), z późniejszymi zmianami określonymi zarządzeniem Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 3 maja 1965 r. (Monitor Polski Nr 26, poz 131), w celu zachowania w stanie naturalnym ze względów naukowych i społeczno-kulturowych obszarów leśnych na Baraniej Górze, na których bierze swój początek rzeka Wisła. Powierzchnia rezerwatu wynosi 383,04 ha.

Rezerwat położony jest w granicach miasta Wisła i ciągnie się szerokim pasem po zachodniej stronie głównego grzbietu Beskidu Śląskiego, sięgając aż po sam szczyt Baraniej Góry (1220 m n.p.m.). Obejmuje oddziały leśne Nadleśnictwa Wisła.

Obszar rezerwatu leży w mezoregionie Beskidu Śląskiego, na zachodnich stokach masywu Baraniej Góry, w przedziale wysokości od 840 do 1220 m n.p.m. Znajduje się w całości w dorzeczu rzeki Wisły, obejmując w szczególności obszary źródliskowe dwóch głównych cieków źródłowych „królowej polskich rzek”: Czarnej i Białej Wisełki.

Rezerwat posiada klimat górski, jednak stosunkowo łagodny w porównaniu z dalej na wschód położonymi pasmami Beskidów o zbliżonej wysokości. Obszar ten leży bowiem na styku wpływów oceanicznych i kontynentalnych i przez 2/3 roku cyrkulacja polarno-morska przeważa tu nad kontynentalną. Teren rezerwatu należy do najbardziej deszczowych w naszym kraju: opady wynoszą tu od 1100 do 1700 mm rocznie, podczas gdy w Polsce niżowej od 500 do 600 mm rocznie. Znaczna część opadów występuje w postaci śniegu. Częste są wiatry typu fenowego, zwane popularnie „halnymi”, wyrządzające znaczne szkody w drzewostanach. W partiach szczytowych grubość pokrywy śniegowej często przekracza 2 metry, a czas jej zalegania sięga 140 dni. Okres wegetacyjny trwa w niższych partiach rezerwatu ok. 200 dni, a w wyższych skraca się do niespełna 150 dni.

Podłoże geologiczne w tej części Beskidów tworzą skały, powstałe w okresie górnej kredy i dolnego trzeciorzędu. Są to skały osadowe pochodzenia mechanicznego, obejmowane wspólną nazwą fliszu karpackiego. Na terenie rezerwatu są to gruboławicowe, żelaziste piaskowce, poprzecinane różnej grubości warstwami łupków i mułowców, zaliczane do tzw. warstw istebniańskich. Wytworzyły się na nich gleby brunatne (ok. 60 % powierzchni) i bielicowe (ok. 35 % powierzchni), głównie szkieletowe i gruboziarniste, należące do początkowego stadium rozwojowego.

Prawie całą powierzchnię rezerwatu zajmują zbiorowiska leśne. Wiek drzew waha się od 70 do 200 lat, a znaczne fragmenty lasu zachowały wszystkie cechy drzewostanów pierwotnych. Najwyżej położoną część pokrywa górnoreglowa świerczyna karpacka, zróżnicowana na dwa główne podzespoły. W partiach grzbietowych i na słabo nachylonych stokach występuje podzespół trzcinikowy Plagiothecio-Piceetum tatricum calamagrostietosum villosae. Warstwę drzew o stosunkowo niewielkim zwarciu, wynoszącym od 50 do 70 %, tworzy tu wyłącznie świerk. W warstwie krzewów oprócz podrostu świerka występuje pojedynczo jarząb pospolity (jarzębina). W runie dominują trzcinnik owłosiony i borówka czarna. W warstwie mszystej licznie występują płaszczeniec fałdowany i torfowce. Na stromych, skalistych i wilgotnych stokach występuje podzespół paprociowy Plagiothecio-Piceetum tatricum athyrietosum alpestris. Zwarcie warstwy drzew spada tu do 30 %, a w warstwie runa dominują paprocie: wietlica alpejska i narecznica górska. Słabiej rozwiniętą warstwę mszystą budują mchy: płaszczeniec fałdowany i merzyk. Na szczycie podjęto w latach trzydziestych ubiegłego wieku próbę introdukcji kosodrzewiny Pinus mugo i limby Pinus cembra. Trudne warunki konkurencji ze świerkiem przetrwała tylko limba której zachowały się tylko dwa okazy.

W niższych położeniach pojawia się dolnoreglowy bór jodłowo-świerkowy Abieti-Piceetum montanum. W drzewostanie obok świerka, osiągającego tu imponujące rozmiary, pojawia się jodła i buk. W runie powszechnie występują: szczawik zajęczy, borówka czarna, śmiałek pogięty, jeżyna gruczołowata oraz paprocie: wietlica samicza i narecznica szerokolistna.

[edytuj] Bibliografia

Bernacki Leszek, Blarowski Andrzej, Wilczek Zbigniew: Osobliwości szaty roślinnej województwa bielskiego, wyd. COLGRAF-PRESS, Poznań 1998, ISBN 83-86258-22-5;
Blarowski Andrzej, Gajczak Jerzy, Łajczak Adam i in.: Przyroda województwa bielskiego. Stan poznania, zagrożenia i ochrona, wyd. COLGRAF-PRESS, Poznań 1997, ISBN 83-86268-15-2;
Klimek Andrzej: Ścieżka dydaktyczno-przyrodnicza na Baranią Górę, wyd. Leśny Kompleks Promocyjny "Lasy Beskidu Śląskiego", Nadleśnictwo Wisła, Wisła 2000, ISBN 83-908488-1-3;
Koczwara Marian: Barania Góra jako rezerwat przyrodniczy, wyd. Muzeum Śląskie, Katowice 1931;